Çevrimdışı
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
| Osmanlı Türkçesi - Sözlüğü
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Türkçesi - Sözlüğü A â (F.) [آ] 1.ünlem edatı ey, hey. 2.iki kelimenin arasına girerek, anlamı pekiştiren yeni kelimeler türetmeye yarayan orta ek. a’dâ (A.) [اعدا] düşmanlar. a’dâd (A.) [اعداد] sayılar. â’ik (A.) [عائق] engel. a’lâ (A.) [اعلی] en yüksek, en yüce. a’lâf (A.) [آلاف] otlar. a’lâl (A.) [اعلال] 1.hastalıklar. 2.sebepler. a’lâm (A.) [اعلام] 1.bayraklar. 2.özel isimler. a’lem (A.) [اعلم] en iyi bilen. a’mâ (A.) [اعمی] kör. a’mâk (A.) [اعماق] derinlikler. a’mâl (A.) [اعمال] işler, ameller, davranışlar. a’mâr (A.) [اعمار] 1.ömürler. 2.yaşlar. a’nî (A.) [اعنی] yani. a’râb (A.) [اعراب] Araplar, çöl arapları. a’râbî (A.) [اعرابی] çöl arabı. a’râz (A.) [اعراض] belirtiler. a’sâb (A.) [اعصاب] sinirler. a’sâr (A.) [اعصار] yüz yıllar. a’şâr (A.) [اعشار] öşür vergileri, onda birler. a’şârî (A.) [اعشاری] ondalık. a’vec (A.) [اعوج] yamuk, eğri büğrü. a’ver (A.) [اعور] tek gözlü. a’yâd (A.) [اعیاد] bayramlar. a’yân (A.) [اعیان] 1.ileri gelenler, eşraf, sosyete. 2.gözler. a’yün (A.) [اعین] 1.gözler. 2.pınarlar. a’zâ (A.) [اعضا] 1.üyeler. 2.organlar. a’zam (A.) [اعظم] en büyük. âb (F.) [آب] 1.su. 2.deniz. 3.ırmak. 4.tükürük. 5.özsuyu. 6.ter. 7.döl suyu. 8.sidik. 9.parlaklık. 10.yüzsuyu. 11.letafet, hava. âb (F.) [آب] Ağustos. âb -ı âbistenî [آب آبستنی] 1.meni; 2.bitkilerin yetişmesine neden olan su. âb -ı adâlet [آب عدالت] 1.adalet suyu; 2.doğruluğun bereketi. âb -ı ahmer [آب احمر] 1.kızıl su. 2.kırmızı şarap. 3.gözyaşı. âb -ı âteşîn [آب آتشین] 1.ateşli su; 2.kırmızı şarap; 3.gözyaşı. âb -ı bâdereng [آب باده رنگ] 1.kızıl su. 2.gözyaşı, kanlı gözyaşı. âb -ı engûr [آب انگور] 1.üzüm suyu. 2.şarap. âb -ı harâbât [آب خرابات] (meyhane suyu) şarap. âb -ı kevser [آب کوثر] 1.cennet suyu, 2.şarap. ab’âb (A.) [عبعاب] vantrolog. abâ (A.) [عبا] 1.kaba yün kumaş. 2.aba. âbâ’ (A.) [آباء] 1.babalar. 2.gezegenler. âbâd (A.) [آباد] ebedler. âbâd (F.) [آباد] bayındır, mamûr. âbâd etmek/eylemek 1.mamûr etmek. 2.zenginleştirmek. 3.huzur vermek. âbâd olmak 1.mamûrlaşmak. 2.zenginleşmek. 3.huzura kavuşmak. âbâdân (F.) [آبادان] bayındır. âbâdânî (F.) [آبادانی] bayındırlık. âbâdî (F.) [آبادی] 1.bayındırlık. 2.ince Hint kağıdı. âbâl (A.) [آبال] develer. âbân (F.) [آبان] Âbân ayı. abâpûş (A.-F.) [عباپوش] 1.abalı. 2.derviş. 3.yoksul. âbâr (A.) [آبار] kuyular. âbcâme (F.) [آبجامه] su kabı. âbçîn (F.) [آبچین] peştemal. abd (A.) [عبد] 1.kul. 2.köle. âbdân (F.) [آبدان] 1.su kabı. 2.mesane. âbdâr (F.) [آبدار] 1.sulu. 2.parlak. 3.hoş âbdendân (F.) [آبدندان] 1.bön. 2.âciz. abdest (F.) [آبدست] 1.abdest. 2.paylama. abdesthâne (F.) [آبدستخانه] 1.tuvalet. 2.abdest alınan yer. abdestlik (F.-T.) kısa cübbe. âbek (F.) [آبک] 1.sulu. 2.cıva. abes (A.) [عبث] saçma, abes. âbgîne (F.) [آبگینه] 1.kristal. 2.kadeh. 3.sürahi. 4.ayna. 5.gözyaşı. âbgîr (F.) [آبگیر] 1.havuz. 2.su birikintisi. âbgûn (F.) [آبگون] 1.su rengi. 2.mavi. abher (A.) [عبهر] 1.nergis. 2.zerrinkadeh çiçeği. 3.yasemin. âbhîz (F.) [آبخیز] büyük dalga. âbhord (F.) [آبخورد] nasip. âbırû (F.) [آبرو] yüzsuyu. âbî (F.) [آبی] mavi. âbid (A.) [عابد] 1.ibadet eden. 2.erkek adı. abîd (A.) [عبید] 1.kullar. 2.köleler. âbidât [آبدات] anıtlar. âbide (A.) [آبده] anıt. âbidevî (A.) [آبدوی] anıtsal. âbile (F.) [آبله] 1.su çiçeği. 2.sivilce. 3.su kabarcığı. âbir (A.) [عابر] yaya. âbisten (F.) [آبستن] gebe. âbistengâh (F.) [آبستنگاه] döl yatağı. âbişhor (F.) [آبشخور] 1.sulama yeri. 2.nasip. âbkâr (F.) [آبکار] 1.saka. 2.ayyaş. âbkeş (F.) [آبکش] 1.saka, su çeken. 2.kevgir. âbnûs (F.) [آبنوس] abanoz. âbrâh (F.) [آبراه] su yolu, kanal. abraş (A.) [ابرش] alacalı. âbrîz (F.) [آبریز] 1.tuvalet. 2.ıbrık. âbşâr (F.) [آبشار] çağlayan. abûs (A.) [عبوس] somurtkan. âbühava (F.-A.) [آب و هوا] iklim. âbzih (F.) [آبزه] 1.su kaynağı. 2.gözyaşı. âc (A.) [ عاج] fildişi. âc (F.) [آج] ılgın ağacı. acâib (A.) [عجائب] tuhaf, ilginç, acaip. acâleten (A.) [عجالة] alelacele. aceb (A.) [عجب] 1.tuhaflık. 2.acaba. acebâ (A.) [عجبا] acaba. acele (A.) [عجله] acele. aceleten (A.) [عجلة] çarçabuk, alelacele. acem (A.) [عجم] 1.arap olmayan. 2.İranlı, acem. acemaşîran (A.) [عجم عشیران] Türk mûsikisinde bir makam. acemce (A.-T.) Farsça. acemî (A.) [عجمی] 1.deneyimsiz, acemi. 2.İranlı. acemistan (A.-F.) [عجمستان] İran. acemiyân (A.-F.) [عجمیان] 1.deneyimsizler. 2.İranlılar. aceze (A.) [عجزه] düşkünler, âcizler. acîb (A.) [عجیب] tuhaf, acayip, ilginç. acîbe (A.) [عجیبه] şaşılacak şey. âcil (A.) [عاجل] acil. âcilen (A.) [عاجلا] derhal, acil olarak. acîn (A.) [عجین] macun, yoğurulmuş. âciz (A.) [عاجز] 1.aciz. 2.ben. âcizâne (A.-F.) [عاجزانه] 1.acizce. 2.alçakgönüllüce. âcizî (A.-F.) [عاجزی] acizlik. âciziyyet (A.) [عاجزیت] acizlik. âcizleri (A.-T.) bendeniz, ben. acûl (A.) [عجول] aceleci. acûlâne (A.-F.) [عجولانه] acele acele. acûz (A.) [عجوز] 1.kocakarı. 2.cadı. acûze (A.) [عجوزه] 1.kocakarı. 2.cadı. âcür (F.) [آجر] 1.tuğla. 2.kiremit. acz (A.) [عجز] acizlik, çaresizlik, bir şey yapamama. âdâb (A.) [آداب] 1.edepler, terbiyeler. 2.yol yordam. adalât (A.) [عضلات] kaslar. adale (A.) [عضله]1.kas. 2.kaslar. adâlet (A.) [عدالت] adalet. adaletkâr (A.-F.) [عدالتکار] adil, adaletli. âdât (A.) [عادات] âdetler, alışkanlıklar. adâvet (A.) [عداوت] düşmanlık. adâvet etmek/eylemek düşmanlık gütmek. add (A.) [عد] sayma, görme, değerlendirme, kabul etme. addedilmek sayılmak, görülmek, değerlendirilmek. addetmek/eylemek saymak, görmek, değerlendirmek. addolunmak sayılmak, kabul edilmek. aded (A.) [عدد] sayı. adeden (A.) [عددا] sayıca. adedî (A.) [عددی] sayısal. âdem (A.) [آدم] 1.ilk insan, Adem Peygamber. 2.insan, adam. adem (A.) [عدم] yokluk, bulunmama, adem. adem -i muvaffakiyet [ عدم موفقیت] başarısızlık. adem -i muvazenet [ عدم موازنت] dengesizlik. adem -i riâyet [ عدم رعایت] uymama.. adem -i te’lîfiyet [ عدم تألیفیت] uzlaşamama, bir araya gelememe. adem -i teveccüh [عدم توجه ] ilgisizlik. ademâbâd (A.-F.) [عدم آباد] yokluk ülkesi. âdemhâr (A.-F.) [آدم خوار] yamy*** insan yiyen. âdemî (A.-F.) [آدمی]1.insanoğlu. 2.insanlık. âdemiyân (A.-F.) [آدمیان] insanlar. âdemiyyet (A.) [آدمیت] 1.insanlık. 2.adamlık. ades (A.) [عدس] mercimek. adese (A.) [عدسه] mercek. âdet (A.) [عادت] alışkanlık, âdet. âdeta (A.) [عادتا] basbayağı. âdeten (A.) [عدتا] âdet olarak, geleneklere göre. adhâ (A.) [اضحی] kurbanlar. âdi (A.) [عادی] sıradan, âdi, değersiz. adîd (A.) [عدید] birçok. adîde (A.) [عدیده] birçok. âdil (A.) [عادل] adaletli. adîl (A.) [عدیل] eşit, denk. âdilâne (A.-F.) [عدلانه] adilce. adîm (A.) [عدیم] yok olan. adîmülimkân (A.) [عدیم الامکان] imkânsız. âdiye (A.) [عادیه] alışılmış, sıradan. adl (A.) [عدل] adalet. adlâ’ (A.) اضلاع] kenarlar. adlî (A.) [عدلی] adalet ile ilgili. adliyye (A.) [عدلیه] mahkeme, adliye. adn (A.) [عدن] cennet. adû (A.) [عدو] düşman. âfâk (A.) [آفاق] ufuklar. âfâkî (A.) [آفاقی] 1.nesnel. 2.