Psikolojiye Giriş: Psikolojide Parietal Lob Nedir? Ne Değildir? Özellikleri Nedir?

Beyin denildiğinde ilk akla gelen, kıvrımlı ve iki yarım küre şeklinde en dış kısmı oluşturan bu bölge “Beyin Kabuğu” (Korteks) olarak adlandırılır. İnsan beyninin yüzde 80’ini oluşturan bu kısım kafatasının içini daha iyi doldurabilmek adına kıvrımlı bir şekle sahiptir. Beyin kabuğu iki yarım küre halinde asıl beyni oluşturan ön, orta ve arka beynin üzerini örten bir yapıdadır. İnsan beyninin ağırlık olarak yüzde 80’ini, nöronlar olarak da yüzde 70’ini beyin kabuğu oluşturmaktadır.

Beyin kabuğu üzerinde yer alan vadi ya da çatlak olarak adlandırılan yapı ile ön ve arka kısımlara ayrılmaktadır. Bu sınırla ayrılan kısımların önünde yer alan bölümde vücut hareketlerinin şekillenmesini sağlayan “Kortikal” (Motor) alanlar, bu bölgenin arkasındaki kısımda ise duyulardan gelen bilgilerin değerlendirildiği duyusal alanlar bulunmaktadır. Ayrıca vücudun farklı bölgelerinden gelen bilgilerin birleştirilip öğrenme, düşünme, hatırlama ve dil ile ilgili anlama, kullanma becerilerine yönelik işlevlerin yerine getirildiği geniş bölgeler çağrışım alanları olarak adlandırılır. Beyin üzerindeki çatlak ve ayrık şeklindeki yapılar aynı zamanda beyin kabuğunun gerek uzmanlık gerekse şekilsel olarak bölümlenmesini sağlar. Birbirinden ayrılan bu bölgeler beyin kabuğunda 4 farklı lob şeklinde Oksipital Lob, Temporal Lob, Parietal Lob, Frontal Lob adlarıyla yer almaktadır.

Alnın arka, beynin ön tarafında yerleşimli, bilinçli düşünmeden sorumlu olan beyin bölgesidir. İnsan beyninin yansına yakın kısmını oluşturan bu lobta yer alan motor yansıtma alanları sayesinde beyinden vücuda yönelen tepki mesajları, vücuttaki çeşitli kas ve salgı bezlerine yolculuklarına buradan başlar. Bu bölgenin uzmanlık alanı ile ilgili bilgiler çok net olmamakla birlikte eldeki bilgiler, çeşitli hayvan deneyleri ve sınırlı sayıda ön lobları hasar görmüş kişilerden elde edilen yaka çalışmaları ile şekillenmektedir. Ön lobun çalışması ve işlevleri ile ilgili en önemli bilgilerin elde edildiği vakalardan biri de Phineas Gage vakasıdır.

Yukarıdaki resimde Phineas Gage’in ön lobuna zarar veren demir çubukla verdiği poz ve demir çubuğun kafatasında izlediği yol görülmektedir. Phineas Gage (1823-1860) tıp tarihinde kaydedilen ilk ağır beyin yaralanması vakalarından biridir. Phineas Gage Vermont’ta kayaları patlatarak tren yolu açan işçilerin ustabaşı olarak çalışmaktadır. O zamanın imkanları doğrultusunda kayaları patlatmak için kaya içinde bazı önemli noktalara derin delikler açılıp bu açılan deliklere barut yerleştirilerek barutun üstüne biraz kum atılıp, demir çubukla sıkıştırılarak patlatma işlemi yapılmaktadır. Bu deliklere yerleştirilen Milin ateşlenmeden önce kumun üzerinden barutun demir bir çubukla sıkıştırılması gerekmektedir.

Gage deliğe barut ve fitili yerleştirdikten sonra bir anlık dikkatsizlikle barut anında Gage’in yüzüne doğru patlar ve patlatmada kullandığı demir çubuk Gage’in sol yanağından girer, kafatasını alttan delip beyninin ön tarafını geçerek kafatasının üst tarafından yüksek hızda çıkar. Bu 6 kilodan ağır, 1 metreden uzun geniş tarafında 3.5 santimetre çapında, inceltildiği diğer ucunda 6.35 milimetre çapında olan çubuk, 30 metreden daha uzak bir mesafede kan ve beyin parçalarıyla kaplı olarak bulunur. Patlamanın sarsıntısıyla yere yuvarlanan Phineas Gage yere savrulmuş, sersemlemiş ama bilinci açıktır. Kazayı takip eden dakikalar içerisinde Gage ayağa kalkıp yürümeye başlar. Görünüşte işlevsel bir sıkıntısı olmayan Gage için kişiliğinde dramatik değişimler başlar. Dikkat, algı, hafıza, zekasına veya konuşma yetisine bir zarar gelmemesine rağmen daha önceden öğrenilmiş sosyal adetler ve etik kurallar kaybolmuştur. Karmaşık sosyal bir ortamda geleceği tahmin etmek ve ona uygun plan geliştirmek gibi insana özgü olan yetenekler beyninin bir alanın zarar görmesiyle birlikte varlığını yitirmiştir. Zararlı ve saldırgan kararlar alan ve bunları hiç çekinmeden uygulayan ve savunan birisi konumuna gelmiştir. Değer sistemi ya değişmiş ya da eski değerleri artık kararlarını etkilemez duruma gelmiştir. Bu sebeple, Gage vakası frontal lobun kişiliğe katkıda bulunduğunun ilk delili sayılmaktadır.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]