Tasavvufta belirli sayıda ALLAH denilerek kalbin durulmasını hedefleyen zikir çeşidine vird denir. Kalbin ilacı 'zikir', nefsin ilacı 'hizmet' denilmiştir.

Nakşibendi tarikatında gizli zikir esasken Kadiri tarikatı açıktan zikri tercih etmiştir.

Sadatı Kiram'ın ismini ezberlemeden İhlas suresi zikri yapılır.
İsimler ezberlendikten sonra; günde 5.000'den başlayan Kalp zikri, 21.000'den sonra Letaif zikri, 101.000'den sonraysa Nefy u isbat zikrine başlanır yani Lailaheillalah denir.

Bazı kollarda nefy u isbat zikrine geçmeden önce, bazılarında ise ondan sonra hatme-i tehlil denilen, "la ilahe illallah" zikri yapılır. Bu zikre genellikle hayat boyu devam edilir. Mürşidlerin vefatlarına kadar günde 30.000, 50.000 gibi yüksek sayılarda hatme-i tehlil yaptığı bilinmektedir.

Kalp Zikri

Kalp zikrine 5000 lafza-i celal (ALLAH) diyerek başlanır, belirli zamanlarda 2000 arttırlır. Bu zikirde dil damağa yapıştırılır, sükunet içinde bulunularak ve sessiz olarak "ALLAH, ALLAH" denir.

Bu zikir yapılırken bazı şartlara riayet etmek gerekir. Bunlar, vukuf-u kalbî (dikkati kalp bölgesinde toplamak), vukuf-u adedî (zikrin sayısına riayet etmek), nigahdaşt-ı havatır (kalbe gelen düşünceleri kovmak) ve baz-ı geşt'tir (her 100 adette bir "ilahî ente maksudî ve rizake matlubî" demek).

Kalp zikrinden letaif zikrine geçmenin çeşitli belirtileri vardır, bunlardan en yaygını kalp bölgesinde sancı ve şiddetli yanma olmasıdır. Ancak bu belirtilerin olması kişinin kendi kendisine letaif zikrine geçmesini gerektirmez, mutlaka mürşidin izni ve talimatıyla geçmek gerekir.

Letaif Zikri

Kalp dersi 5 binde başlar ve her artırma 4 ayda 2 bin olmak üzere 21 bine kadar gelir. 21 binden sonra 23 bin atlanır, ve 25 bin letaif zikri başlar. letaif zikri 101 binde son bulur(düzenli olarak artırılırsa 11 senede).

kalp dersi yapılırken sağ el kalbin üzerinde durur. letaif zikrinde ise kalpde dahil olmak üzere 6 bölgede bulundurulur. bu 6 bölgeyi kısaca şöyle belirtebiliriz. kalp, ruh, sır, hafa, ahfa ve nefistir.

Bunların yerleri ise şöyledir. kalp sol memenin 4 parmak altında, ruh sağ memenin 4 parmak altında, sır sol memenin 2 parmak üzerinde, hafa sağ memenin 2 parmak üzerinde, ahfa gırtlak çukurunun 2 parmak altındadır,nefs ise iki kaşın ortasındadır.

Örneğin salik 37 bin çekiyor bu sayıyı 6 letaifesi üzerinde tamamlar. ve 101 bine yaklaştığında bu letaifeler ALLAH demeye, 101 bine geldiğinde ise vücudunun her yeri ALLAH diyerek zikretmeye başlar. buna sultani zikir denilir. sultani zikir hasıl olduktan sonra salike nefyu isbat zikri telkin olunur. Bu zikir şekli nakşibendi halidiye koluna aittir.


Nefy u isbat zikri Letâif zikrinde başarılı olan müride Nefy u isbat zikri tarif edilir. Bu zikir, zikirlerin en faziletlisi olan “lâ ilâhe illallah” zikridir. Çekilişinde "la" derken göbekten yukarıya, "ilahe" derken buradan sağ omza, "illallah" derken buradan da kalbe giden bir hat tasavvur edilir, nihayet lafza-i celal kalbe vurulur. Nefy u isbat zikri yaparken bazı hususlara dikkat etmek gerekir, haps-i nefes, vukuf-u adedî bunlardan bazılarıdır...