Ahlatşahlar da denilen Sökmenliler Devleti hükümdârı. Babası İbrâhim Beydir. Amcası Ahmedin devlet idâresinde yetersizliği sebebiyle tahttan indirilmesi üzerine 1128de başa geçti.

Ahlatşahlar Beyliği, çocukluk dönemi hâriç, İkinci Sökmen Bey zamânında en iyi devresini yaşadı. İkinci Sökmen bir ara Sasunlulara esir düştü ise de Artuklu Beyi Timurtaşın yardımıyla esâretten kurtuldu. Musul Atabegi İmâdeddîn Zenginin ölümünden sonra, İkinci Sökmen, ona âit olan Hızan ve Mâdeni ele geçirdi. Bu sırada Artuklu Beyi Kara Arslan, Malazgirt ve Tûtab şehirlerini Ahlatşâhlardan aldı. Artuklulardan Necmeddîn Alpin aracı olmasıyla, Kara Arslan ele geçirdiği yerleri geri verdi.

1161 senesinde Gürcüler, Aniyi ele geçirince, İkinci Sökmen, diğer Türk beyleriyle Gürcistan Seferine çıktı. Bu seferde İkinci Sökmen, büyük bir hezîmete uğradı. İki yıl sonra tekrar birleşen Türk beyleri, Gürcistana yeni bir sefer düzenlediler ve Gürcüleri yenilgiye uğrattılar. İkinci Sökmen, Ahlatta parlak törenle karşılandı. On iki yıl sonra Âzerbaycan Atabegi Şemseddîn İldeniz, İkinci Sökmeni Gürcülere karşı yardıma çağırdı. Nahcıvanda toplanan Türk orduları Taryalis Ovasına kadar ilerledi. Gürcü Kralı savaşmaya cesâret edemedi ve ormanlık bir bölgeye kaçtı. Türk ordusu, pek çok ganîmet elde ederek geri döndü.

Bu sırada Selâhaddîn-i Eyyûbî, 1174 senesinde bağımsızlığını îlân ederek, Eyyûbî Devletini kurdu. Ülkesini genişleten Selâhaddîn Eyyûbî, Doğu Anadoluyu da topraklarına katmak istiyordu. Selâhaddîn Eyyûbî, Musulu kuşatınca, Atabeg İzzeddîn Mesûd, diğer Türk beylerinden yardım istedi. Halîfe Nâsır, İkinci Sökmen ve Atabeg Kızıl Arslanın aracı olmasıyla, Selâhaddîn Eyyûbî, Musul kuşatmasını kaldırdı.

İkinci Sökmen, uzun yıllar hüküm sürdükten sonra, 1185 yılında yaklaşık 80 yaşlarındayken vefât etti. Çevredeki bütün hükümdârlar, ona saygı gösterirlerdi. Akıllı, ileri görüşlü ve güzel ahlâklı bir hükümdârdı. Cesâreti ve Gürcülere karşı mücadelesi, halkın gönlünde taht kurmasına sebep olmuştu. Ahlat, en parlak dönemine onun devrinde ulaştı.