Çevrimdışı

KOAGÜLASYON FİZYOLOJİSİ

Koagülasyon kandaki birçok protein veya koagülasyon faktörünün kimyasal reaksiyonu sonucu fibrin formasyonu ile sonuçlanan bir mekanizmadır.
Bu reaksiyona katılan proteinler fonksiyonel olarak dört grupta değerlendirilebilir:
1.Zimojenler (proenzimler): Bunlar inaktif prekürsörlerdir (FaktörXIII, XII, XI, X, IX, VII, II ve prekallikrein).
2.Kofaktörler: Bunlar zimojen aktivasyonunu arttıran maddelerdir (FVIII, V ve yüksek moleküllü kininojen).
3.Fibrinojen: Pıhtı oluşumu için gerekli son ürünüdür.
4.İnhibitörler: Bunlar pıhtı yapımını sınırlayan veya pıhtı yapıyı ortadan kaldıran maddelerdir (Plazmin,Protein C ve S, Doku faktör yolu inhibitörü (TFPI, AntitrombinIII).
Zimojenlerden FXII,XI,X,IX,II ,prekallikrein ve FVII serin proteaz yapıdadırlar.FXIII transpeptidazdır.Yine koagülasyon kaskadında birçok reaksiyon divalant katyon (Ca++)gerektirmektedir. Bu reaksiyonların çoğu fosfolipid yüzeylerde (Trombosit membranı veya trombosit faktör 3 (PF3) varlığında çok daha hızlı meydana gelmektedir.Tüm koagülasyon faktörleri karaciğerde hepatositlerde sentezlenmektedir. Yalnız FVIII yine karaciğerde endotel hücrelerinden sentezlenmektedir. FII,VII,IX ve X sentezleri için de K vitamini gerekmektedir.
Koagülasyon reaksiyonları: Koagülasyon mekanizması fibrin yapıda pıhtı formasyonu ile sonuçlanan bir dizi kompleks basamağı içermektedir. Bu aşamalar:
1.İntrinsik yol (Intrinsic Pathway): Yavaş ve en önemli basamaktır.
2.Ekstrinsik yol (Extrinsic Pathway): Hızlı ve erken aktive olan basamaktır.
3.Ortak Yol (Commom Pathway): Fibrin yapımı için gerekli son basamaktır. Burada koagülasyon reaksiyonlarının değerlendirilmesine bu kaskadın son aşaması olan ve fibrin yapımı ile sonuçlanan ortak yolun analizi ile başlanacaktır. Ortak yol’da fibrin oluşumu 3 BASAMAKTA GERÇEKLEŞİR:
1-Fibrin monomerlerinin oluşması: Fibrinojen disülfat bağları ile birbirine bağlı üç polipeptid zincirden (alfa-beta-gama) oluşur.Trombin (FIIa), alfa ve beta terminal uçlarındaki argenil glisin bağlarını hidrolize uğratarak fibrinojeni fibrin monomerlerine ayırır ve dolaşıma fibrinopeptid A ve B salınımına sebep olur.
2-Fibrin monomerlerinin polimerizasyonu: Elektronegatif olarak güçlü fibrinopeptidlerin ayrılması ile geriye kalan fibrin monomerleri kolayca hidrojen bağları ile birbirlerine bağlanarak polimerize olurlar.
3- Fibrin pıhtının stabilizasyonu: Oluşan fibrin polimerleri kovalent disülfid bağları ile stabil kılınır. Bu aşama için FXIII (fibrin stabilize edici faktör), trombin ve Ca++ gerekmektedir. Burada FXIII’nin trombinin açığa çıkması ile aktive olduğunu belirtmekte yarar vardır.
Fibrin pıhtının oluşmasını sağlayan Trombin, FII (Protrombin) ‘nin inaktif prekürsörlerinden kaynak almaktadır. Protrombinden trombin oluşması için birçok proteolitik basamak gerekmektedir. Son basamak FX’un aktif hale (FXa) dönüşmesidir. Ayrıca Ca++,FV ve fosfolipid yüzey de gerekmektedir. FXa ise diğer serin proteazlardan sentezlenen aktif prekürsörlerle ortaya çıkmaktadır.
FXa’yı akif hale getiren iki anayol vardır:
1.Ekstrinsik Yol
2.İntrinsik Yol
Ekstrinsik Yol: Doku faktörü (TF) tarafından hızla aktive olan bir yoldur. Doku faktör, bir lipoprote-----. Primer olarak endotel hasarlanması ile salınmaktadır.Ayrıca trombositler ve monsit/makrofajlar tarafından da sentezlenmektedir. Ca++ iyonunun varlığında TF hızla FVII’yi (FVIIa) aktive etmektedir. TF/FVIIa komplekside hızla FX’nu aktive (FXa) etmektedir. Doku faktörü (TF) tarafından hızla aktive olan bir yoldur. Doku faktör, bir lipoprote-----. Primer olarak endotel hasarlanması ile salınmaktadır.Ayrıca trombositler ve monsit/makrofajlar tarafından da sentezlenmektedir. Ca++ iyonunun varlığında TF hızla FVII’yi (FVIIa) aktive etmektedir. TF/FVIIa komplekside hızla FX’nu aktive (FXa) etmektedir.
İntrinsik Yol: İntrinsik yolun başlangıcı son derece komplekstir. FXII’nin aktivasyonu kanın yabancı bir yüzeyle teması ile başlar. Bu yüzey invitro olarak bir cam,silikon veya plastik olabilir. İn vivo olarak da kollajendir.
Aktive olan FXII, FXI’i aktif hale (FXIa) geçirir. Bu basamak Ca++ iyonunun varlığından bağımsızdır. FXIa, Ca++,TF,FVII ve fosfolipid yüzeyin varlığında FIX’u aktif hale (FIXa) getirir. FIXa, bir ko-faktör olan FVIII varlığında FX’u aktif hale (FXa) getirir. Burada FVIII’in etkisinin trombin varlığında zenginleştiğini belitmekte yarar vardır.
İntrinsik yolun başlangıcı olan FXII özellik taşımaktadır.FXII herhangi bir proteolitik basamak gerekmeden kanın herhangi bir yabancı yüzeyle teması ile aktive olmaktadır. Aktive olan FXII ayni zamanda birçok reaksiyonun zayıf aktivatörüdür. Yani FXII, FXI’i aktive ederken ayni zamanda prekallikrein ve plazminojeni de aktive etmektedir.Bilindiği gibi prekallikreinin indüklenmesi ile kallikreinden kininojen ve son ürün olarak bradikinin, plazminojenin indüklenmesi ile de plazmin oluşmaktadır.Bu reaksiyonlar daima feed-back mekanizması ile birbirlerini etkilerler.Yani kallikrein, kininojen ve plazmin de ayni zamanda FXII’yi aktive edebilme yeteneğindedirler.