[Absinthe]

Brest Litovsk Antlaşması tarihi , 03 Mart 1918 tarihinde imzalanmış olup çökmekte olan Rusya İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşından (1914-1918) çekildiği zorlu koşulları özetleyen bir Antlaşmadır. 1917 yılı Rusya Devriminden sonra, Sovyet Rusya lideri Vladimir Lenin (1870-1924) ile Alman İmparatoru/Kaiser II. Wilhelm (iktidar dönemi1888-1918) ve Almanya’nın Merkezi Güçler müttefikleri arasında müzakere edilen bu Antlaşma ile Rusya Çarlarının önceki 200 yılda fethettikleri toprakların çoğu Rusya’nın elinden alınmıştır.

Litovsk Brest Antlaşması şartlarını kabul dip etmeme kararı Rusya’daki Komünist hiyerarşi bünyesinde bölünme yaratmış ve öfkeli Müttefik Devletlerin Rusya İç Savaşında (1917-1922) monarşistleri desteklemesine yol açmıştı. Buna rağmen Lenin, antlaşma şartlarının sertliği ne olursa olsun, Bolşevik Devrimi’nin kazanımlarını korumak ve ileride Batı Avrupa’da da işçi önderliğinde devrimlerin gerçekleşmesi için zaman kazanmak üzere devrimin gerekli olduğu konusunda ısrarcı olmuştur; ancak Lenin’in bu devrim beklentisi hiçbir zaman gerçekleşmemiştir.

Çar II. Nikolay (iktidar dönemi 1894-1917) Rusya İmparatorluğunu mutlak bir monarşi şeklinde yönetmişti. Rusya siyasi sistemi ve ekonomisinde reform yapma konusunda isteksiz olması nedeniyle zaten halk nezdinde popülerliği olmayan Çar Nikolay, 1905 Rus Devrimi olayları sırasında neredeyse kıl payı sağ kurtulabilmişti. Rusya, Birinci Dünya Savaşına girdiğinde, yetersiz eğitim ve donanımı olan ordu ve de donanmasından dolayı Rusya’nın işleri kısa bir sürede kötü seyretmeye başlamıştı. Birinci Dünya Savaşı, Müttefik Devletler (İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya ve Amerika) ile İttifak Devletleri (Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı İmparatorluğu ve Bulgaristan) arasında yaşanmıştı. Rusya Müttefik Devletler cephesine katılmıştı.

Rusya İmparatorluk Orduları Almanya ile iki cephede, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile dört cephede karşı karşıya gelmişlerdi. Rusya’nın aldığı felaket niteliğinde yenilgileri arasında 1914 yılı, Ağustos ayında Tannenburg Muharebesi ve ertesi yıl Eylül ayında Birinci Masurian Gölleri Muharebesi yer almaktadır. Rusya ordusu savaşın ilk beş ayında 1.2 milyon insan kaybetmişti. Çar Nikolay savaşa girme konusunda isteksizdi, 1915 yılı, Eylül ayında başkomutanlık görevini üstlendiği zaman işlerin seyri çok daha kötü bir hal almıştı. 1916 yılı, Eylül ayında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ordularına karşı bazı kazanımlar elde etmiş (Brusilov Taarruzu), ancak kayıpları da bir milyondan fazla olmuştur. Orduda disiplin zayıflamış ve bazı askerler 1917 yılı, Mart ayında devlete saldırı düzenleyen Komünist devrimcilere destek vermişlerdi. Savaş, Rusya tarım sektöründe ve genel olarak ülke ekonomisinde ciddi bir tahribat yaratmıştı; gıda maddeleri kıtlığı özellikle önemli bir sorun haline gelmişti. Bolşevik Devrimi Petrograd (St.Petersburg) şehrinde ilk olarak ekmek isyanı nedeniyle başlamıştı. Orduda firarlar o kadar çoğalmıştı ki, ordu birçok alanda artık etkili bir savaş gücü değildi. Vladimir Lenin akılda kalan şöyle bir açıklama getirmişti; “askerler atıkları bu adımlarıyla barışa oy vermişlerdir” (Keegan, 342)

Rus ordusunda huzursuzluk ve ordunun kötü durumda olması, Rusya üst düzey komutanlığının, Çar Nikaloy’ın yapacağı en iyi şeyin Tahttan çekilmesi olduğuna ikna etmesine yol açmıştı. Nikolay’ın Mart ayında Tahttan çekilmenin ardında Geçici bir Hükümet kurulmuş, ancak bu hükümet Ekim 1917 Bolşevik Devrimi ile devrilmiş ve yeni bir Cumhuriyet olan Rusya Sovyet’i kurulmuştu. Yeni lider Bolşevik Komünist Vladimir Lenin idi ve Rusya’nın Birinci Dünya Savaşından çekilmesi konusunda kararlıydı. Doğrusu, Bolşevikler, Rusya’nın savaşa dâhil olmasına her zaman karşı çıkmışlardı ve bu itirazları Çar Nikolay’ın yönetimine duyulan hoşnutsuzluğun başlıca kaynaklarından biri olmuştur. Ayrıca Lenin, Bolşeviklerin iktidar üzerindeki oldukça gevşek olan kontrolünü korumak için bir ateşkesin gerekli olduğunu düşünüyordu. Lenin, Rusya “burjuvazisinin boğulması gerektiği ve bunun için iki elimizin de serbest olması gerektiği” şeklinde acımasızca bir yorum da yapmıştı (Beevor,148). Ordunun kalan kısmının geri dönmesi, Bolşevik yönetimine karşı beklenen bir iç savaşta çok yararlı bir araç olmuştur. Lenin, 09 Ocak günü Komünist Merkez Komitesine motivasyonlarını şöyle özetlemişti:

Şüphesiz şu anda sonuçlandırmak istediğimiz barış, geleneksel kurallara aykırı (obscene) bir barıştır; ancak savaşın başlaması halinde hükümetimiz devrilecek ve barışı başka bir hükümet yapacak. Devrimci savaştan yana olanlar, tam bu adımın atılmasıyla birlikte Alman emperyalizmiyle bir iç savaşa gireceğimizi ve böylece Almanya’da da devrimi uyandıracağımızı belirtiyorlar. Ama bakın! Almanya daha devrime gebe ve bizde ise tamamen sağlıklı bir bebek doğmuştur: Sosyalist Cumhuriyet olan bu bebek, eğer bir savaş başlarsa onu kaybedebiliriz

Aralık 1918’de Merkezi Güçler ile müzakereler başlamıştı. Lenin, 15 Aralık 1917 tarihinde geçici bir ateşkes sağlanmıştı. Ve gündeme gelen soru, Rusya’nın savaştan tamamen çekilmek üzere hangi şartları kabul etmesi gerektiği sorusuydu. Lenin genel bir ateşkes istiyordu, ancak bu düşüncesi Müttefiklerce reddedilmişti. Bunun yerine, Lenin daha sonra tek başına Almanya ile müzakere etmeyi denemişti. Kaiser Wilhelm, Doğu Cephesinin kaldırmasından ve böylece Alman silahlı kuvvetlerini Batı Cephesindeki korkunç yıpratma savaşına yoğunlaştırabilmesinden mutluluk duyuyordu.

Kaynak worldhistory.org