[PySSyCaT]

Sporcuların Amenore Kemik Kaybı

Bayan Sporcular Amenoreye eğilimli midir?

Hangi kadın sporcunun menstrual siklusu tamamen biter (Amenore - Amenorrhoea) veya düzensizleşirse (Oligomenore - oligomenorrhea) muhtemelen düzenli yapılan yoğun egzersizlerdendir.

Bir çalışmada, düşük vücut ağırlığı ve vücut yağı olan sporcular arasında menstrüasyon düzensizliği (oligomenorrhoea) veya tamamen azalmasının (amenorrhoea) genel olduğu belirtilmektedir ve ağırlık kategorili sporlar içinde bu oran % 50, estetik sporcularında % 60’ında ve dayanıklılık sporcularının % 62’si üzerinde amenorrhoea ve oligomenorrhoeanın etkili olduğu belirtilmiştir (Sundgot-Borgon, ve Larsen, 1993).

Her iki durumda da östrojen,
Progesteron,
Folliclestimulating hormone (FSH)
Luteinising hormone (LH) düşük seviyelerde bulunmuştur.
Amenore’nin Sebepleri Nelerdir?

Düzenli periyotların durması (amenorrhoea), ne tek başına egzersiz nede özellikle vücut yağ yüzdesinin düşük olmasından kaynaklanır. Şu faktörlerin bir birleşiminde, sınırlı kalori alımı, düzensiz beslenme, menarj öncesi yoğun antrenman, şiddetli ve yüksek yoğunluklu antrenman, düşük vücut yağ oranı, fiziksel ve duygusal stres ortaya çıkar.

Bütün bu risk faktörlerinden en etkilisi, menstrual düzensizlikteki büyük değişimdir.
Kızlarda yoğun antrenmanlar prepuberte döneminde başlar, menarj dönemleri ise genellikle bu çalışma dönemlerinin ortasında başlar.
Bu belki de düşük vücut yağ seviyesi ve yüksek şiddetli antrenmanların bileşimi ile beklenebilir.
Bazı bayan sporcularda, özellikle koşucularda menstrual siklusun kısa süreli olması ile yumurtlama döneminin ortalarında yumurta yapılamaması olabilir. Bu, östrojen ve progesteronun normal seviyelerden düşük olması ile bağlantılıdır.

Amenore’ye Düşük Kalori Alımı Sebep Olabilir mi?

Bayan sporcular ile yapılan çalışmalar, aktiviteleri için gerekli kaloriyi sürekli eksik aldıklarım göstermektedir (onlarda kronik negatif enerji dengesi vardır); düzensiz menstruasyona sahip olmaları daha muhtemeldir.

Bu vücudun az enerji alımına bir adaptasyonu olarak düşünülmektedir. Diğer bir deyişle de vücut mensturasyon için gerekli enerjiyi, mensturasyonu durdurarak ekonomi yapar.

Vücut mekanizması takip eden şekilde; zihinsel veya psikolojik stres ve kronik negatif enerji dengesi artışı, adrenalin ile kortisol yapımında artış olmaktadır. Bu, beyinden (GnRH) Gonadotrophine relasing hormonunun serbest bırakılmasına engel olur. Bu dönüşte GnRH Luteinising hormon (LH) ve Follicle-stimulating hormon (FSH), Östrojen ve progesteron yapımında azalma ile sonuçlanmaktadır (Loucks ve ark.,1989; Edwards ve ark. 1993).

Amenore - Amenorrhoea Kemik Kaybına Nasıl Neden Olur?

Amenorrhoea sadece zorlu antrenmanlar sonucu meydana gelir diye düşünülmemeli, klinik bir durum olarak görülmelidir.

Amenore’nin vücut üzerinde birçok yan etkisi vardır. Bunlardan en önemli etkisi kemik yoğunluğunda azalma, erken osteoporosiz riskinin artması ve stres kırıklarıdır. Bunda, progesteron ve ostrejenin her ikisinin de düşük seviyelerde olması direkt rol oynar iken, ikisi birden kemik hücrelerinin korunmasında etkilidir (Drinkwater ve ark. 1984).

