Şeyhülislam Nedir ? Osmanlılar'da Şeyhülislam - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

17 Mayıs 2014, 00:12

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

II. Abdülhamit döneminde (1891-1907) yılları arasında 16 yıl şeyhülislamlık yapmış olan Cemaleddin Efendi

Şeyhülislam ya da Şeyh-ül İslam dini konularda en yüksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse anlamına gelir. Osmanlı Devleti zamanında şeyhülislam dini konularda en yüksek yetkiye sahip devlet görevlisiydi. Gerektiği zaman dini sorunlarla ilgili görüşlerini fetva yayınlayarak açıklardı. Bu fetvalar kanun niteliği taşırlardı. 1920 yılında Ankara'da kurulan Meclis Hükümetinde bu makam Şeriye ve Evkaf Vekaleti adıyla "Bakanlık" olarak yer aldı. Cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra 1924 yılında laiklik ilkesinin kabul edilmesi sonucu bu bakanlık kaldırıldı. Yerini Diyanet İşleri Başkanlığı aldı.

1424'de Molla Fenârî'ye bu unvanın verilmesiyle, son Osmanlı Şeyhülislâmı Medenî Nuri Efendi'nin 1922'de kabinesiyle birlikte istifa etmesi arasındaki 498 yıl boyunca sürmüştür.

1424-1922 yılları arasında 131 şeyhülislam 175 defa bu makama tayin edilmiştir. Ebu's-Suud Efendi 29 ylla en fazla; Memikzade Mustafa Efendi de 13 saatle en az bu makamda kalan şeyhülislamdır.

131 şeyhülislamın yalnızca 9'u Türk asıllı değildir. (Arap, Boşnak Gürcü, Çerkez, Arnavut'tur.) Şeyhülislamlar içinde müstesna bilginler, yazarlar, şairler, hattatlar, bestekârlar ve hukukçular vardı. Bir çok şeyhülislam verdikleri fetvaları toplayarak hem İslamî ilimler, hem de Osmanlı hukuk tarihi bakımından değerli eserler bırakmışlardır.

I. Selim zamanında (1512-1520) şeyhülislamdan Ahmed ibni Kemal Paşaya Müftî-yüs-sekaleyn (insan ve cinlere fetvâ veren) unvanı verilmiştir. I. Süleyman zamanına (1520-1566) kadar şeyhülislamlık tercihinde uyulması zorunlu bir yasa ya da kural yokken, Ebu's-Suud Efendi'nin hazırladığı bir kanunla Rumeli Kazaskerliği'nden sonra terfi edilen bir makam haline getirildi. Pek nadir olarak Anadolu kazaskerlerinden de şeyhülislamlar görüldü.

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

Şeyhülislam Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi (1910)

II. Mehmet, kanunnamesinde şeyhülislamı ve padişah hocalarını vezirlerden üstün tutmaktaydı. Bu kanunnameye göre ulemanın reisi kabul edilmekle beraber şeyhülislamın, ilmiye sınıfının başı sayılması 16. asrın ortalarına doğru gerçekleşmiştir. 16. asırda Zenbilli Ali Cemâlî Efendi, İbn-i Kemal Paşazâde ve Ebu's-Suûd Efendi gibi kudretli alimlerin bu makama gelmesiyle şeyhülislamlık daha da önem kazandı. Bilhassa bu üç şahsiyetin Osmanlı Devleti'nin yükselmesinde önemli katkıları olmuştur.

Başlangıçta kadıaskerlik ve muallim-i sultanî vazifelerine göre ikinci derecede bulunan şeyhülislamlığın, bilhassa İbn-i Kemal (1525-1533) ve Ebu's-Suud Efendi (1545-1574)'ye geçmesi ile daha bir önem kazandığı ve kadıaskerliğin üstünde bir görev olarak kabul edildiği anlaşılmaktadır.

Osmanlılar'da Şeyhülislam, ilmiye sınıfının başı sayılıyordu. Klasik Osmanlı devrinde devlet görevlileri kalemiye, seyfiye ve ilmiye olmak üzere üç sınıfa ayrılıyordu. İlmiye sınıfı, günümüzün Adalet ve Milli Eğitim Bakanlıkları ile Diyanet İşleri Başkanlığı'nın görevlerini üstlenmiş durumdaydı.

