Sanatta yapı yasaları - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

YapraK · 29 Mart 2009, 06:16

SANATTA YAPI YASALARI

Ama sanatçının özgürlüğü asla bir keyfilik ve başına buyrukluk da demek değildir ve onun yaratmasının formüle edilemeyen yasalara bağlı olduğu kanısı da büyük ölçüde yanlıştır.
Schopenhauer 'in nedensellikte saydığı formlar (varlık nedeni, olgusal neden, hareket nedeni ve bilgi nedeni) sanatta geçerli olmasalar da, sanatın kendisi de, her türlü oluşun dayandığı bir yeterli neden ilkesinden bağımsız olamaz.
Sanatın nedeni görüngüler (fenomenler) dir, yani sanat görüngü nedene (Ratio apparendi) ye dayanır. Sanatçı nesneleri oldukları gibi (esse est) betimlemez; tersine, onları kendi duygu ve arzularına, kendi fantazi veya sezgisine nasıl görünüyorlarsa (apprehensio) öyle betimler. O, bu haliyle görünüme çıkarmak istediği şeye bağlıdır. Bu yüzden burada da şu ilke geçerlidir; Bir sanat yapıtında görünüşe çıkan şeyin de yeterli bir nedeni vardır. Sanat için bu ilke düzenleyicidir, ama kurucu (konstitutiv) değildir. O, bir sanatçının yetkin bir yapıt yaratmak istediğinde izlemek zorunda olduğu bir kuraldır.

Leonardo 'nun "Akşam Yemeği"nde İsa şöyle der: "Bana ihanet eden sizlerden birisidir ". İşle bu sözler, tablodaki anlamların çeşitli jest ve yüz ifadeleri için bir görüngü nedendir. Ama ne var ki, bir sanat yapıtı, çok sayıda ve sanatçının bilmeye ihtiyaç duymadığı görüngü nedenlere sahip olabilir.
Sanatçının açısından bakıldığında, bir şekil nedeni (ratio fingendi)nden sözedilebilir. Çünkü sanatçının içinde şekilsiz olan şey, bilinçli veya bilinçsiz şekil almaya zorlanır. Bu yüzden, yaratılmış olan şey, bir şekil nedenine bağlı olmak zorundadır. Bu yaratma, bilinçli veya bilinçsiz, bir uyum içinde düzene sokma idesi altında gerçekleşir. Kural şudur; "Görünür evrenin kaotik malzemesini (içeriğini) şekil ve resme dönüştürmek üzere düzenle! En ilkel tarzda da olsa, ona bir bütüncül anlam ver!". Öyle ki, sanat yapıtında gerçekleştiğini gördüğümüz düzen bir anlam düzenidir. Başka bir deyişle, her sanat yapıtı, insani deneyimin bir anlamlı ifadesidir. Ama bir sanat yapıtı şu kurallar içinde anlamlıdır:
l. İçselliğin (yani, duyguların, eğilimlerin, düşüncelerin, v.b.) ifadesi olarak

2. Dışsallığın betimi (örneğin sadece resim değil, müzik de "çizebilir", evreni betimleyebilir) olarak,

3. Görüngü evrenine ait olmayan şeylerin simgesi olarak (örneğin kutsal tin/ruh için güvercinin simge olması gibi).
Olgun bir sanatta bu üç işlev zaten birarada bulunur. Ama form ve anlamın birbirlerinden koptuğu çağlarda bu işlevler de kaybolabilir ve geriye artık kaotik bir oyundan başka bir şey de kalmayabilir. Büyük sanatçılar geçerli Şekil'e ulaşırlar. Bu şekil inandırıcıdır, ona doğrudan inanılır ve o bir canlı yaratık gibi etki yapar. Sanatçı yaratıcı doğanın (natura naturans) bir parçasıdır. Onun yapıtlarından her biri kendi evreninden bir bölümü yansıtır ve sanatçının kendi şekil yasasına uygun bir kimlik kazanır. Onun yaratma yeteneğinde olduğu şey, yine kendi evreni içinde geçerli saydığı ve bizce de geçerli olarak inanılırlık taşıyan şeydir. Bir sanatçının büyüklüğü de, işte bizce de geçerliliğine inanılan bir şeye derinliğine nüfuz etme gücünde belirir. Büyük sanatçılar, şiirde, dramda, resimde, v.b. geçerli formları bulurlar ve yeni bir stil yaratırlar.

Alıntı.

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Sanatta soyutlama ve soyutlaştırma nedir.?	AftieL	Tarih	0	18 Ağustos 2014 18:41
Ectomorph Yapı Nedir - Ectomorph Yapı Hakkında	Liaaa	Ah Erkekler	0	31 Mart 2012 13:25
Sanatta Estetik - Felsefe	Lady	Felsefe	0	11 Kasım 2010 16:40

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.