Psikolojiye Giriş: Psikolojide Dünyaca Ünlü Frontal Lob Vakası Nedir? Ne Değildir?

Phineas Gage (1823-1860) tıp tarihinde kaydedilen ilk ağır beyin yaralanması vakalarından biridir. Phineas Gage Vermont’da kayaları patlatarak tren yolu açan işçilerin ustabaşı olarak çalışmaktadır. O zamanın imkânları doğrultusunda kayaları patlatmak için kaya içinde bazı önemli noktalara derin delikler açılıp bu açılan deliklere barut yerleştirerek barutun üstüne biraz kum atılıp, demir çubukla sıkıştırılarak patlatma işlemi yapılmaktadır. Bu deliklere yerleştirilen fitilin ateşlenmeden önce kumun üzerinden barutun demir bir çubukla sıkıştırılması gerekmektedir. Gage deliğe barut ve fitili yerleştirdikten sonra bir anlık dikkatsizlikle barut anında Gage’in yüzüne doğru patlar ve patlatmada kullandığı demir çubuk Gage’in sol yanağından girer, kafatasını alttan delip beyninin ön tarafını geçerek kafatasının üst tarafından yüksek hızda çıkar. Bu 6 kilodan ağır, 1 metreden uzun geniş tarafında 3,5 santimetre çapında, inceltildiği diğer ucunda 6,35 milimetre çapında olan çubuk, 30 metreden daha uzak bir mesafede kan ve beyin parçalarıyla kaplı olarak bulunur. Patlamanın sarsıntısıyla yere yuvarlanan Phineas Gage yere savrulmuş, sersemlemiş ama bilinci açıktır. Kazayı takip eden dakikalar içerisinde Gage ayağa kalkıp yürümeye başlar. Görünüşte işlevsel bir sıkıntısı olmayan Gage için kişiliğinde dramatik değişimler başlar. Dikkat, algı, hafıza, zekasına veya konuşma yetisine bir zarar gelmemesine rağmen daha önceden öğrenilmiş sosyal adetler ve etik kurallar kaybolmuştur. Karmaşık sosyal bir ortamda geleceği tahmin etmek ve ona uygun plan geliştirmek gibi insana özgü olan yetenekler beyninin bir alanın zarar görmesiyle birlikte varlığını yitirmiştir. Zararlı ve saldırgan kararlar alan ve bunlar› hiç çekinmeden uygulayan ve savunan birisi konumuna gelmiştir. Değer sistemi ya değişmiş ya da eski değerleri artık kararını etkilemez duruma gelmiştir. Bu sebeple, Phineas Gage vakası frontal lobun kişiliğe katkıda bulunduğunun ilk delili olarak gösterilmektedir.

KAYNAK: PSİKOLOJİ TARİHİ KİTABI