Osmanlı tarihinde sadrazam olmak için eğitim aranmazdı ama şeyhülislam olmak hatta bunun ilk basamağı olan kadılık, müftülük ve müderrislik için bile, medreselerin en yükseğini bitirmiş olmak gerekirdi. Bu durum; Osmanlının, şeyhülislamlığa verilen değeri göstermesi açısından oldukça önemlidir.

Osmanlı tarihinde bu kurum aynı zamanda görev alan üç şeyhülislamının bizzat mason olmasıylada oldukça dikkat çekicidir; Şeyhülislam Musa Kazım Efendi, Şeyhülislam İzzettin Efendi, Şeyhülislam Hayri Efendi vs.

Osmanlı şeyhülislamları listesi

1. Molla Şemsüddin-i Fenari (1424 - 1431)
2. Molla Yegan (1431 - 1436)
3. Molla Fahrettin Acemi (1436 - 1460)
4. Molla Hüsrev (1460 - 1480)
5. Molla Gurani (1480 - 1488)
6. Molla Abdülkerim (1488 - 1495)
7. Alaettin Çelebi (1495 - 1496)
8. Efdalzade Hamidettin (1496 - 1503)
9. Zenbilli Ali Efendi (1503 - 1526)
10. Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi (1526 - 1534)
11. Sadullah Sadi Efendi (1534 - 1539)
12. Çivizade Muhittin Mehmet Efendi (1539 - 1542)
13. Hamidi Abdülkadir Efendi (1542 - 1543)
14. Fenerizade Muhittin Efendi (1543 - 1545)
15. Ebussuut Efendi (1545 - 1574)
16. Hamit Mahmut Efendi (1574 - 1577)
17. Kadızade Ahmet Şemsettin Efendi (1577 - 1580)
18. Malulzade Mehmet Efendi (1580 - 1582)
19. Çivizade Hacı Mehmet Efendi (1582 - 1587)
20. Müeyyetzade Abdülkadir Efendi (1587 - 1589)
21. Bostanzade Mehmet Efendi (1589 - 1592)
22. Bayramzade Hacı Zekeriya Efendi (1592 - 1593)
23. Bostanzade Mehmet Efendi (1593 - 1598)
24. Hoca Sadettin Efendi (1598 - 1599)
25. Hacı Mustafa Sunullah Efendi (1599 - 1601)
26. Hocasadettinzade Mehmet Çelebi Efendi (1601 - 1603)
27. Hacı Mustafa Sunullah Efendi (1603)
28. Ebülmeyamin Mustafa Efendi (1603 - 1604)
29. Hacı Mustafa Sunullah Efendi (1604 - 1606)
30. Ebülmeyamin Mustafa Efendi (1606)
31. Hacı Mustafa Sunullah Efendi (1606 - 1608)
32. Hocasadettinzade Mehmet Çelebi Efendi (1608 - 1615)
33. Hocasadettinzade Mehmet Esat Efendi (1615 - 1622)
34. Zekeriyazade Yahya Efendi (1622 - 1623)
35. Hocasadettinzade Mehmet Esat Efendi (1623 - 1625)
36. Zekeriyazade Yahya Efendi (1625 - 1632)
37. Ahizade Hüseyin Efendi (1632 - 1634)
38. Zekeriyazade Yahya Efendi (1634 - 1644)
39. Esatpaşazade Ebu Sait Mehmet Efendi (1644 - 1646)
40. Muid Ahmet Efendi (1646 - 1647)
41. Hacı Abdürrahim Efendi (1647 - 1649)
42. Bahai Mehmet Efendi (1649 - 1651)
43. Karaçelebizade Abdülaziz Efendi (1651)
44. Esatefendizade Ebu Sait Mehmet Efendi (1651 - 1652)
45. Bahai Mehmet Efendi (1652 - 1654)
46. Esatefendizade Ebu Sait Mehmet Efendi (1654 - 1655)
47. Hüsamzade Abdurrahman Efendi (1655 - 1656)
48. Memikzade Mustafa Efendi (1656)
49. Hocazade Mesut Efendi (1656)
50. Hanefi Mehmet Efendi (1656)
51. Balizade Mustafa Efendi (1656 - 1657)
52. Bolevi Mustafa Efendi (1657 - 1659)
53. Esiri Mehmet Efendi (1659 - 1662)
