[AftieL]

Türkiye'de Mağara Turizmi ve Mağaraların Özellikleri

Turizm çeşitliliği açısından ülkemizdeki mağaralar önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Ülkemizin % 40’ı mağara oluşumları aşısından önemli bir nitelik olan karstlaşmaya uygun kayalardan meydana gelmiştir. Erimeye uygun kayaların kapladığı alan ve bu alanlarda tespit edilen mağara sayısının oranına göre Türkiye’de 20.000’den fazla mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir. Bunlarda 800’ü MTA 450 tanesi de değişik kulüp ve derneklerce olmak üzere ancak 1250’si incelenmiştir.

Türkiye’nin en uzun mağarası 16 km’den fazla olan Isparta’daki Pınargözü Mağarası; en derin mağarası ise –1453 ile Mersin’deki Peynirlikönü Mağarasıdır. Türkiye’de 20’nin üzerinde mağara turizme açılmış olup bunların dışında yalnızca uygun ekipman sağlanarak rehber eşliğinde girilebilecek özel ilgi gruplarına yönelik bir çok mağara bulunmaktadır. Bakanlığımızca bu güne kadar 13 adet mağara turizmin hizmetine sunulmuştur.

Bakanlığımızca bir mağaranın turizme açılmasına dair istenen kriterler:

Mağaranın turizm açısından önem arz eden ve turizme hizmet veren yerleşim merkezlerine yakın olması
Mağaranın sahip olduğu morfolojik ve diğer oluşum özelliklerinin farklı ve ilgi çekici bir takım unsurları taşıması (kendi özelinde çekici bir özelliğe haiz olması)
Doğal etkenlerle oluşan mağaraların yanı sıra insanların barınak sığınak ibadet yeri ve depolamacılık gibi amaçlar için kazdıkları veya oydukları yapay mağaralar da bulunmaktadır. Bu özellikteki mağaraların arkeolojik ve kültürel değer taşıması
Mağaraya ulaşımın kolay ve rahat sağlanabilmes
Mağaraya girişin ve çevresinin oraya gelen ziyaretçilere hizmet vermeye uygun düzenleme yapılmasına (otopark kafeterya vb.) elverişli olması gerekmektedir.


Mağaranın bu kriterleri taşıdığının belirlenmesinden sonra

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından mağara ekolojisi ve can güvenliği açısından turizm amaçlı kullanımında sakınca bulunup bulunmadığına dair etüt raporu alınması
Sakınca bulunmaması halinde; mağaranın içinde gezi amaçlı yolların açılımına uygun bir yapı olmasına ve bu kapsamda yapılacak düzenlemelerin ziyaretçilerin güvenle gezebileceği standartları sunacak kapasite ve duruma uygun olması
Bu özellikleri taşıdığının belirlenmesinden sonra; içinde mimari ve elektrifikasyon uygulamalarının sağlanabileceği bir ortamın oluşturulmasının ve bu işlemlerin mağara doğasını bozmayacağının teknik raporlarla kanıtlanması
Bu doğrultuda hazırlanan projelerin ilgili idarece (Turizm Merkezi sınırları içerisinde ise Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca Belediye Mücavir Alan sınırları içerisinde ise Belediye Başkanlığı’nca Belediye Mücavir Alan sınırları dışında ise Bayındırlık İl Müdürlüğü’nce) onaylanması gerekmektedir.
Proje uygulamasının tamamlanmasını takiben mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla ilgili Valilikçe mağara işletilmek üzere özel sektöre kiralanabilmektedir.
Mağara ekolojisi açısından mağaranın ziyarete açılmasının sakıncalı olması durumunda ise; sadece bilimsel amaçlı araştırmalar için mağaraya girilmesine izin verilmektedir.


Turizm Bakanlığı yalnızca “Turizm Merkezleri” ile “Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerin” de yer alan kültürel ve doğal değerlerin kullanımına ilişkin yetkiye sahiptir. Bu alanlar dışındaki turizm yörelerinde Turizm Bakanlığı yönlendirici olarak işlevini sürdürmektedir. Ancak hakkında tescil kararı bulunan mağaralar için Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden izin alınması gerekmektedir. Ülkemizde mağaralar konusunda henüz yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu açıdan hiçbir kurum bu konuda direk yetkiye sahip değildir. Ayrıca mağaralar bulunduğu arzın değil devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.

Bakanlıkça turizmin çeşitlendirilerek turizmi yalnızca kıyı kesiminde değil iç bölgelerimize de çekmek ve bu bölgelerimizde de kalkınmayı hedeflemek çalışmalar arasında yer almaktadır. Mağara Turizmi Projesi de doğal ve kültürel değerlerimizin koruma-kullanma dengesi içerisinde turizme kazandırılması amacıyla başlatılmış projelerimiz arasındadır.

Oluşumları milyonlarca yıl süren bu doğal değerlerimizin tekrar ve kısa sürede yerine gelemeyeceğinin ve öncelikle korumamız gerektiğinin bilincinde olarak turizme açarken ekolojik dengesinin bozulmaması amacıyla projelendirilerek mağara içinde ve dışında yapılacak düzenlemelerin projesine uygun olarak yapılmasına özellikle dikkat edilmektedir.