şuradan buradan konuşma. âfât (A.) [آفات] afetler, belalar. âferîde (F.) [آفریده] yaratık, yaratılmış, mahluk. âferîdgâr (F.) [آفریدگار] yaratan, Tanrı. âferîn (F.) [آفرین] bravo, çok yaşa, aferin. âferîn (F.) [آفرین] yaratan. âferînende (F.) [آفریننده] yaratıcı. âferîniş (F.) [آفرینش] yaratılış. âfet (A.) [آفت] 1.afet, bela, felaket. 2.güzel sevgili. âfet -i cân [ آفت جان] 1.can belası. 2.güzel. âfet -i devrân [ آفت دوران] 1.güzel, dilber. âfetengîz (A.-F.) [آفت انگیز] afet getiren. âfetresân (A.-F.) [آفت رسان] bela getiren. âfetzede (A.-F.) [آفت زده] belaya uğramış, afet görmüş. afîf (A.) [عفیف] iffetli. âfil (A.) [آفل] 1.batan. 2.görünmez olan. âfitâb (F.) [ آفتاب] güneş. âfitâbcemâl (F.-A.) [ آفتاب جمال] güzel yüzlü, parlak yüzlü, yüzü güneş gibi parlayan, sevgili, maşuk. âfiyet (A.) [عافیت] esenlik. âfiyet bulmak sağlığına kavuşmak. afiyetbahş [ آفیت بخش] afiyet verici. afrika (A.) [افریقا] Afrika kıtası. afsun (F.) [افسون] büyü, efsun. âftâb (F.) [آفتاب] güneş. âftâbe (F.) [آفتابه] ıbrık, su kabı. âftâbgîr (F.) [آفتابگیر] güneş alan, güneş gören. âftâbî (F.) [آفتابی] güneşlik. âftâbrû (F.) [آفتاب رو] parlak yüzlü. afv (A.) [عفو] bağışlama, af. âgâh (F.) [آگاه] haberdar. âgâh etmek haberdar etmek. âgâh olmak haberdar olmak. âgâhî (F.) [آگاهی] haberdarlık. âgeh (F.) [آگه] haberdar. âgehî (F.) [آگهی] haberdarlık. âgîn (F.) [آگین] dolu. âgûş (A.) [آغوش] kucak. âğâliş (F.) [آغالش] kışkırtma. ağayân (T.-F.) [آغایان] ağalar. âğâz (F.) [آغاز] 1.başlama. 2.başlangıç. ağbiyâ (A.) [اغبیا] kalın kafalılar. âğişte (F.) [آغشته] bulaşmış, bulanık. ağlâl (A.) [اغلال] 1.boyunduruklar. 2.zincirler. ağlât (A.) [اغلاط] hatalar. ağleb [(A.) [اغلب احتمال] çoğunlukla, genellikle, sık sık. ağleb -i ihtimâl [اغلب احتمال] büyük bir ihtimalle, büyük bir olasılıkla. ağnâ (A.) [اغنی] en zengin. ağnâm (A.) [اغنام] koyunlar. ağniyâ (A.) [اغنیا] zenginler. ağniye (A.) [اغنیه] şarkılar. ağrâs (A.) [اغراس] fidanlar. ağrâz (A.) [اغراض] maksatlar. ağsân (A.) [اغصان] dallar. ağşiye (A.) [اغشیه] 1.perdeler. 2.zarlar. ağyâr (A.) [اغیار] yabancılar. ah (A.) [اخ] 1.kardeş. 2.dost. âh (F.) [آه] 1.feryat etme, feryat. 2.ilenme. âh almak biri tarafından kendisine ilenilmek. âh ü zâr [ آه و زار] âh edip inleme. âhâd (A.) [آحاد] birler. ahad (A.) [احد] bir. ahali (A.) [اهالی] halk, ahali, insan topluluğu. ahavât (A.) [اخوات] kızkardeşler. ahbâb (A.) [احباب] 1.dostlar. 2.dost. ahbap (A.) [احباب] dostlar, sevdikler. ahbâr (A.) [اخبار] haberler. ahcâr (A.) [احجار] taşlar. ahd (A.) [عهد] 1.yemin, and. 2.çağ, devir. 3.söz verme. ahd -i atîk [عهد عتیق] Tevrat, Zebur ve Mezâmir. ahd -i cedîd [عهد جدید] İncil ve ekleri. ahdar (A.) [احضر] yemyeşil. ahdâs (A.) [احداث] 1.yeni olaylar. 2.dertler. 3.gençler. ahdeb (A.) [احدب] kambur. ahdnâme (A.-F.) [عهدنامه] ahitname, antlaşma metni. ahdüpeymân (A.-F.) [عهد و پیمان] and. âhek (F.) [آهک] kireç. âhen (F.) [آهن] demir. âhendil (F.) [آهن دل] acımasız. âheng (F.) [آهنگ] 1.uyum, ahenk. 2.eğlence. âheng -i esvât [آهنگ اصوات] ses uyumu. âhengdâr (F.) [آهنگدار] uyumlu. âhenger (F.) [آهنگر] demirci. âhenggüzâr (F.) [ آهنگ گذار] uyumlu, ahenkli. âhenîn (F.) [آهنین] 1.demirden. 2.demir gibi. âhenîndil (F.) [آهنین دل] 1.katı yürekli. 2.yiğit. âhenk (F.) [آهنگ] ahenk, uyum. âhenkdâr (F.) [آهنگ دار] uyumlu, ahenkli. âhenkeş (F.) [آهنکش] miknatıs. âhenrüba (F.) [آهن ربا] miknatıs. âhensâ(y) (F.) [آهن سای] törpü. âher (A.) [آخر] başka, diğer. âheste (F.) [آهسته] yavaş, usul, ağır. âhestegî (F.) [آهستگی] yavaşlık. ahfâ (A.) [اخفا] en gizli. ahfâd (A.) [احفاد] torunlar. ahger (F.) [اخگر] kor ateş. ahibbâ (A.) [احبا] dostlar, sevilenler; sevgililer. ahid (A.) [عهد] söz, yemin. ahidşiken (A.-F.) [عهدشکن] sözünden dönen, antlaşmayı bozan. âhîhte (F.) [آهیخته] kınından çıkmış, sıyrılmış. ahîr (A.) [آخر] son, en son. âhir -i kâr [آخر کار] 1.sonunda. 2.sonuç. âhirbîn (A.-F.) [آخربین] ileri görüşlü. âhire (A.) [آخره] son. ahîren (A.) [اخیرا] geçenlerde, son zamanlarda, son olarak. âhiret (A.) [آخرت] öbür dünya. âhiretlik (A.-T.) 1.ahiret kardeşi. 2.evlat edinilen öksüz. âhirin (A.-F.) [آخرین] 1.sonuncu. 2.sonrakiler. âhirkâr (A.-F.) [آخرکار] sonunda, nihayet. âhirülemr (A.) [آخرالامر] sonunda, işin sonunda. âhiz (A.) [آخذ] alan. ahize (A.) [آخذه] alıcı gereç. ahkâm (A.) [احکام] hükümler. ahlâf (A.) [اخلاف] halefler. ahlâk (A.) [اخلاق] huy, ahlak. ahlâk -ı amelî [اخلاق عملی] uygulamadaki ahlak anlayışı. ahlâk -ı hasene [اخلاق حسنه] iyi huy. ahlâk -ı nazarî [اخلاق نظری] teorideki ahlak anlayışı. ahlâk -ı zemîme [اخلاق ذمیمه] kötü huy. ahlâken (A.) [اخلاقا] ahlakça. ahlâkiyat (A.) [اخلاقیات] ahlak bilgisi. ahlâkiyûn (A.) [اخلاقیون] ahlakçılar. ahlâm (A.) [احلام] 1.karmakarışık rüyalar. 2.düşazmalar. ahlât (A.) [اخلاط] salgılar. ahlât -ı erba’a [اخلاط اربعه] dört özsuyu kan, salya, safra, dalak. ahmak (A.) [احمق] budala, aptal, ahmak. ahmakâne (A.-F.) [احمقانه] ahmakça. ahmakî (A.-F.) [احمقی] ahmaklık. ahmer (A.) [احمر] kırmızı, kızıl. ahrâm (A.) [احرام] 1.kutsal yerler. 2.haremler. 3.hanımlar, eşler. ahrâr (A.) [احرار] özgürler. ahrârâne (A.-F.) [احرارانه] özgürce. ahrâs (A.) [احراس] koruyucular, muhafızlar. ahret (A.) [آخرت] öbür dünya, ahiret. ahretlik (A.-T.) 1.ahiret kardeşi. 2.evlat edinilen öksüz. ahsâs (A.) [احساس] duygular. ahsen (A.) [احسن] en güzel. ahşâ’ (A.) [احشاء] 1.iç organlar, 2.bölgeler, yöreler. ahşâb (A.>T.) [اخشاب] 1.ahşap. 2.keresteler. ahşâm (A.) [احشام] maiyet. ahtâb (A.) [احطاب] odunlar. ahtâr (A.) [اخطار] tehlikeler. âhte (F.) [آخته] 1.iğdiş edilmiş. 2.kınından çıkarılmış. ahter (F.) [اختر] yıldız. ahter -i dünbâledâr [اختر دنباله دار] kuyruklu yıldız. ahterbîn (F.) [اختربین] astrolog, yıldızbilimci. ahterşinâs (F.) [اخترشناس] yıldızbilimci. ahterşümâr (F.) [اخترشمار] 1.yıldızbilimci. 2.geceleri uyuyamayan. ahu (A.) [اخو] kardeş. âhû (F.) [آهو] ceylan, karaca. âhûbere (F.) [آهوبره] ceylan yavrusu. âhûdil (F.) [آهودل] ödlek, korkak. âhund (F.) [آخوند] molla, hoca. âhûnigah (F.) [آهونگاه] ceylan bakışlı. âhur (F.) [آخر] ahır. âhuvân (F.) [آهوان] ceylanlar. âhûvâne (F.) [آهوانه] ceylan gibi. âhüvâh(F.) [آه و واه] feryat, sızlanma, hayıflanma. âhüvâveylâ (F.-A.) [ آه و واویلا] feryat, âh çekme, figan etme. âhüzâr (F.) [آه و زار] âh çekip inleme. ahvâl (A.) [احوال] haller, durumlar. ahvâl-i âdiye [احوال عادیه] olağan haller. ahvâl -i sıhhiye [احوال صحیه] sağlık durumu ahvef (A.) [اخوف] en korkunç. ahvel (A.) [احول] şaşı. ahyâ (A.) [احیا] diriler. ahyâl (A.) [اخیال] yılkılar. ahyânen (A.) [احیانا] arasıra, kimi zaman. ahyâr (A.) [اخیار] iyiler. ahyât (A.) [اخیاط] iplikler. ahz (A.) [اخذ] alma. ahz ü kabul etmek alıp kabul etmek. ahzâb (A.) [احزاب] 1.kütleler. 2.partiler. 3.Ahzâb sûresi. ahzân (A.) [احزان] hüzünler. ahzar (A.) [اخضر] yeşil. ahzen (A.) [احزن] çok hüzünlü. ahzetmek almak. ahzüi’tâ (A.) [اخذ و عطا] alış veriş. ahzükabz (A.) [اخذ و قبض] alıp sahip çıkma. âid (A.) [عائد] 1.ait, ilişkin. 2.geri dönen. âidât (A.) [عائدات] gelirler, aidat. âide (A.) [عائده] kâr, kazanç, gelir. âika (A.) [عائقه] engel. âile (A.) [عائله] 1.aile. 2.eş, karı. ailevî (A.) [عائلوی] aile ile ilgili. âjeng (F.) [آژنگ] buruşuk, cilt kırışığı. âk (A.) [عاق] serkeş. akab (A.) [عقب] 1.arka, art. 2.topuk, ökçe. akabât (A.) [عقبات] 1.yokuşlar. 