Belirli istisnalar dışında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hemen her dönemde kadın ile erkek sayısı birbirine yakın olmasına ve kadınla erkeğin[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hayatın hemen her safhasını paylaşmalarına rağmen[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tarihî kaynaklarda kadınlardan hak ettikleri nispette bahsedilmemiştir. Bu sebeple tarihteki birçok kadının gerçek hayatı hakkında bilgi sahibi olunamadığı gibi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] onların insanlık tarihine yaptıkları katkılar da genellikle meçhul kalmıştır. Bu eksiklikler[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] zaman zaman onlar hakkında yanlış ve noksan bilgilerin yayılmasına da yol açmıştır. Bu durum Osmanlı coğrafyasında yaşayan kadınlar için de sözkonusudur. Haklarındaki gerçekler tam ve doğru olarak anlatılmadığı/bilinemediği için[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] onlar içte ve dışta -genellikle Batı toplumlarında- eksik hattâ çok yanlış tanıtılmıştır.

Eksik ve yanlış önyargılara göre kadınlar; üretime hiçbir katkısı olmayan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bilakis hazırdan yiyen[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yöneten değil yönetilen kişilerdir. Hiçbir konuda söz hakkı bulunmayan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hukukî statüsü olmayan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] mal-mülk dahi edinemeyen[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sadece evde yemek pişirip çocuk bakan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dışarıya çıksa da[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kocasından üç adım geriden yürüyen kadınlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir nevi ikinci-üçüncü sınıf insan durumundadır. Kısacası Batılı zihniyete göre[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] geçmiş toplum hayatında 'kadının adı yok'tur.

Amerikalı tarih araştırıcısı Ronald C. Jennings 1975 yılında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Osmanlı şehirlerinin idarecileri olan 'kadı'ların yönetimleri sırasında tutmuş oldukları kayıtları (Kadı Sicilleri veya Şer'iye Sicilleri) incelemek üzere Kayseri'ye gelir. 'Kayseri Kadı Sicilleri'nde rastlamış olduğu belgelere göre şehirdeki bütün kadınlar; kendilerine mülk edinebiliyorlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] onları satabiliyor[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hattâ ticaret yapabiliyorlardı. Kendilerinin veya bir yakınlarının kurmuş oldukları vakıflarda idarecilik yapıyor[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] büyük miktardaki paraları yönetebiliyorlardı. Bunlara benzer daha pek çok hak ve hürriyetin yanında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sahip oldukları bazı hukukî hak ve yetkiler de vardı. Bunların başında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hukukî şahsiyetleri geliyordu. Buna göre bir kadın; yanında kocası[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] babası veya ağabeyi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yani bir erkek akrabası olmadan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] mahkemeye gidip kendisine haksızlık eden bir kişiyi dava edebiliyor[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kadı karşısında yazılı veya sözlü ifade verip hakkını arayabiliyor[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] suçluyu mahkûm ettirebiliyordu. Ama dilerse bu işi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kendisine vekil tayin ettiği birisi aracılığıyla da yapabiliyordu. Ayrıca mahkemede şahitlik yapabiliyor[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hattâ –bilinenin aksine- kocasından boşanabilmek için davacı bile olabiliyordu. Üstelik bütün bu hak ve yetkiler Osmanlı hukuk sisteminin de tâbi olduğu İslâm hukukuna dayanıyordu.

Jennings karşılaştığı bu bilgileri hemen yazıya dökmüş ve kadınların sosyal[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ekonomik[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hukukî durumlarını ele aldığı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] altmış sayfalık makalesinde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Anadolu'da kadının hiç de sanıldığı gibi toplum hayatının dışında olmadığını ortaya koymuştur.1 1990 yılında yazdığı diğer bir makalede ise[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu defa incelemekte olduğu Trabzon'da[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kadınların kendi mal ve mülklerini vakıf yoluyla bağışlamak suretiyle hem sosyal hem de ekonomik hayata nasıl katkıda bulunduklarını ortaya koymuştur.2 Kadınların bilinenin dışındaki bu durumları[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] daha sonra Batılı başka araştırıcılar tarafından da çeşitli makale[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kitaplarda belirtilmiş[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sempozyumlarda dile getirilmiştir. Bu konudaki çalışmalar artarak devam etmektedir.3

Kadı sicillerine bakıldığında bu tür belge ve kayıtların Osmanlı coğrafyasındaki bütün kazaların 'kadı kayıtları'nda değişik şekillerde yer aldığı görülmektedir. Aşağıda nakledeceğimiz belge[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kadınların mahkemeye nasıl rahatça gidip haklarını arayabildiklerini[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu konuda erkeklerden bir eksiklikleri olmadığını ve hukukî statülerinin ne derece sağlam esaslara dayandığını gayet güzel göstermektedir.

