IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Böylece yabancıların imparatorlukta ilk mali kontrolü böylece başlamış oldu. Bu önemli konuda Şevket K. Arar ve Hüseyin Al'ın Osmanlı Bankası arşiv ve araştırma merkezince yayımlanan (Kasım 2003, İstanbul) Osmanlı Dış Borçları ve Gözetim Komisyonları (1854-1856) araştırmaları bize ışık tutmaktadır. Bugüne değin el değmemiş veya önemsenmemiş bu konu yüz elli senedir güncelliğini korumuştur.

1881 Muharrem Kararnamesi ile kurulan Düyun-u Umumiye'den oldukça farklı özellikler taşıyan bu denetim kurulu IMF ile daha göreli benzerlikler taşımaktadır. Abdülmecid'in babası II. Mahmut döneminde askeri, idari, mali ve sosyal reformlar başlatılmış ve bu reformların hızlanması için İngiltere'den borç talep edilmiş, ancak bu girişimde olumlu bir sonuç alınamamıştı. 1838 Ticaret Anlaşması'nda Osmanlı'nın ekonomi bağımsızlığını ele geçiren İngilizler'de borç vermeye karşı iyimser görüşler belirmiştir.

Bu görüşler 1854 yılında başlayan Kırım Harbi ile hızlanarak gerçekleşmiştir. Borç ile; savaşa gereksiz nedenler yaratılarak sokulan Osmanlı'nın yıkılma süreci başlamış oldu. Borç alma fikri padişahın çevresini saran Galata bankerleri ile onların ortağı devşirme bürokrasiden (kapıkulu) gelmektedir. İngiltere ve Fransa, Mısır'ın yıllık vergilerinin bir kısmına el konularak 2 milyonu ileride kullanılmak üzere 3 milyon sterlinlik borç verilmiştir. Bu 3 milyonluk borçtan Osmanlı'nın eline kesintilerden sonra 2,018 milyon sterlin geçmiştir. Öncelikle verilen borcun denetlenmesi şartı getirilmişti. Bu, Osmanlı bürokratının işine hiç gelmiyordu. Alınan borcun harcanmasındaki hırsızlıkları Batı biliyor ve engellemek istiyorlardı. Kapıkulu devşirme bürokratların foyası meydana çıkmıştı. İngiltere ve Fransa'nın direk kefil olmasında başlayan sorumluluk ile o güne değin Batı'ya çalışan devletin farelerinin deliğine yıllarca hesaplarına çalıştıkları devletlerce zehir konuluyordu.

Osmanlı padişahı ve bürokrasisi bu denetimle ilk defa karşılaşıyor ve onur kırıcı bulduğu bu koşulun kaldırılmasına uğraşıyordu. Ancak kural konulmuştu ve komisyon üstelik iki kere kurulmuştu. Birincisinde beş üyelikten üç tanesi Osmanlı'ya, biri İngiliz, diğeri Fransa'ya veriliyordu. Komisyon başkanlığı da Osmanlı'ya bırakılmıştı. İkinci komisyon bir yıl sonra 1855 yılında borcun bakiyesinin kullanımında yeniden kuruldu.