2.tehlikeli anlar. akabe (A.) [عقبه] 1.geçilmesi güç geçit. 2.yokuş. akabinde (A.-T.) ardından. akâid (A.) [عقائد] inançlar, akideler. akâmet (A.) [عقامت] 1.verimsizlik, durgunlaştırma, aksatma. 2.kısırlık. akar (A.) [عقار] kazanç sağlayan mülk. akarât (A.) [عقرات] kazanç sağlayan mülkler, akarlar. akbeh (A.) [اقبح] çok çirkin. akd (A.) [عقد] 1.düğümleme, bağlama. 2.nikah. 3.kararlaştırma. 4.kurma. akdâh (A.) [اقداح] kadehler. akdâm (A.) [اقدام] ayaklar. akdedilmek yapılmak, uygulanmak, icra edilmek. akdem (A.) [اقدم] önce, önceki. akdes (A.) [اقدس] en kutsal. akdetmek/ eylemek yapmak, uygulamak, icra etmek, imzalamak, antlaşma yapmak, sözleşme yapmak. akıbet (A.) [عاقبت] son. âkıbetbîn (A.-F.) [عاقبت بین] sonu gören, ileri görüşlü. âkıbetendîş (A.-F.) [عاقبت اندیش] sonunu düşünen. âkıbetülemr (A.) [عاقبت الامر] sonunda. âkıl (A.) [عاقل] akıllı, akıl sahibi. akıl (A.) [عقل] akıl. âkılâne (A.-F.) [عاقل] akıllıca. âkıle (A.) [عاقله] akıllı kadın. âkır (A.) [عاقر] 1.kısır. 2.verimsiz. âkid (A.) [عاقد] akit yapan. akîde (A.) [عقیده] inanç, akide. akîdefurûş (A.-F.) [ عقیده فروش] inanç tüccarı. akîk (A.) [عقیق] akik taşı. âkil (A.) [آکل] yiyen. akîm (A.) [عقیم] 1.kısır. 2.sonuçsuz. akim kalmak gerçekleşememek, sonuçsuz kalmak. akis (A.) [عکس] yansıma, aksetme, akis. akl (A.) [عقل] akıl. akl -ı bâliğ [عقل بالغ] ergin. akl -ı evvel [عقل اول] Tanrı. akl -ı küll [عقل کل] 1.doğadaki genel uyum. 2.Cebrail. akl -ı mücerred [عقل مجرد] soyut akıl. akl -ı selim [عقل سلیم] sağduyu. aklâm (A.) [اقلام] 1.kalemler. 2.yazı gereçleri. 3.devlet daireleri. aklen (A.) [اقلا] akılca. aklıselim (A.-F.) [عقل سلیم] sağduyu. aklî (A.) [عقلی] akılca, akıl bakımından, rasyonel. akliyye (A.) [عقلیه] akılcılık, rasyonalizm. akliyyûn (A.) [عقلیون] akılcılar, rasyonalistler. akm (A.) [عقم] kısırlık. akmâr (A.) [اقمار] aylar. akmişe (A.) [اقمشه] kumaşlar. akrabâ (A.) [اقرباء] akraba, yakınlar. akran (A.) [اقران] yaşıtlar. akreb (A.) [اقرب] en yakın. akreb (A.) [عقرب] 1.akrep. 2.saat ibresi. akrebek (A.-F.) [عقربک] saati gösteren ibre. aks (A.) [عکس] yansıma, akis. aks -i müddeâ [عکس مدعا] çatışkı. aks -i sedâ [عکس صدا] yankı. aksâ (A.) [اقصی] uzak, en son. aksâ -yı emel [اقصای امل] ülkü, ideal. aksâ -yı şark [اقصای شرق] Uzakdoğu. aksâm (A.) [اقسام] kısımlar, bölümler. aksâm -ı sâire [اقسام سائره] diğer kısımlar, öbür bölümler. akser (A.) [اقصر] en kısa. aksetmek yansımak, vurmak. aksî (A.) [عکسی] 1.inatçı. 2.ters, zıt. 3.huysuz. aksülamel (A.) [عکس العمل] tepki, reaksiyon. aktâ’ (A. [اقطاع] 1.kesmeler. 2.beylik araziler. aktâb (A.) [اقطاب] 1.kutuplar. 2.azizler. 3.efendiler. aktâr (A.) [اقطار] taraflar, yöreler. aktâr-ı cihân [ اقطار جهان] dünyanın her tarafı. akûr (A.) [عقور] azgın, kudurmuş, saldırgan. akûrâne (A.-F.) [عقورانه] kudurmuşçasına. akvâl (A.) [اقوال] sözler. akvâm (A.) [اقوام] kavimler. akviyâ (A.) [اقویا] kuvvetliler. âl (A.) [آل] 1.aile. 2.sülale. 3.evlat. âl (A.) [عال] yüce, yüksek. alâ (A.) [علاء] yücelik, şeref. alâ (A.) [علی] üst, üstü, üzeri. alâeyyihâl (A.) [علی ای حال] her nasıl olsa. âlâf (A.) [آلاف] binler. alâhide (A.) [علیحده] tek başına, başlı başına. alâik (A.) [علائق] alakalar, ilgiler. alâim (A.) [ ] işaretler, alametler. alâim-i semâ [علائم سما] gökkuşağı. alak (A.) [علق] 1.kan pıhtısı. 2.sülük. alâka (A.) [علاقه] ilgi, alaka. alâkabahş (A.-F.) [علاقه بخش] ilgilendiren, ilgili. alâkadar (A.-F.) [علاقه دار] ilgili, alakalı. alâkadar etmek ilgilendirmek. alâkadar olmak ilgilenmek. alakadârân (A.-F.) [علاقه داران] ilgililer. alâkadrilimkân (A.) [علاقدرالامکان] olabildiğince. âlâm (A.) [آلام] elemler, acılar. alâmât (A.) [علامات] işaretler, alametler. alâmet (A.) [علامت] işaret, iz, alamet, belirti. 2.çok iri. âlât (A.) [آلات] aletler. alâvechi (A.) [علِی وجه] üzere. alâvefk (A.) [علی وفق] uygun olarak. âlâyiş (F.) [آلایش] 1.bulaşma. 2.gösteriş. aleddevam (A.) [علی الدوام] sürekli. alef (A.) [علف] 1.ot. 2.hayvan yemi. aleka (A.) [علقه] 1.kan pıhtısı. 2.balçık. alelacele (A.) [علی العجله] çarçabuk. alelâde (A.) [علی العاده] sıradan, bayağı. alelamyâ (A.) [علی العمیا] körükörüne. alelekser (A.) [علی الاکثر] çok defa. alelhusûs (A.) [علی الخصوص] özellikle. alelıtlâk (A.) [علی الاطلاق] 1.genellikle. 2.rastgele. alelicmâl (A.) [علی الاجمال] topluca. alelinfirâd (A.) [علی الانفراد] birer birer. alelistimrâr (A.) [علی الاستمرار] sürekli, aralıksız. aleliştirâk (A.) [علی الاشتراک] ortaklaşa. alelkifâye (A.) [علی الکفایه] yeterince. alelumûm (A.) [علی العموم] genellikle, genelde, genel olarak. âlem (A.) [عالم] dünya; evren. alem (A.) [علم] 1.sancak. 2.alem. 3.nişan, alamet. âlemârâ (A.-F.) [عالم آرا] dünyayı süsleyen. alemdâr (A.-F.) [علمدار] sancaktar. âlemefrûz (A.-F.) [عالم افروز] dünyayı parlatan. âlemgîr (A.-F.) [عالمگیر] 1.dünyayı fetheden. 2.dünyaya yayılan. âlemiyân (A.-F.) [عالمیان] insanlar. âlemşümûl (A.) [علم شمول] dünyayı kaplayan. âlemtâb (A.-F.) [عالمتاب] dünyayı aydınlatan. alenen (A.) [علنا] açıkça. alenî (A.) [علنی] açık, aşikâr. âlet (A.) [آلت] 1.araç, alet. 2.aygıt. alettafsîl (A.) [علی التفصیل] ayrıntılı olarak. alettevâlî (A.) [علی التوالی] peşpeşe. aleyh (A.) [علیه] karşı, karşıt; üzerine. aleyhdar (A.-F.) [علیه دار] karşıt, zıt. aleyhisselâm (A.) [علیه السلام] selam onun üzerine olsun. âlî (A.) [عالی] yüce; yüksek. âlîcâh (A.-F.) [عالی جاه] yüksek dereceli. âlîcenâb (A.) [عالی جناب] 1.cömert. 2.haysiyetli. âlihe (A.) [آلهه] ilahlar. âlîhimmet (A.) [عالی همت] yüce himmetli. âlîkadr (A.) [عالی قدر] saygıdeğer. alîl (A.) [علیل] 1.hasta, hastalıklı, illetli. 2.sakat. âlim (A.) [عالم] bilgin. alîm (A.) [علیم] çok bilen. âlîmakâm (A.) [عالی مقام] yüksek makamlı. âlînazar (A.) [عالی نظر] yüksek görüşlü. âlîşan (A.) [عالی شان] şanı yüce. âliye (A.) [عالیه] yüce, yüksek. aliyyülâlâ (A.) [علی الاعلا] en iyisi. Allâh (A.) [الله] Tanrı, Allah. allâme (A.) [علامه] büyük bilgin. âlû (F.) [آلو] erik. âlûbâlu (F.) [آلوبالو] vişne. âlûd (F.) [آلود] bulanmış, bulaşmış. âlûde (F.) [آلوده] bulanmış, bulaşmış. âlûdedâmen (F.) [آلوده دامن] iffetsiz. âlûdegî (F.) [آلودگی] bulaşma, bulaşıklık. âlüfte (F.) [آلفته] 1.iffetsiz, fahişe. 2.alışık. âmâc (F.) [آماج] 1.hedef. 2.nişan tahtası. âmâcgâh (F.) [آماجگاه] nişan alınan yer. âmâde (F.) [آماده] hazır. âmâdegî (F.) [آمادگی] hazırlık. a'mâl (A.) [اعمال] davranışlar, ameller. âmâl (A.) [آمال] emeller. âmâl (A.) [آمال] emeller. âmâr (F.) [آمار] 1.sayım. 2.hesap. amd (A.) [عمد] kasıt. amden (A.) [عمدا] kasıtlı olarak. âmed (F.) [آمد] gelme, geliş. âmedşüd (F.) [آمدشد] geliş gidiş. âmedüreft (F.) [آمدورفت] geliş gidiş. âmedüşüd (F.) [آمدوشد] geliş gidiş. amel (A.) [عمل] 1.iş. 2.ishal. amele (A.) [عمله] işçi. amelen (A.) [عملا] bilfiil, işleyerek. amelî (A.) [عملی] pratik, uygulamalı. ameliyât (A.) [عملیات] 1.işlemler, uygulamalar. 2.ameliyat. ameliye(A.) [عملیه] işlem, uygulama. âmennâ (A.) [آمنا] diyecek bir şey yok, inandık. âmîhte (A.) [آمیخته] karışık, karışmış. amîk (A.) [عمیق] derin. âmil (A.) [عامل] 1.yapan, işleyen. 