Balıkesir'de yaşayan ve Kıpti taifesinden İlyas kızı Güldalı 1012 (M. 1622) yılı Cemaziyelahir ayının 23. günü sabahı yanında hiçbir erkek akrabası olmadığı hâlde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tek başına şehir mahkemesine gitmiş ve görevliye dava açmak için geldiğini söylemiştir. Bunun üzerine hemen kadı'nın karşısına çıkarılmıştır. Güldalı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kendisini döven[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kocası İsa oğlu Kara Mustafa'dan şikâyetçi olduğunu –okuma yazma bilmediği için- sözlü olarak mahkemeye arz etmiştir. Aslında bu Güldalı'nın aynı şikâyetle mahkemeye ikinci gelişidir. Bundan bir süre önce[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yine kocası kendini dövdüğü için mahkemeye müracaat etmişti. O zaman mahkeme suçunu kabul eden kocasını uyarmış[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir daha döverse[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] karısının boş olacağına dâir ondan söz almıştı. Fakat kocası sözünü tutmamış[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] karısını yine dövmüştü. Güldalı da bunun üzerine onu da mahkemeye getirmişti. Fakat bu defa Mustafa –önceki sözünü hatırlayıp- suçunu inkâr etti. Osmanlı mahkemesinin yargılama usulü gereği kadı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Güldalı'dan iddiasını ispat etmek üzere şahit istedi. Mahalleden pek çok kimse onların bu durumunu bildikleri için Güldalı'nın iki şahit bulması hiç de zor olmadı. Güvenilir kişilerin mahkemeye gelerek; "Bundan birkaç gün evvel kocası onu yine haksız yere şiddetli bir şekilde döverken elinden biz kurtardık." şeklinde ifade vermesi üzerine[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Kara Mustafa'nın artık diyecek bir şeyi kalmadı. Kadı bunun üzerine Güldalı'nın kocasından boşanmasına karar verdi.4

Bu tarihten yaklaşık iki ay sonra Güldalı yine mahkemeye gelmiş ve kendisinden boşanmış olduğu kocası Mustafa'nın bu boşanmayı inkâr edip[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] onunla birlikte yaşamaya devam etmek istediğinden şikâyet etmiştir. Hemen kocası da mahkemeye getirilir. Güldalı bu defa da boşandığını şahitlendirip hem boşanma işlemini bir defa daha tescil ettirmiş[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hem de kocasının mahkemece uyarılmasını sağlamıştır.5 Artık aralarında hiçbir evlilik bağı kalmadığı için[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] rahatsız edilme hâlinde duruma güvenlik güçleri müdahale edecek ve Mustafa bu defa cezalandırılacaktır. Böylece bu dava Güldalı'nın zaferiyle neticelenmiştir.

Bu belge; Osmanlı'da kadınların hukukî statülerini[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kadı tarafından erkekler karşısında kendilerine nasıl âdil davranıldığını ve haklarını nasıl arayabildiklerini gösteren binlerce belgeden sadece biridir. Üstelik burada belgeye konu olan kadın[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir üst düzey idarecinin eşi-akrabası veya şehrin zenginlerinden birisi değil[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] herhangi birisidir. Dolayısıyla sıradan bir vatandaş bile haklı olduğu takdirde hakkını rahatlıkla alabilmekte ve adalet herkes için geçerli olmaktadır. Bundan başka kadınlarla ilgili olarak yukarıda kısaca bahsi geçen diğer hak ve hürriyet konularına ait de çok sayıda belge bulmak mümkündür. Ayrıca zamanla sayıları artacak çalışmaların daha yeni ve farklı bilgileri ortaya çıkaracağına[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Osmanlı ve kadınlar hakkındaki önyargılı ve yanlış düşünceleri değiştireceğine şüphe yoktur.

Diğer taraftan Osmanlı saraylarında yaşayan kadınlar hakkındaki bilgilerin ne kadar yanlış[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] düşüncelerin de ne kadar önyargılı olduğu[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Lesli Pierce'nin "Harem-i Hümayun"6 adlı eseriyle daha iyi anlaşılmıştır.