54. Sunizade Seyit Mehmet Emin Efendi (1662)
55. Minkarizade Yahya Efendi (1662 - 1674)
56. Çatalcalı Ali Efendi (1674 - 1686)
57. Ankaravi Mehmet Emin Efendi (1686 - 1687)
58. Debbağzade Mehmet Efendi (1687 - 1688)
59. Hacı Feyzullah Efendi (1688)
60. Debbağzade Mehmet Efendi (1688 - 1690)
61. Ebusaitzade Feyzullah Feyzi Efendi (1690 - 1692)
62. Çatalcalı Ali Efendi (1692)
63. Ebusaitzade Feyzullah Feyzi Efendi (1692 - 1694)
64. Sadık Mehmet Efendi (1694 - 1695)
65. İmam Mehmet Efendi (1695)
66. Hacı Feyzullah Efendi (1695 - 1703)
67. Paşmakçızade Seyit Ali Efendi (1703)
68. Yekçeşm Hüseyin Efendi (1703)
69. İmam Mehmet Efendi (1703 - 1704)
70. Paşmakçızade Seyit Ali Efendi (1704 - 1707)
71. Sadık Mehmet Efendi (1707 - 1708)
72. Ebezade Abdullah Efendi (1708 - 1710)
73. Paşmakçızade Seyit Ali Efendi (1710 - 1712)
74. Ebezade Abdullah Efendi (1712 - 1713)
75. Mehmet Ataullah Efendi (1713)
76. İmam Mahmut Efendi (1713 - 1714)
77. Mirza Mustafa Efendi (1714 - 1715)
78. Menteşzade Abdürrahman Efendi (1715 - 1716)
79. Ebu İshak İsmail Naim Efendi (1716 - 1718)
80. Yenişehirli Abdullah Efendi (1718 - 1930)
81. Mirzazade Şeyh Mehmet Efendi (1730 - 1731)
82. Paşmakçızade Abdullah Efendi (1731 - 1732)
83. Damatzade Ebulhayr Ahmet Efendi (1732 - 1733)
84. Ebuishakzade İshak Efendi (1733 - 1734)
85. Dürri Mehmet Efendi (1734 - 1736)
86. Seyit Mustafa Efendi (1736 - 1745)
87. Pirizade Mehmet Sahip Efendi (1745 - 1746)
88. Hayatizade Mehmet Emin Efendi (1746)
89. Seyit Mehmet Zeynelabidin Efendi (1746 - 1748)
90. Ebuishakzade Mehmet Esat Efendi (1748 - 1749)
91. Mehmet Sait Efendi (1749 - 1750)
92. Seyit Murtaza Efendi (1750 - 1755)
93. Abdullah Vassaf Efendi (1755)
94. Damatzade Feyzullah Efendi (1755 - 1756)
95. Dürrizade Mustafa Efendi (1756 - 1757)
96. Damatzade Feyzullah Efendi (1757 - 1758)
97. Mehmet Salih Efendi (1758 - 1759)
98. Çelebizade İsmail Asım Efendi (1759 - 1760)
99. Hacı Veliyettin Efendi (1760 - 1761)
100. Tirevi Ahmet Efendi (1761 - 1762)
101. Dürrizade Mustafa Efendi (1762 - 1767)
102. Hacı Veliyettin Efendi (1757 - 1768)
103. Pirizade Osman Sahip Efendi (1768 - 1770)
104. Mirzazade Seyit Mehmet Sait Efendi (1770 - 1773)
105. Şerifzade Seyit Mehmet Şerif Efendi (1773 - 1774)
106. Dürrizade Mustafa Efendi (1774)
107. İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi (1774 - 1775)
108. Salihzade Mehmet Emin Efendi (1775 - 1776)
109. Vassafzade Mehmet Esat Efendi (1776 - 1778)
110. Mehmet Şerif Efendi (1778 - 1782)
111. Seyit İbrahim Efendi (1782 - 1783)
112. Dürrizade Seyit Mehmet Ataullah Efendi (1783 - 1785)
113. İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi (1785)
114. Arapzade Ahmet Ataullah Efendi (1785)
115. Dürrizade Seyit Mehmet Arif Efendi (1785 - 1786)
116. Müftizade Ahmet Efendi (1786 - 1787)
117. Mekki Mehmet Efendi (1787 - 1788)