2.faktör, etken. 3.vergi memuru. 4.vali. amîm (A.) [عمیم] yaygın. âmîn (A.) [آمن] amin. âminen (A.) [آمنا] emin olarak. âmir (A.) [آمر] emreden. âmirâne (A.-F.) [آمرانه] emredercesine. âmiyâne (A.-F.) [عامیانه] bayağı, avamca. âmm (A.) [عام] genel, yaygın. âmm (A.) [عام] yıl. amm (A.) [عم] amca. ammâ (A.) [اما] ama. ammâba’d (A.) [(امابعد] maksada gelince. amme (A.) [عمه] hala. amûd (A.) [عمود] direk. amûden (A.) [عمودا] dikine. amûdî (A.) [عمودی] dikey. âmurziş (F.) [آمرزش] 1.bağışlama, affetme. âmûz (F.) [آموز] 1.öğrenen. 2.öğreten. âmûzgâr (F.) [آموزگار] öğretmen. âmürzgâr (F.) [آمرزگار] bağışlayıcı, Tanrı. âmürziş (F.) [آمرزش] bağışlama. ân (A.) [آن] an. an (A.) [عن] –den, -dan. ân (F.) [ان] 1.çoğul eki -ler, -lar. 2.zarf yapan ek -erek, -arak. ân (F.) [آن] alım, cazibe, hava. an’anât (A.) [عنعنات] gelenekler. an’ane (A.) [عنعنه] gelenek. an’anevî (A.) [عنعنوی] geleneksel. ânân (F.) [آنان] onlar. anâsır (A.) [عناصر] unsurlar, elemanlar. anâsır-ı erba’a [عناصر اربعه] dört unsur ateş, hava, su, toprak. ânât (A.) [آنات] anlar. anbean (A.-F.) [آن به آن] her an, gittikçe. anber (A.) [عنبر] amber. anberbû (A.-F.) [عنبربو] amber kokulu. andelîb (A.) [عندلیب] bülbül. âne (F.) [انه] gibi anlamını verecek şekilde sıfat ve zarf yapan son ek. anh (A.) [عنه] ondan. anhâ (A.) [عنها] ondan. anhâ (F.) [آنها] onlar. ânî (A.-F.) [آنی] 1.bir an. 2.derhal. ânifen (A.) [آنفا] 1.az önce, demin. 2.yukarıda. âniyen (A.) [آنیا] bir anda, der hal, o anda. ankâ (A.) [عنقا] zümrütüanka, ankarîb (A.) [عن قریب] yakında, yakından, çok geçmeden. ankasdin (A.) [عن قصد] kasıtlı olarak, bile bile. ankebût (A.) [عنکبوت] örümcek. ansamîmilkalb (A.) [عن صمیم القلب] içtenlikle, canügönülden. anûd (A.) [عنود] inatçı. âr (A.) [عار] utanma, ar. ar’ar (A.) [عرعر] 1.anırma. 2.dikenli ardıç. ârâ (F.) [آرا] süsleyen. ârâ’ (A.) [آراء] oylar. arâ’is (A.) [عرائس] gelinler. arab (A.) [عرب] arap arabî (A.) [عربی] arapça. arak (A.) [عرق] 1.ter. 2.rakı. arakçîn (A.-F.) [عرقچین] takke kavuk altı takkesi. arakdâr (A.-F.) [عرقدار] terli. arakıyye (A.) [عرقیه] derviş külahı. ârâm (F.) [آرام] 1.dinlenme. 2.yerleşme. ârâm etmek yerleşmek ârâmbahş (F.) [آرام بخش] dinlendiren, huzur veren. ârâmgâh (F.) [آرامگاه] 1.dinlenme yeri. 2.mezar. ârâmiş (F.) [آرامش] 1.dinlenme. 2.huzur. ârâste (F.) [آراسته] süslenmiş, süslü. ârâyiş (F.) [آرایش] 1.süs. 2.süslenme. araz (A.) [عرض] 1.işaret, belirti. 2.tesadüf. arâzî (A.) [اراضی] yerler, arazi. arbede (A.) [عربده] kavga. arbedecû (A.-F.) [عربده جو] kavgacı. ard (F.) [آرد] un. ardbîz (F.) [آردبیز] elek. arefe (A.) [عرفه] arife, bayramdan önceki gün. ârız (A.) [عارض] 1.yanak. 2.gelen. 3.engel. ârızî (A.) [عارضی] geçici. ârî (A.) [عاری] 1.çıplak. 2.uzak, uzakta, soyutlanmış. ârî (F.) [آری] evet. ârif (A.) [عارف] bilen, arif, irfan sahibi. âriyyet (A.) [عاریت] ödünç. arîz (A.) [عریض] geniş, genişlemesine. arman (F.) [آرمان] 1.özlem. sıkıntı. arsa (A.) [عرصه] yer, meydan. arş (A.) [عرش] 1.gök. 2.taht. 3.çardak. arşa (A.) [عرشه] güverte. arûs (A.) [ ] gelin. arz (A.) [ارض] 1.yer. 2.dünya, yeryüzü. arz (A.) [عرض] 1.genişlik, en. 2.enlem. arz (A.) [عرض] sunma, arzetme. arzan (A.) [ارضا] enine, genişliğine. arzıhâl (A.) [ارض حال] dilekçe. ârzû (F.) [آرزو] istek, heves. asâ (A.) [عصا] 1.değnek, sopa. 2.derviş değneği. âsâ (F.) [آسا] gibi. asab (A.) [عصب] sinir. asabî (A.) [عصبی] sinirli. asabiyülmizac (A.) [عصبی المزاج] asabî mizaçlı. asabiyyet (A.) [عصبیت] sinirlilik. âsaf (A.) [آصف] 1.vezir. Hz. Süleyman’ın veziri. asâkir (A.) [عساکر] askerler. asalet (A.) [اصالت] asillik. asamm (A.) [اصم] sağır. âsân (F.) [آسان] kolay. âsâr (A.) [آثار] 1.izler. 2.eserler. âsâyiş (F.) [آسایش] 1.huzur. 2.güvenlik. âsâyiş berkemâl [ آسایش برکمال ] her yerde huzur hakim. asdika (A.) [اصدقا] gerçek dostlar. asel (A.) [عسل] bal. ases (A.) [عسس] gece bekçisi. asfer (A.) [اصفر] 1.sarı. 2.soluk benizli. asgar (A.) [اصغر] en küçük. asgarî (A.) [اصغری] en az. ashâb (A.) [اصحاب] 1.dostlar, arkadaşlar. 2.sahipler. âsım (A.) [عاصم] 1.günahtan sakınan. 2.iffetli. asır ba’de asır (A.) [عصر بعد عصر] asırlarca, yüzyıllarca. âsî (A.) [عاصی] 1.isyancı. 2.günahkâr. âsîb (F.) [آسیب] felaket, bela, zarar. asîl (A.) [اصیل] 1.sağlam. 2.soylu. asîlzâde (A.-F.) [اصیل زاده] soylu çocuğu, asilzade. asîr (A.) [عصیر] özsuyu, usare. âsitan (F.) [آستان] eşik. âsiyâ (F.) [آسیا] değirmen. âsiyâb (F.) [آسیاب] değirmen. asker (A.) [عسکر] asker, er. asl (A.) [اصل] 1.asıl. 2.kök. 3.gerçek. asla (A.) [اصلا] hiçbir zaman. aslî (A.) [اصلی] asıl. aslünesl (A.-F.) [اصل و نسل] soy sop. âsmân (F.) [آسمان] gök, gökyüzü. âsmânî (F.) [آسمانی] 1.gökyüzüne ait. 2.melek. 3.açık mavi. asnâm (A.) [اصنام] 1.putlar. 2.dilberler. asr (A.) [عصر] 1.yüzyıl. 2.ikindi vakti. asrî (A.) [عصری] modern. âstân (F.) [آستان] 1.eşik. 2.tekke. âstâne (F.) [آستانه] 1.eşik. 2.başkent. 3.tekke. 4.İstanbul. âster (F.) [آستر] astar. âstîn (F.) [آستین] yen. âsûde (F.) [آسوده] rahat, huzurlu. âsûdegî (F.) [آسودگی] huzur. âsûdehâtır (F.-A.) [آسوده خاطر] gönlü rahat, huzurlu. âsüman (F.) [آسمان] gökyüzü. âş (F.) [آش] 1.yemek. 2.aşûre. âşâm (F.) [آشام] içen. aşer (A.) [عشر] on. aşere (A.) [عشره] onlar. aşhâne (F.) [آشخانه] mutfak. âşık (A.) [عاشق] aşık. âşıkân (A.-F.) [عاشقان] aşıklar. âşifte (F.) [آشفته] 1.perişan. 2.iffetsiz kadın. âşikâr (F.) [آشکار] açık, belli, aşikâr. âşikâr etmek ortaya çıkarmak, belli etmek. âşikâr olmak ortaya çıkmak, belli olmak. âşikâre (F.) [آشکاره] açık, belli. âşina (F.) [آشنا] 1.tanıdık, bildik. 2.bilen. âşir (A.) [عاشر] onuncu. aşîr (A.) [عشیر] onda bir. âşiren (A.) [عاشرا] onuncusu. âşiyân (F.) [آشیان] 1.yuva. 2.ev. aşk (A.) [عشق] [عشق] aşk. âşkâr (F.) [آشکار] 1.açık, belli, aşikâr. âşkârâ (F.) [آشکارا] açık, belli, aşikâr. âşnâ (F.) [آشنا] tanıdık, dost, aşina. âşnâyân (F.) [آشنایان] tanıdıklar, dostlar. âşnâyî (F.) [آشنایی] 1.dostluk. 2.bilme, haberdarlık. âşpez (F.) [آشپز] aşçı. aşre (A.) [عشره] on. âşûb (F.) [آشوب] 1.kargaşa. 2.karıştırıcı. âşûbengîz (F.) [آشوب انگیز] kargaşa çıkaran. âşûrâ (A.) [عاشورا] aşûre. âşüfte (F.) [آشفته] 1.iffetsiz kadın. 2.perişan. âşüftedil (F.) [آشفته دل] gönlü perişan. ât (A.) [ات] çoğul eki -ler, -lar. at’ime (A.) [اطعمه] taamlar, yiyecekler. atâ (A.) [عطاء] bağış, ihsan, bahşiş. atâbahş (A.-F.) [عطا بخش] bahşiş veren, ihsanda bulunan. atâlet (A.) [عطالت] 1.durgunluk. 2.tembellik. ataş (A.) [عطش] susuzluk. atâyâ (A.) [عطایا] bağışlar, ihsanlar, bahşişler. atebât (A.) [عتبات] 1.eşikler. 2.şiîlerin ziyaret yerleri Necef, Kerbela, Kâzımiye. atebe (A.) [عتبه] eşik. ateh (A.) [عته] bunama. ateh getirmek bunamak. âteş (F.) [آتش] ateş. âteşbâr (F.) [آتش بار] ateş yağdıran. âteşbâz (F.) [آتشباز] fişekçi. âteşdân (F.) [آتشدان] 1.mangal. 2.ocak. âteşdem (F.) [آتش دم] acı sözlü. âteşefrûz (F.) [آتش افروز] ateş yakan. âteşfâm (F.) [آتش فام] 1.ateş rengi. 2.kırmızı. âteşfeşân (F.) [آتش فشان] ateş saçan. âteşgâh (F.) [آتشگاه] ateşkede, ateşperest tapınağı. âteşgede (F.) [آتشگده] ateşkede, ateşperest tapınağı. âteşgîre (F.) [آتش گیره] 1.maşa. 2.