Ricâl-i devlet (genel idare elemanları) denilen yönetici sınıf[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] İstanbul’un fethine kadar medreselerde okumayan veya hususi öğrenim görmüş kişilerden seçilmekteydi. 1453 yılından itibaren devlet yönetiminde büyük değişikliklere gidilmesiyle[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yeni müesseseler teşekkül edince[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] çok sayıda personele ihtiyaç duyulmuştu. Bunun üzerine tarihte kendi türünün ilk örneği olarak 1460’tan sonra[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Topkapı Sarayı’nda genel idare elemanı yetiştirmek için Enderun Mektebi açıldı. Bu mektep; harp okulu[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] siyasal bilgiler[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] güzel sanatlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hukuk[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] edebiyat vb. fakültelerin bütün fonksiyonlarını içine alan ve 14 yıllık öğretim süresi olan yüksek bir öğretim kurumuydu.1

Enderun’da bu temel bilgilerin yanında öğrencilerin (gılman) dinî eğitim ve terbiyelerine de ihtimam gösterilirdi. Enderun odalarında namaz kılınır[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Kur’ân okunur ve dinî bilgiler öğrenilirdi. Her koğuşta sabah namazından iki saat önce nöbetçiler[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] koğuşun ortasında bulunan kapı tokmağına benzer büyük demir tokmağa üç defa hızlıca vurarak öğrencilere vaktin geldiğini haber verirlerdi. Sabah namazına kadar Hazreti Peygamber’e (sas)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Hulefây-i Raşidin’e[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] geçmiş Osmanlı padişahlarına ve vefat eden bütün Müslümanların ruhlarına dua okunurdu. Yatsı hâriç[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] diğer namazlar Ağalar Camii’nde kılınırdı. Yatsı namazı ise koğuşlarda kılınırdı; çünkü akşam ezanından sonra hiçbir acemi enderunlunun dışarı çıkmaması gerekirdi. Her pazartesi ve cuma yatsıdan sonra hatim okumak âdet hâline gelmişti.2

Enderun’da gılmanların eğitim-öğretimi kadar âdâb-ı muaşeret kurallarına uymalarına da dikkat edilirdi. Bu kuralların bazıları şunlardı: Padişahın huzurunda iken lâubali[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] edebe aykırı ve serbest hareketlerde bulunmamak; halkın arasında geğirmemek[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gerinmemek[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] esnememek[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hapşırmamak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] aksırıp-tıksırmamak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] iğrendirici hareketlerde bulunmamak; bir toplantıda otururken arkadaşlarını kıracak davranışlarda bulunmamak; pastırma[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sarımsak gibi kokularıyla çevreye rahatsızlık veren gıdalar yedikten sonra[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] toplum içine çıkmamak; perşembe veya cuma günleri[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] el ve vücut temizliği yapmak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tırnaklarını kesmek; sofrada büyüklerden önce yemeğe el uzatmamak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yemek yerken sofradakileri iğrendirecek davranışlarda bulunmamak; arkadaşları arasında kaşınmamak; kirli[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] buruşuk ve kadınlara has renk ve biçimde elbise giymemek; her sabah ıslak tülbentle kulakları temizlemek; haftada iki defa traş olmak; dâima muntazam ve temiz bulunmak.3

Gılmanlara[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] meslek hayatlarında nasıl davranacakları da anlatılırdı: Memuriyette vazife başında iken[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ihtiyacı olan vatandaşlara yardımda bulunmak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kibirli hâllerden sakınmak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] lüzumlu lüzumsuz her şeye atılmamak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] maiyetinde bulunanların izzeti nefsini kırmamak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kendinden büyüklere gereken saygıyı göstermek[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kimsenin malına göz dikmemek[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] borç ile mal alıp şikâyete sebep olmamak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] verilen emir ve vaziyeyi harfi harfine yerine getirmek.4

Askerî ve yönetici sınıf elemanı yetiştiren bu okul hakkında Lybyer şunları söylemektedir: “Bir savaş ve yönetim okulu olması sebebiyle sistem[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] öğrencilerin bütün özelliklerini geliştirirdi. Talebenin beyinleri nasıl eğitiliyorsa[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bedenleri de öyle özenle eğitilirdi. Öğrencilerin tamamına[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Müslüman hayat tarzını ihtiva eden belli bir zihin eğitimi verilirken[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] içlerinde en kabiliyetli olanlara Doğu dilleri[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] İslâm ve Osmanlı hukuku hakkında çok ağır dersler verilirdi. Böylece[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] talebelerin hem beden ve beyinleri[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hem de dinî inançları geliştirilirdi. Osmanlı eğitim sistemi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] insan hayatının bütün yönlerine hitap edecek şekilde çeşitli konuları içine almasından dolayı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dönemi itibarıyla Batı öğrenim sisteminden daha üstündü.” 5

Hükümdarlar Enderun öğrencileriyle yakından ilgilenmişler ve onlara en yüksek rütbeye kadar yükselmenin yolunu açmışlardır. Enderun mezunlarından askerlik bilgisi iyi olanlar yeniçeri ağalığı; siyasette ileri olanlar ise vezirlik[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] valilik gibi önemli mevkilere yükselebilmişlerdir.