Hormon seviyeleri düşük olduğu zaman, kemiğin doğal yapısı bozulmakta ve kemikte yeni formasyonları hızla oluşturmaktadır.
Sonuçta, kemik yoğunluğunu yitirme ve kemik minerallerinde kayıp olmaktadır.
Sonra, uzun sürmeyen kemik yoğunluğu üzerinde etkili antrenmanda düşük östrojen ve progesteron seviyelerinde negatif etkilerini telafi edememektedir.
Normal menstruasyonlu koşucularla oligomenoretik mesafe koşucuları arasında yapılan çalışmaya göre omurganın bel bölgesinde %20-30 daha düşük kemik mineral yoğunlukları bulunmuştur (Cann et, al., 1984; Nelson et.el., 1986). Menstruasyonun kesilip yeniden başlaması sonrasında kemik mineral yoğunluğunu “yukarıya taşımak” kesin olarak bilinmemektedir.

Amenore’nin Performansa Etkisi Var mıdır?

Amenorrhoea sonunda performansı birçok yönden etkilemektedir, bunlar hep düşük ostrojen seviyesi ile bağlantılıdır.

Bunlar, yumuşak doku yaralanmaları,
stres kırıkları,
sakatlıkların uzun sürede iyileşmesi,
ağır antrenmandan sonra toparlanma yeteneğinin azalması (Lloyd et.al., 1986).
Örneğin, düşük östrojen seviyeleri sonucunda ligamentler esnekliğini yitirmekte ve yaralanmaya daha yatkın olmaktadır. Düşük ostrojen seviyesi kemiğin egzersize uyumunu azaltmakta, mikro kırıklar meydana gelmekte ve iyileşme daha yavaş olmaktadır.

İyi haber, menstruasyona ara verdikten sonra tekrar başladığında performansın gelişmesi olasıdır.
Çalışmalar göstermektedir ki, amenorrhoea’sı olan sporcularda, üç ay boyunca günlük ihtiyaçları kadar enerjiyi alacak diyet düzenlediklerinde ve planlı antrenman programları ile menstürasyonları tekrar düzene girecek ve performansları iyiye gidecektir ((Dueck et.al., 1996).
Eğer amenorrhoea olduğunuzu biliyorsanız bu belki de tedavi aramada daha inandırıcıdır.
Amenore Nasıl Tedavi Edilebilir?

Eğer, 6 aydan daha uzun süre amenorrhoea hastası iseniz kesinlikle araştırmalısınız. İlk önce bir aile hekimine amenorrhoeanın tıbbî sebeplerini danışın.

Ayrıca, bir jinekolog, spor çekimine, endokrinolojist veya kemik uzmanı, spor beslenme uzmanının, egzersiz fizyolojisti veya spor psikologunun tavsiyelerini de tedavinizin bir parçası olarak göz önünde bulundurmalısınız. Tedavinize normal vücut ağırlığı ve vücut yağı, antrenman programınızda değişiklik veya azaltma ile bir merkezde başlayabilirsiniz.

Örneğin, antrenman sıklığınızı azaltabilir, şiddet ve yoğunluğunda değişiklik yapabilir veya bugünkü antrenman programınıza kros antrenmanı ekleyebilirsiniz.
Vücut yağı ve vücut ağırlığınızı normal oranlara getirmek için gıda alımını artırma ihtiyacınız olabilir.
Eğer amenorrhoea inat ediyorsa, bunun tedavisinde kemik mineral yoğunluğunun düşüşünü engellemek için hormon tedavisi önerilebilmektedir. Östrojen ve progesteron bu tedavi yönteminde postmenoposal (menopoz sonrası) kadınlarda genellikle benzer oranlarda kullanılır. Supplementlerin içeriğinde kalsiyum, magnezyum ve diğer önemli mineraller aynı zamanda tavsiye olunabilir.



Kaynak..: SagLikHastaLik..