Çevrimdışı

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU


Dikkat eksikkliği ve Hiperaktivite Bozukluğu , hareketlilik, dikkat dağınıklığı ve dürtüsellik (impulsivite) yakınmalarıyla kendini gösteren bir sorundur. Bu bulguların hepsi birarada bulunmayabilir, bazı çocuklarda dikkatsizlik, bazılarındaysa hareketlilikve dürtüsellik ön planda olabilir. DEHB uzun yıllardır Çocuk Psikiyatrisi tarafından bilinen ve çok iyi tanımlanmış bir tablodur. Varlığı ve bulguları konusunda tartışma söz konusu değildir.

DEHB çocuk psikiyatrisi içinde yer alan bozukluklar içerisinde kalıtımın en yüksek rol oynadığı hastalıklardan bir tanesidir Bu konuda pek çok gen üzerinde çok sayıda araştırma yapılmış, sonuç olarak tek başına etkisi küçük olan birçok genin biraraya gelerek hastalığın ortya çımasına yatkınlık oluşturduğu fikrine varılmıştır.

Yapılan çalışmalarda DEHB bulgularının Dopamin ve Norepinefrin denen bazı nörokimyasal maddelerin beynin belli bölgelerindeki miktarıyla yakından ilişkili olduğu gösterimiştir. Zaten tedavide kullanılan ilaçlar da beyinde bu maddelerin salınımını arttırarak yada yıkımını azaltarak etki gösterir.

Bozukluğun sıklığı çocuk ve ergenlerde %5-10, yetişkinlerde %4 civarındadır.

KLİNİK GÖRÜNÜM

Hareketlilik
Çocuk psikiyatrisi uzmanlarının klinikte en çok karşılaştıkları yakınmalardan bir tanesidir. Her hareketli çocuk hiperaktif değildir. Burada hareketlilik amaca yönelik olmamasıyla farklılık gösterir. Kıpır kıpır olma, oturması gereken yerlerde sıklıkla ayağa kalkma, çok konuşma, uygun olmayan ortamlarda koşma veya tırmanma ve motor takılmış gibi olma hali en sık ortaya çıkan görünümdür. Hareketlilik yaşla birlikte azalma eğilimindedir.

Dürtüsellik
Acelecilik, sırasını bekleyememe,söz kesme,oyunlarda araya girme olarak dikkati çeker.

Dikkatsizlik
Dikkatsizce hatalar yapma, özellikle zihinsel uğraş gerektiren işlevlerde (ödev yapma, okuma gibi) dikkatini sürdürememe ve çok sıkılma, yönergeleri takip edememe, unutkanlık, organize olamama, işlerini sıraya sokamama,dış uyaranların kolayca dikkati dağıtması şeklinde kendini gösterir.

DEHB'de bulgular 7 yaşından önce kendini göstermeye başlamıştır, özellikle hareketlilik çocuğun motor becerileri arttıkça özellikle 2 yaşından sonra iyice dikkat çekici hale gelir. Dikkatsizliğin önde geldiği durumlarsa genellikle daha geç bazen ergenlik dönemine kadar farkedilmeyebilir. Bu çocuklar genellikle dikkatsiz, ağır, unutkan ve dağınık, aklı başka yerde oalrak tarif edilir.

Tedavi almayan olgularda sürekli negatif geribildirimlere maruz kalma, akademik başarısızlık, akran dışlaması gibi faktörlere bağlı olarak depresyon ve özgüven eksikliği sık görülür.

TEDAVİ

DEHB nöropsikolojik bir bozukluk olduğu ve yukarıda da bahsedildiği gibi bazı nörokimyasal maddeler ve bunların düzeyleriyle ilişkili ortaya çıkan bir sorun olduğundan tedavide ilaç kullanımı da önemli yer teşkil eder. Bazı anne babalar ilaç kullanma endişesiyle çocuğun tedavisi geciktirmekte ya da kısmen faydası olan bazı eğitsel yöntemleri kullanarak çare aramaktadır.
En doğru yol, bahsedilen yakınmalarla ilgili bir çocuk psikiyatrisi uzmanının değerlendirmesini sağlamak, onun önerilerine göre hareket etmektir.
Zaten hiçbir çocuk psikiyatrisi uzmanı gerek olmadığı durumlarda ilaç tedavisi önermeyecektir. Psikoeğitim, akademik organizasyon becerileri eğitimi, davranışsal düzenleme, bilişsel davranışçı terapi, sosyal beceri eğitimi ve aile eğitimi yine bu çocuklarda kullanılan yöntemlerdir. Yapılan uzun dönemli çalışmalarde tedavi gören çocukların görmeyenlere göre çocukluk, ergenlik ve yetişkin dönemlerde daha mutlu ve daha başarılı bireyler olduklarını göstermiştir.

Uzm. Dr. Gökçe Küçükyazıcı
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi

__________________
Lucifer dediler bana, kötülüğü anlatmak için. Halbuki, ışık ve güzelliği anlatırdı Lucifer. Ben kötüyüm bu düzen için; ama değilim asla kötülük.