118. Seyit Mehmet Kamil Efendi (1788 - 1789)
119. Mehmet Şerif Efendi (1789)
120. Hamitzade Mustafa Efendi (1789 - 1791)
121. Seyit Yahya Tevfik Efendi (1791)
122. Mekki Mehmet Efendi (1791 - 1792)
123. Dürrizade Seyit Mehmet Arif Efendi (1792 - 1798)
124. Mustafa Aşir Efendi (1798 - 1800)
125. Ömer Hulusi Efendi (1800 - 1803)
126. Salihzade Ahmet Esat Efendi (1803 - 1806)
127. Şerifzade Mehmet Ataullah Efendi (1806 - 1807)
128. Ömer Hulusi Efendi (1807)
129. Şerifzade Mehmet Ataullah Efendi (1807 - 1808)
130. Arapzade Mehmet Arif EFendi (1808)
131. Salihzade Ahmet Esat Efendi (1808)
132. Dürrizade Seyit Abdullah Efendi (1808 - 1810)
133. Ömer Hulusi Efendi (1810 - 1812)
134. Dürrizade Seyit Abdullah Efendi (1812 - 1815)
135. Mehmet Zeynelabidin Efendi (1815 - 1818)
136. Mekkizade Mustafa Asım Efendi (1818 - 1819)
137. Hacı Halil Efendi (1819 - 1821)
138. Yasincizade Abdülvehhap Efendi (1821 - 1822)
139. Sıtkızade Ahmet Reşit Efendi (1822 - 1823)
140. Mekkizade Mustafa Asım Efendi (1823 - 1825)
141. Kadızade Mehmet Tahir Efendi (1825 - 1828)
142. Yasincizade Abdülvehhap Efendi (1828 - 1833)
143. Mekkizade Mustafa Asım Efendi (1833 - 1846)
144. Ahmet Arif Hikmet Bey Efendi (1846 - 1854)
145. Meşrepzade Mehmet Arif Efendi (1854 - 1858)
146. Seyit Mehmet Sadettin Efendi (1858 - 1863)
147. Atıfzade Ömer Hüsamettin Efendi (1863 - 1866)
148. Hacı Mehmet Refik Efendi (1866 - 1868)
149. Hasan Fehmi Efendi (1868 - 1871)
150. Ahmet Muhtar Molla Bey Efendi (1871 - 1872)
151. Turşucuzade Ahmet Muhtar Efendi (1872 - 1874)
152. Hasan Hayrullah Efendi (1874)
153. Hasan Fehmi Efendi (1874 - 1876)
154. Hasan Hayrullah Efendi (1876 - 1877)
155. Kara Halil Efendi (1877 - 1878)
156. Ahmet Muhtar Molla Bey Efendi (1878)
157. Uryanizade Ahmed Esad Efendi (1878 - 1889)
158. Hacı Ömer Lütfi Efendi (1889 - 1891)
159. Mehmed Cemaleddin Efendi (1891 - 1909)
160. Mehmet Ziyaettin Efendi (1909)
161. Mehmet Sahip Molla Bey Efendi (1909)
162. Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi (1910)
163. Musa Kazım Efendi (1910 - 1911)
164. Abdurrahman Nesip Efendi (1911 - 1912)
165. Mehmed Cemaleddin Efendi (1912 - 1913)
166. Mehmet Esat Efendi (1913 - 1914)
167. Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi (1914 - 1916)
168. Musa Kazım Efendi (1916 - 1918)
169. Ömer Hulusi Efendi (1918)
170. Haydarizade İbrahim Efendi (1918 - 1919)
171. Mustafa Sabri Efendi (1919)
172. Haydarizade İbrahim Efendi (1919 - 1920)
173. Dürrizade Abdullah Efendi (1920)
174. Mustafa Sabri Efendi (1920)
175. Medeni Mehmet Nuri Efendi (1920 - 1922)

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
4. Murat - Şeyhülislam ve Patrik 'in İdamı!	Kacak	Tarih	0	29 Kasım 2011 19:50
Osmanlılar’da Tıp	Sır	Sağlık Köşesi	0	24 Şubat 2011 23:47

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.