Ani Kenti
 

Doğu Anadolu'da Orta Çağ'dan kalma kent kalıntısı. Kars'ın 50 km. doğusunda, Ermenistan sınırına yakın bir yerdedir. Kent, Arpaçay'ın geniş tabanlı vadisine inen dar bir boğazda, savunmaya elverişli bir yerde kurulmuştu. Önce Kamsarakanlar, sonra da Bagratlı ailesi Ani'yi ellerinde bulundurdular. 7. yüzyıldan sonra bunlar İslâm halifelerinin egemenliğini kabullenip geniş bir alanı denetimleri altına aldılar. 10. yüzyılın ikinci yarısında Ani, Bagratlıların başkenti oldu ve çok gelişti. Fakat bu parlak dönem çok sürmedi, kent 1044'te Bizans'ın egemenliği altına girdi. Daha sonra 1064'te Alparslan tarafından tahrip edildi. 1319'da bir depremle oturulmaz duruma geldi. Ani harabeleri (kilise, mezar, kitabe, kümbet vb.); Süryani, İran, Ermeni, Arap ve Türk etkilerinin izlerini taşımaktadır.