çıra. âteşgûn (F.) [آتش گون] ateş rengi, kırmızı. âteşî (F.) [آتشی] 1.ateşli. 2.öfkeli, kızgın. 3.acı, dokunaklı. 4.cehennemlik. âteşîn (F.) [آتشین] 1.ateşli. 2.hararetli. âteşkâr (F.) [آتش کار] külhancı, ateşçi. âteşmizâc (F.-A.) [آتش مزاج] sert mizaçlı. âteşpâre (F.) [آتش پاره] kıvılcım. âteşperest (F.) [آتش پرست] ateşe tapan, ateşperest. atf (A.) [عطف] 1.eğme. 2.bağlaç. 3.çevirme,yöneltme. atfen (A.) [عطفا] atıfta bulunarak, atfetmek yöneltmek, vermek. âtıf (A.) [عاطف] 1.şefkatli. 2.meyleden. 3.bağlayan. âtıfet (A.) [عاطفت] şefkat gösterme. âtıfetkâr (A.-F) [عاطفتکار] şefkat gösteren, gözeten. âtıl (A.) [عاطل] 1.yararsız. 2.tembel. âtî (A.) [آتی] 1.gelecek. âtîdeki (A.-T.) [ ] ilerideki, aşağıdaki, gelecek olan. atîk (A.) [عتیق] 1.eski, antik. 2.asil. 3.özgür. atîka (A.) [عتیقه] 1.eski, antik. 2.asil. 3.özgür. atîkiyyât (A.) [عتیقیات] arkeoloji. âtiye (A.) [آتیه] gelecek. âtiyen (A.) [آتیا] 1.gelecekte. 2.aşağıda görüleceği gibi. âtiyülbeyân (A.) [آتی البیان] aşağıda açıklanacak olan. âtiyüzzikr (A.) [آتی الذکر] aşağıda zikredilecek olan. atiyyât (A.) [عطیات] bağışlar, ihsanlar. atiyye-i seniyye [عطیهء سنیه] padişah tarafından verilen hediye. atlas (A.) [اطلس] 1.atlas kumaş. 2.büyük harita, dünya haritası. atnâb (A.) [اطناب] 1.ipler. 2.çadır ipleri. 3.ağaç kökleri. ats (A.) [عطس] hapşırma, aksırma. atse (A.) [عطسه] hapşırık, aksırık. atş (A.) [عطش] susuzluk. atşân (A.) [عطشان] susuz, susamış. attar (A.) [عطار] attar, baharatçı. attârî (A.-F.) [عطاری] 1.attarlık. 2.attar dükkanı. atûfet (A.) [عطوفت] şefkat. avâid (A.) [عوائد] gelirler. avâkıb (A.) [عواقب] 1.sonuçlar. 2.sonlar. avâlim (A.) [عوالم] âlemler, dünyalar. avâm (A.) [عوام] halk tabakası. avâmil (A.) [عوامل] 1.etkenler, faktörler. avâmpesend (A.-F.) [عوام پسند] halkın beğendiği. avân (A.) [اوان] zaman. âvâre (F.) [آواره] aylak. âvâreser (F.) [آواره سر] aylak. avârız (A.) [عوارض] 1.belalar. 2.engeller. 3.geçici vergi. avârif (A.) [عوارف] bilginler, arifler. âvâz (F.) [آواز] ses. âvâze (F.) [آوازه] 1.bağırma. 2.ün. avdet (A.) [عودت] geri dönüş. avdet etmek dönmek. avene (A.) [عونه] yardakçılar, avene. âvîze (F.) [آویزه] asılı. avn (A.) [عون] yardım. avrât (A.) [عورات] kadınlar. avret (A.) [عورت] kadın. âyâ (F.) [آیا] acaba. ayân (A.) [عیان] açık, belli, aşikâr. ayâr (A.) [عیار] ayar. âyât (A.) [آیات] ayetler. ayb (A.) [عیب] ayıp. âyet (A.) [آیت] 1.ayet. 2.işaret. âyîn (F.) [آیین] 1.tören. 2.ayin. 3.din. âyine (F.) [آینه] ayna. âyînhân (F.) [آیین خوان] ayin okuyan. ayn (A.) [عین] 1.göz. 2.tıpkı. 3.ayın harfi. aynen (A.) [عینا] tıpkı, aynen, olduğu gibi. ayniyye (A.) [عینیه] 1.taşınabilir değerli eşya. 2.göz hastalıkları bölümü. ayniyyet (A.) [عینیت] aynılık. aynülyakîn (A.) [عین الیقین] kesin, kesin bilgi. ayş (A.) [عیش] yaşama, keyif alma, gününü gün etme. ayyâr (A.) [عیار] 1.kurnaz. 2.düzenbaz. ayyârî (A.-F.) [عیاری] 1.kurnazlık. 2.düzenbazlık. azâb (A.) [عذاب] azap. azab (A.) [عزب] bekar. azâbengiz (A.-F.) [عذاب انگیز] azap veren. âzâd (F.) [آزاد] özgür. âzâde (F.) [آزاده] özgür. âzâdî (F.) [آزادی] özgürlük. azamet (A.) [عظمت] 1.büyüklük, ululuk. 2.çalım. âzâr (F.) [آزار] 1.incitme. 2.inciten. azdâd (A.) [اضداد] zıtlar, karşıtlar. âzer (F.) [آذر] 1.ateş. 2.Âzer ayı. âzerâsâ (F.) [آذرآسا] 1.ateş gibi. 2.ateş rengi. azil (A.) [عزل] görevden alma. âzim (A.) [عازم] kararlı. azîm (A.) [عظیم] büyük. azîmet (A.) [عزیمت] gitme, yola çıkma. azimet etmek gitmek. aziz (A.) [عزیز] değerli, saygın. azîzan (A.-F.) [عزیزان] değerliler. azîze (A.) [عزیزه] 1.sevgili. 2.saygın. azl (A.) [عزل] görevden alma. azm (A.) [عزم] 1.azim. 2.niyet. azm (A.) [عظم] kemik. âzmâyiş (F.) [آزمایش] deneme, sınama. âzmend (F.) [آزمند] hırslı. azrâ (A.) [عذرا] bâkire. azrâil (A.) [عزدائیل] Azrail. azrar (A.) [اضرار] zararlar. azulât (A.) [عضلات] adaleler. âzürde (F.) [آزرده] incinmiş, gücenmiş. .................................. B bââsâm: günahlarla. bâb: kapı, bölüm. bâd: rüzgâr, nefes. bâde: şarap, içki. bâdehû: bundan sonra. bâdelmemât: ölümünden sonra. bâdelmevt: ölümden sonra. bâdemâ: bundan sonra. bâdıhevâ: boşu boşuna, bedava. bâdî: sebep, geçici. bâdire: anî felâket, zor geçit. bâdiye: çöl, kır. bâğî: azgın, yoldan çıkmış. bağistân: bağlık bahçelik yerler. bâğiyâne: azgınca. bağy: azgınlık. bahâ: paha. bahâdar: pahalı. bahâdır: kahraman, yiğit. bahâne: vesile, sebep, özür. bâhem: birlikte, beraber. bahîl: cimri, eli sıkı. bâhir: belli, açık. bahir: deniz, derya. Bahîra: Peygamberimizi çocukken tanıyan mübarek bir rahip. bâhire: belli ve açık olan. bahis: konu. bahr: deniz. bahrî: denizle ilgili. bahrimuhît: okyanus. bahriumman: okyanus. bahriye: denizci. bahs: bahis, konu bahş: bağış, verme. baht: talih, kısmet. bahtiyâr: talihli, kutlu, mutlu. bahusus: özellikle. baîd: uzak, ırak. Bâis: ölüleri diriltecek olan ve peygamber gönderen. bais: sebep. bakar: sığır, inek. bakarperest: ineğe tapan. bakayâ: kalıntılar. bâkî: sonsuz, kalıcı. bâkir: kullanılmamış, bozulmamış. bâkire: el değmemiş, kız. bâkiyâne: bakice, sonsuzca. bâkiyât: baki olanlar, kalıcılar. bâkiye: kalıcı olan, kalan. bakteri: tek hücreli bir canlı. bâlâ: yüksek, yüce. bâlâpervazâne: yüksekten uçarcasına. bâliğ: ulaşan, olgunlaşmış, yetişmiş, erişmiş. bânî: bina eden, kuran, yapan. banknot: lira mânâsında para birimi. bâr: yük, pas. bârân: yağmur. bârekallah: Allah hayırlı ve mübarek etsin. bârekte: sen mübarek eyledin. bârgâh: izinle girilebilecek yüce makam. bârık: yıldırım, parıltı. Bârî: düzgün ve güzel yaratan Allah. bâri: hiç olmazsa, hele. bârid: soğuk. bâridâne: soğukça. bârigâh: izinle girilebilecek yüce makam. bârika: şimşek. bârikaâsâ: şimşek gibi. bâriz: meydanda, açık. Barla: Nur Risalelerinin yazıldığı belde. bâs: gönderme. yeniden dirilme. basar: göz, görme hissi. bâsır: gören. bâsıra: görme duyusu. bâsıt: açan, yayan, genişleten. Basîr: her şeyi gören Allah. basîrâne: görerek. bâsire: görme duyusu. basîret: ileri görüş, kuvvetli seziş. basit: sade, düz, bölünmez. basitâne: basitçe. bast: yayma, açma. bastızaman: zamanın genişlemesi, az zamanda normalden fazla yaşama. basübadelmevt: ölemden sonra diriliş. Bâşid: Van ilinde bir dağ. başkitâbet: başyazıcılık. başmurahhas: baştemsilci. başvekâlet: başbakanlık. başvekil: başbakan. batâlet: işsizlik, durgunluk. batarya: enerji kaynağı. Bathâ: Mekkenin eski bir adı. bâtıl: boş, yalan, çürük. Bâtın: bütün varlıkların içini yaratan ve dahiline hükmeden Allah. batın: iç, iç yüz, gizli, sır. bâtınen: içten, iç bakımından. bâtınî: içe ait, içle ilgili. Bâtıniyye: Kurânın apaçık mânâlarına itibar etmeyip gizli mânalar bulduklarına inanan sapık bir anlayış. Bâtıniyyûn: Kurânın açık mânâlarını bir yana bırakıp gizli mânalar bulduklarına inanarak sapıtan kimseler. batman: iki ile sekiz kilo arasında değişen ağırlık ölçüsü. batn: karın, nesil. battal: işsiz, çürük, kullanılmaz. baûda: sivrisinek. bâvehim: vehimle, kuruntuyla. bay: zengin. bâyi: satıcı. bâyin: aralayıcı, ayırıcı. bayrakdâr: bayrak taşıyan, lider. baytar: veteriner. bâz: oynayan, yapan. bâzîçe: oyuncak, eğlence. bâziyet: bazenlik, bazılık. be: "de, den" mânâsında ön ek. becâyiş: birini verip ötekini alma, değişme. becû: iste. bed: kötü, çirkin. bedâat: güzellik, yenilik, özgünlük. bedâhet: apaçıklık. bedâheten: apaçık biçimde. bedâva: beleş, parasız. bedâvet: bedevilik, göçerlik. bedâyî: görülmedik güzellikte şeyler. bedbaht: bahtı kara, talihsiz. bedbîn: kötümser, karamsar, ümitsiz. bedduâ: birinin kötü olması için edilen dua. bedel: karşılık. beden: gövde. bedestân: çarşı. bedevî: göçebe, çölde yaşayan. bedeviyâne: göçebe gibi. bedeviyet: bedevilik, medeniyetten uzaklık. bedhah: kötülük isteyen. bedhal: kötü huylu. bedî: benzersiz güzel, üstün, özgün. bedîa: benzersiz güzel olan. bedîhî: delilsiz bilinen şey, apaçık. bedîhiyyât: delil ile ispatı gerekmeyen apaçık şeyler. bedîî: eşsiz güzellikte olan. bedir: dolunay. bedîülbeyân: görülmedik derecedeki güzel söz. Bedîüzzaman: "zamanın harikası ve en mükemmeli" mânâsında Said Nursî Hazretlerinin ünvanı. bedmâye: mayası kötü, soysuz. bedr: bedir, dolunay. bedraka: yol gösterici, kılavuz. begün: et! behâim: hayvanlar. behcet: güleryüzlülük, şenlik, güzellik. behemehâl: her halde, ister istemez. beher: her bir. behîc: güleryüzlü, şen, güzel. behimât: hayvanlar. behimî: hayvanca. behimiyât: hayvansı varlıklar. behişt: cennet. behiye: güzel. behre: pay, kısmet, nasip. behreyâb: nasibi olan, payı bulunan. beht: şaşkınlık, hayranlık. beis: zarar, fenalık. bekâ: devamlılık, kalıcılık, sonsuzluk. bekââlûd: kalıcılıkla karışık. bekâya: geriye kalanlar. bektâş: arkadaş. Bektâşî: Bektâşîlik tarikatından olan kimse. Bektâşîlik: Hacı Bektaşı velînin kurduğu tarikat. bel': yutma, ortadan kaldırma. belâ: g*** tasa. musibet, afet. belâbil: belâlar, tasalar, musibetler. belâgat: sözün güzel ve yerinde söylenmesi, bunu öğreten ilim. belâğbaşı: kaynak, pınar. belâhet: ahmaklık, budalalık, düşüncesizlik. belâyâ: belâlar. belde: memleket, büyük köy. belî: evet. belîğ: düzgün ve adamına göre söylenmiş söz. belîğâne: beliğ biçimde. beliyyât: belâlar. beliyye: belâ. Belkıs: bir kadın hükümdar. belki: şüphesiz, kesinlikle. benâm: namlı, ünlü, seçkin. benât: kızlar. bend: bent, bağlanmış. bende: bağlı, esir, köle, hizmetçi, kul. benî: oğullar. benîâdem: ademoğulları, insanlar. Benîisrâil: israiloğulları, Yakub aleyhisselâmın neslinden gelenler. ber: "alan, dinleyen, yeden, götüren" mânâsında son ek. ber: "üzeri, üzerine, yukarı" mânâsında ön ek. berâ: için, dolayı. berâat: güzellik, parlaklık, üstünlük. berâatülistihlâl: güzel bir başlangıç. berâet: arınma, kurtulma. Berâhime: berehmenler, bazı batıl dinlerin önderleri. berâhin: bürhanlar, kuvvetli deliller. berât: nişan, ayrıcalık fermanı. berâyımâlûmât: bilgi için. berbâd: harap, pis, fena, kirli. berceste: seçme, iyi mısra. berd: soğuk. berdevam: devam eden, sürüp giden. berekât: bereketler. bereket: bolluk, çokluk, feyiz. berendâz: kaldırıp atan. bergüzâr: hatırlanmak için hediye verme. bergüzîde: seçkin, seçilmiş. Berham: Yahudi ismi. berhava: boşa gitme. berhayat: yaşayan. berhudâr: saadete erişen. berî: temiz, arınmış, kurtulmuş. berk: şimşek. berkarar: kararlı. berkâsâ: şimşek gibi. berr: yer, toprak, kara. berrak: duru, safi, arı. berrî: karacı, karada olan. berrîye: karalara ait olan. bertaraf: çıkarılıp bir yana atılan. bervech: şeklinde, biçiminde. berzah: dünya ile âhiret arasındaki âlem. berzahî: kabirle ilgili. bes: yeter, kâfi. besâit: basit şeyler. besâtet: basitlik, sadelik, yalınlık. besâtin: bostanlar. besmele: Bismillahirrahmanirrahim. besmelekeş: besmele çeken. beste: bağlanmış, şarkı ahengi. beşârât: beşaretler, müjdeler. beşâret: müjde. beşâretkâr: müjdeci. beşâretkârâne: müjdelercesine. beşâşet: güleryüzlülük. beşer: insan. beşerî: insanî, insanla ilgili. beşeriyet: insanlık. beşîr: müjdeci. beşûş: güleryüzlü. betâlet: işsizlik, durgunluk. betül: erkekten sakınan namuslu kadın. bevl: sidik. bevvâb: kapıcı, men edici. bey': satma, satış. beyâbân: çöl, kır. beyân: açıklayıp bildirme. beyânât: açıklayıp bildirmeler. beyânî: açıklanıp bildirilen. beyannâme: açıklama yazısı, bildiri. beyder: harman. beyhûde: boşuna, faydasız. beyn: ara, arasında. beynelenbiya: peygamberler arasında. beynelevliya: evliyalar arasında. beynelislâm: müslümanlar arasında. beynelmilel: milletlerarası. beynelulema: âlimler arasında. beynennâs: insanlar arasında. beyt: beyit, şiirde iki mısra. beyt: ev, bina. Beytülharam: Kâbenin etrafı. Beytülmakdis: Kudüsteki büyük mabet. beytülmal: devletin hazinesi. beyyin: apaçık, kesin delil. beyyinât: apaçık olanlar. beyyine: apaçık, kesin delil. beyzâ: beyaz, parlak. bezirgân: tüccar. bezletme: esirgemeden bol bol verme. bezm: sohbet meclisi. Bezmielest: Allahın, "Ben sizin Rabbiniz değil miyim?" diye sorduğu, ruhların da "Evet," diye cevap verdikleri hâdise. bî: "siz, sız" mânâsında ön ek. bi: "ile" mânâsında ön ek. bîaman: amansız. biat: kabul etme, seçme. biaynelyakîn: gözle görürcesine kesin bilerek. bîbahâ: pahasız. bîbehre: nasipsiz. bibliyografya: kitaplar hakkında bilgi. bîçâre: çaresiz. bidâ: bidatlar, sonradan çıkan şeyler. bidâkârâne: dinde olmayanı dine sokarcasına. bidât: dinde olmayıp da dine sonradan giren âdetler. bidâtkâr: bidatçı, dinde olmayanı dine sokan bozguncu. bidâtüzzaman: zamanın görülmemiş ve harika olanı. bidâyet: başlangıç. bidâyeten: başlangıçta. bidîyât: bidatlar, dine sonradan sokulanlar. bîfütûr: fütursuz, gevşemeyen, çekinmeyen. bîgâne: ilgisiz. bîgünah: günahsız. bîhaber: habersiz. bihakkalyakîn: yaşayıp bizzat tecrübe edercesine bir kesinlikle. bihakkın: hakkıyle, tam olarak. bihâr: denizler. bîhemta: benzersiz. bîhicap: perdesiz, gizlemeksizin. bîhûş: şaşkın, sersem. biilmelyakîn: şüphesiz ve kesin bir ilimle. bîiştibah: şüphesiz. biiznillah: Allahın izniyle. bîkarar: kararsız, rahatsız. bîkes: kimsesiz. bikr: bozulmamış, temiz. bil: "ile" mânâsına ön ek. bilâ: "sız, siz" mânâsında ön ek. bilâbedel: bedelsiz. bilâd: beldeler, memleketler. bilâfasıla: aralıksız. bilâhare: sonra, sonradan. bilâihtiyar: elinde olmayarak. bilâistisna: istisnasız. bilâkaydüşart: kayıtsız şartsız. bilakis: aksine, tersine. bilâmübalâğa: mübalağasız, abartmasız. bilâmüreccih: tercih edici biri olmaksızın. bilânço: topl*** özet. bilâperva: korkusuz. bilasâle: aracısız, vasıtasız. bilâsebeb: sebepsiz. bilâşek: şeksiz. bilâşüphe: şüphesiz. bilâtefrik: ayırmaksızın. bilâtereddüt: tereddütsüz. bilâteşbih: benzetmesiz. bilâtevakkuf: duraksamadan. bilbedâhe: açık seçik. bilcümle: bütün, toptan. bilfarz: varsaymakla. bilfiil: fiilen, çalışarak. bilhads: hızlı bir kavrayışla. bilhadsissâdık: doğru bir sezgi ile. bilhassa: özellikle. bilicma: üstünde birleşmekle, topluca. bilihtiyar: istemekle. bililtizam: taraftar olmakla. bilîman: îman ile. bilintikal: intikal etmekle, naklederek. bilirâde: iradeyle, istemekle. bilistidad: yetenekle. bilistihkak: hak etmekle. biliştiyak: iştiyakla, arzu etmekle. bilittifak: ittifakla, hep birlikte. bilkabul: kabul etmekle. bilkasd: kasıt ile, gaye edinerek. bilkuvve: düşünce halinde. bilkülliye: büsbütün. billah: billahi, Allah için. billur: pırıl pırıl cam. bilmecburiye: mecburen. bilmukabele: karşılık vermekle. bilmüşâhede: şahit olmakla. bilumum: genel olarak, bütün, hep. bilvasıta: vasıta ile. bilyakîn: kesin bir bilişle. bimüdânî: eşsiz, benzersiz. bin: "e, de, ile" mânâsında ön ek. bîn: "gören" mânâsında son ek. bin: oğul, oğlu. binâ: ev, yapı. binâen: dayanarak, bu sebeple. binâenalâhâzâ: bunun üzerine, bundan dolayı. binaenaleyh: bundan dolayı, bunun üzerine. binâimechûl: öznesi belirsiz fiil. bînamaz: namazsız. bînaz: nazsız. bînazîr: benzersiz. binefsihi: kendisiyle. bînisyan: unutmazlık. binnefs: nefsiyle. binnetice: neticeyle. binnisbe: oranla. binniyet: niyetle. binniyye: niyetle. bint: kız. bîpâyan: tükenmez. bîperva: korkusuz. bîr: kuyu. birâder: kardeş. birâderzâde: kardeş oğlu. birr: temizlik, iyilik. biryân: kebap. bîset: gönderme, peygamberliğin başlangıcı. Bismark: ünlü bir devlet adamı. Bismillah: Allahın adıyla. bissavab: doğru olarak. bittâb: tabiatıyla. bitamâm: büsbütün. bitamâmiha: tamamıyle. bîtaraf: tarafsız. bîtarafâne: tarafsızca. bittabî: tabiatıyle. bittakdir: takdirle. bittecrübe: tecrübeyle. bîvefa: vefasız. biyedî: elimi. biyografi: bir kimsenin hayatını anlatan eser. bîzâr: bıkmış. bizâtihi: kendiliğinden. bîzeval: sona ermez. bizzarure: zaruri olarak. bizzât: kendisi. bolşevik: Rus komünisti, dinsiz. bolşevizm: Rus komünizmi, dinsizlik. bostân: sebze bahçesi. boşboğaz: yerli yersiz konuşan. boykotaj: boykot. bûd: uzaklık. Buda: Budizmin kurucusu. Budeî: Buda dininden olan. bûdiyet: uzaklık. buğz: sevmeme, nefret. buhâr: buğu. Buharî: en önemli hadîs kitabının yazarı. buhl: cimrilik. buhrân: bunalım. buhûr: bahirler, denizler. bukalemun: bulunduğu yerin rengine giren bir hayvan. Burak: Peygamberimizin miraçta bindiği binek. burc: güneşle dünya arasındaki hayâlî dilimlerin her biri. burjuva: hayatını emek vererek kazanmayan zengin kimse. bûse: öpücük. butlân: batıllık, temelsizlik, çürüklük. bûy: koku. bühtân: iftira. bükâ: ağlama. bülegâ: adamına göre güzel söz söyleyenler. bülend: yüksek, yüce. bülûğ: erginlik. bünyân: yapı. bünye: yapı. bürde: hırka. bürhan: kuvvetli delil. bürhanî: delil cinsinden. bürûc: burçlar. bürûdet: soğukluk. büşrâ: müjde. büzr: tohum. büzûr: tohumlar. ........................................ C cadde: geniş yol. câh: makam. Câhız: ünlü bir edebiyatçı. câhid: din için savaşan. câhil: bilgisiz. câhilâne: bilgisizce. cahîm: cehennem. câil: yapan. câiz: dine uygun olan. câl: yapma, kılma. câlî: yapmacıktan. câlib: çekici. Calinos: eski bir filozof. Câmî: büyük bir âlim ve yazarı. câmi: toplayan. câmia: topluluk. câmid: cansız, donuk. câmidât: camidler, cansızlar. câmidiyet: cansızlık. câmiiyet: toplayıcılık. câmiülkelîm: zengin mânâlı söz. camus: manda. cân: hayat, ruh, gönül. cânân: sevgili. canavar: can alıcı. cânhıraş: tüyler ürpertici. cânî: cinayet işleyen. cânib: yön, taraf, yan. câniyâne: canicesine. cann: cinler. cansiperâne: canını verircesine. car: Arapçada bir edat. cârî: akan, yürüyen. câriye: esir kadın. câsus: ajan. câvid: devam eden. cây: değer, layık. caymak: kararından dönmek. câzib: çekici. câzibe: çekicilik. câzibedâr: çekici. câzibedarâne: çekici bir biçimde. câzibekârane: çekici biri gibi. cebâbire: zorbalar. cebânet: korkaklık. Cebbâr: istediğini mutlaka yaptıran Allah. cebbar: cebreden, zorba. cebbarâne: zorbaca. cebel: dağ. ceberût: zorla her istediğini yaptırabilme kudreti. ceberûtiyet: her dilediğini yaptırabilme kudreti. cebhe: cephe, alın, yön, yüz, savaş bölgesi. cebîn: korkak. cebir: zor, zorlama. cebr: cebir, zor, zorlama. Cebrâil: Peygamberimize vahiy getiren büyük bir melek. cebren: zorla. Cebrî: insan iradesini inkâr eden batıl bir mezhebe inanan kimse. cebrî: zorla, zorlamalı. Cebriye: insandaki iradeyi inkâr eden batıl bir mezhep. cedâvil: cedveller, kanallar, listeler. cedd: ata, dede. cedel: tartışma, münakaşa. cedîd: yeni. cedvel: liste, kanal, cetvel. cefâ: eziyet. cefâkâr: eziyet çeken. ceffelkalem: düşünmeksizin. cefne: büyük su kabı. cehâlât: cahillikler, bilgisizlikler. cehâlet: cahillik, bilgisizlik. cehâletperver: bilgisizliği seven. cehd: çaba, çabalama. cehele: cahiller, bilgisizler. cehennem: azgınların öldükten sonra gidecekleri ceza yeri. cehennemî: cehenneme özgü. cehennemnümun: cehennemi hatırlatan. cehil: bilgisizlik. cehl: bilgisizlik. cehlistân: bilgisizlik yeri. cehr: açıktan söyleme. cehren: açıktan. cehrî: açık sesle. cehûl: pek cahil. celâdet: ululara karşı gösterilen cesaret. Celâl: sonsuz azamet ve kibriya, büyüklük ve ululuk. celâldarâne: celâlli bir biçimde. celâlet: büyüklük, ululuk. celâlî: büyüklükle ilgili. celb: kendine çekme, getirtme. celbkârâne: kendine çekercesine. celbnâme: çağırma kağıdı. Celcelîtiye: Hazreti Ali radıyallahu anhın önemli bir eseri. celevât: cilveler, görünümler. celî: belli, açık. celîl: büyük, ulu. cellâd: ölüm cezası verilenleri öldüren kişi. celle: "yüce ve aziz oldu" mânâsında söylenir. celse: oturum. cem: toplama. cemaat: gayeleri bir olan topluluk. cemâd: cansız cisim. cemâdât: cansız cisimler. cemâdiyet: cansızlık, donukluk. cemâhir: cumhuriyetler. cemâl: güzellik. cemâlî: güzellikle ilgili. cemâlperest: güzelliğe düşkün. cemâlperverâne: güzelliği severcesine. cemel: deve cemî: bütün, hepsi. Cemîl: sonsuz güzel olan ve bütün güzelliklerin sahibi bulunan Allah. cemîl: güzel. cemîlâne: güzelce. cemîle: güzel olan. cemiyât: cemiyetler, toplumlar. cemiyet: toplum. cemiyyet: cemiyet, toplum, genişlik. cemm: çokluk. cemmigafir: ekseriyet, çoğunluk. cemre: ısı. cenâb: saygı sözü. cenâbet: cünüp. cenâh: kanat. cenâheyn: iki kanat. cenân: cennetler. cenaze: henüz gömülmeyen ölü. cendere: baskı aleti. cengâver: savaşçı. Cengiz: zâlim bir hükümdar. cenin: ana karnındaki çocuk. cenk: savaş. cennât: cennetler. cennet: inananların dünyadaki güzel amellerine mükafaten sonsuza kadar kalacakları güzellikler âlemi. cennetâsâ: cennet gibi. cennetmekân: yeri cennet olası. cennetmisâl: cennet gibi. cenûb: güney. cenûbî: güneydeki. cerâhat: irin, akıntı. cerâid: gazeteler. cerbeze: süslü sözlerle aldatma. Cercîs: büyük eziyetlerle şehit edilen bir peygamber. cereyân: akma, akım. cerh: yaralama, çürütme. cerhetmek: yaralamak, çürütmek. cerîde: gazete. cerîha: yara. cerr: para alma. cerrah: operatör. cerrâr: tedirgin edici davranışlarla para koparan. cesâmet: irilik. cesâret: yüreklilik, korkusuzluk. cesed: ceset, cansız vücut. cesîm: iri, kocaman. cessâs: casusluk eden. cesurâne: cesurca, korkusuzca. cevâb: cevap, soruya verilen karşılık. cevâben: cevap olarak. cevâbî: cevapla ilgili. cevâd: çok cömert. cevâhir: değerli taşlar. cevâmî: toplayıcı olan şeyler. cevâmid: cansızlar. cevâmiülkelîm: zengin mânâlı sözler. cevânib: yanlar, taraflar. cevârih: organlar. cevâsis: casuslar, ajanlar. cevaz: izin. cevelân: dolaşma. cevelangâh: dolaşma yeri. cevf: boşluk. cevher: öz, kıymetli taş, atom. cevherbahâ: mücevher gibi değerli. cevhere: tek cevher. cevherî: cevherle ilgili. cevir: eziyet. Cevşen: "zırh" mânâsında Peygamberimizin emsalsiz duası. Cevşenülkebîr: Peygamberimize vahiy ile gelen büyük bir dua. cevv: atmosfer. Cevvâd: sınırsız cömertlik sahibi Allah. cevvâl: pek hareketli. cevvifezâ: uzay. cevvihava: atmosfer. ceyb: cep. ceyş: asker, ordu. cezâ: suça karşılık verilen acı. cezâen: ceza olarak. cezâlet: sözde kelimelerin düzgün dizilişinden doğan güzellik. cezb: kendine çekme. cezbe: Allah sevgisiyle kendinden geçme hâli. cezbedarâne: Allah sevgisiyle kendinden geçercesine. cezbekârâne: cezbeye tutulmuşçasına. cezîre: ada, yarımada. Cezîretülarâb: Arap Yarımadası. cezm: kesin karar. cezmiyet: kesin kararlılık. cezrî: köklü. cibâl: dağlar. cibillî: yaradılıştan, mayadan, soydan. cibilliyet: yaradılış, maya, soyluluk. Cibrîl: Cebrail aleyhisselâm. cidâl: uğraşma, savaş. cidar: duvar, çeper. cidden: gerçekten. cîfe: leş. cifir: harflere verilen sayılarla mânâlar çıkarma ilmi. cifrî: cifirle ilgili. ciğerpâre: ciğer parçası, sevgili yavru. ciğersûz: ciğer yakan. ciğerşikâf: ciğer parçalayan. cihad: din uğrunda savaş. cihân: dünya, âlem. cihânbahâ: cihan değerinde. cihândeğer: dünya kıymetinde. cihângîr: cihanın büyük bir kısmını elde eden savaşçı. cihânkıymet: dünya kadar değerli. cihânpesendâne: dünyanın beğeneceği şekilde. cihânşümûl: dünya ölçüsünde. cihâr: dört. cihât: yanlar, yönler. cihâz: aygıt, çeyiz. cihâzât: aygıtlar. cihet: yön, yan. cihetiyet: yönlülük, yanlılık. cild: deri, ten. cilve: görünme, belirme, naz. cilveger: cilve eden. cimâ: cinsî münasebet. cimri: kimseye bir şey vermeyen eli sıkı kimse. cin: göz ile görülemeyen ruhani varlıklar. cinân: cennetler. cinas: birçok mânâya gelebilen söz. cinâyet: adam öldürme, ağır suç. cinnet: delilik. cinnî: cinlerden olan. cins: tür, çeşit. cinsî: cinsle ilgili. cinsiyet: cinslik, tür olma. cirm: oylum, yıldız. cisim: uzayda yer dolduran varlık. cism: cisim. cismanî: cisimle ilgili. cismaniyet: cisim olma hâli. cismen: cisimce. cismiyet: cisimlik. civan: yakışıklı genç. civanmert: yüce gönüllü, mert. civâr: yöre, yakın yer. cîz: hurma ağacının kökü. cizye: müslüman olmayanlardan alınan vergi. cûd: cömertlik. Cûdi: bir dağ adı. cumâ: önemli bir namaz. cumhur: topluluk. cumhurî: cumhuriyetle ilgili. cumhuriyet: devlet başkanı yönetilenler tarafından seçilen yönetim biçimi. cumhuriyetperver: cumhuriyeti seven. cûş: coşma, kaynama. cûşuhurûş: coşup taşma. cûyem: ararım. cübbe: namazda giyilen bol elbise. cüdâ: ayrı, ayrılmış. cühelâ: bilgisizler. cühûd: bilerek inkâr etme. cülûs: tahta çıkma. cümle: bütün, hüküm bildiren söz. cümûd: cansız, donuk. cümûdet: cansızlık, donukluk. cümûdiye: buzul. cümûdiyet: donukluk, katılık. cüneyd: askercik. cünûd: askerler. cünûdullah: Allahın askerleri. cünûn: delilik. cünüb: gusletmesi gereken kimse. cüret: ataklık, kendini bilmezlik. cüretkâr: atak, kendini bilmez. cüretkârâne: atakça. cürm: suç. cürmümeşhud: suçüstü. cürüm: suç. cüsse: gövde, kalıp, beden, cüz: bölüm, parça. cüzî: pek az, ferdi. cüziihtiyar: az bir seçme hürriyeti. cüziirâde: insanın azıcık iradesi. cüziyyât: cüziler. cüziyyet: azlık, küçüklük. ................................... Ç çah: kuyu, çukur. çâk: çatlak, yarık. çal: alnında ve ayaklarının üstünde beyazlık bulunan hareketli at. çalab: ilâh, Rab. çalâk: atik, çabuk. Çamular: Himalaya dağlarına bağlı bir dağ silsilesi. çâr: dört. çar: Rus imparatoru. çâre: çıkar yol, kurtuluş yolu. çarh: çark, felek, talih. çarıyâr: dört büyük halife. çariçe: Rus imparatoriçesi. çark: dönen, felek, talih. çarmıh: suçluyu bağlamak için kurulmuş haç şeklinde ağaç. çarnâçar: ister istemez. çehre: yüz. çelebi: efendi. çeleçepe: sağa sola. çemen: çimen, yeşillik. çemenzâr: çimenlik. çendan: gerçi. çerağ: çıra, lamba. çeşm: göz. çeşme: pınar. çeşmidîl: gönül gözü. çeşmigiryân: ağlayan göz. çevik: çabuk davranan. çevikçalâk: çevik ve hızlı. çığır: patika, ince yol. çî: ne? çiçekdanlık: çiçeklik. çiçekdâr: çiçekli. çile: nefsi ıslah için bir yere kapanıp ibadet etmek. çilehane: çile evi. çimengâh: çimenli yer. çîn: buruşukluk. çînicebîn: alın buruşuğu. Çinimaçin: Çin ve Çinin güney kısmı. çirkef: pis su. çîz: şey. çiznök: dane. çorak: verimsiz toprak. çuha: sık dokunmuş yün kumaş. ............................................ D dâ: hastalık. daavât: dualar. dâbb: kertenkele. dâbbe: yürüyen yaratık. dâbbetülarz: âhirzaman alâmeti olan bir yaratık. dâcin: bir nevi kuş. dâd: vergi, ihsan. dâdıezel: Allah vergisi. dâdıhak: Hak vergisi. dâfi: defeden, savan. dâfia: defetme, savma. dâğdağa: gürültü patırtı. dâğdâr: yanık, yaralı. dağvârî: dağ gibi. dâhî: üstün yetenekli. dâhil: iç, içeri, içinde. dahîl: yabancı, sığıntı. dahîlek: sana sığınırım. dâhilî: içe ait, içle ilgili. dâhiliye: içle ilgili olan, iç işleri. dâhiyâne: dahice, gayet zekice. dahiye: felâket, büyük belâ. dahiye: üstün yetenekli kimse. dahl: girme, etki. dâî: duacı, çağıran. dâil: sapıtmış, azgın. dâim: devam eden, süren. dâima: devamlı olarak. daimî: devamlı, sürekli. dâir: ilgili, devreden. dâire: saha, alan, geometrik şekil, resmi kurum. dâirevârî: daire gibi. dâirevî: daire şeklinde. dakik: pek ince. dakika: pek ince olan, zaman birimi. dalâl: sapıklık, haktan ayrılık. dalalet: sapkınlık, islâmdan ayrılma, şaşkınlık. dalaletâlûd: sapkınlık karışık. dalaletpîşe: sapkınlık yolunu tutmuş. dalkavuk: menfaati için hoş görünmeye çalışan, yağcılık ve soytarılık eden. dâll: delil olan, yol gösteren. dall: sapan, sapıtan. dalle: sapanlar, sapıtanlar. dallîn: sapkınlar. dâlliyet: delil olma, yol gösterme. dâm: tuzak, hile, tavan. damar: kan borusu, yaradılış, huy. dâmen: etek. damga: işaret, bellik. dânâ: bilgili, âlim. dâne: tane, tohum. dantela: tentene, dantel. dâr: yer, ev, yurt. darağacı: idam sehpası. darb: vurma, çarpma. darbe: tek vuruş. darbhane: para basılan yer. darbımesel: atasözü. dâreyn: her iki dünya. dârıharb: savaş yeri, düşman ülkesi. dâri: acı bir bitki. dârib: vuran, döven. dârülfünûn: fenler yeri, üniversite. dârülharb: savaş yeri, düşman ülkesi. Dârülhikmet: Osmanlılar zamanında fetva ile vazifeli ilmi bir kuruluş. dârülhizmet: hizmet yeri. dârülikab: azap yeri, cehennem. dârülislâm: Müslümanların huzur içinde yaşadığı yer. Dârüsselâm: kurtuluş ve güven yeri, cennet. dâsıtân: destan, meşhur hikâye. dâsıtâne: destan gibi olan. dâussılâ: vatan hasreti. dâva: savunulan düşünce, hak talebi, önemli mesele. dâvet: çağrı. dâvetname: davet mektubu. Dâvûd: büyük bir peygamber. Dâvûdvârî: Davut alehisselâm gibi. dâye: dadı, çocuk bakıcısı. debdebe: gösteriş gürültüsü, görkem. debretmek: kımıldatmak. deccâl: kıyametten önce ortaya çıkarak yandaşlarıyla birlikte dini yıkmaya çalışan azgın kimse. deccâlâne: deccal gibi. deccâliyet: din yıkıcı deccalın ilkeleriyle hareket edenlerin oluşturduğu mânevî şahsiyet. def: savma, savuşturma. defâ: kez, kere. defâât: defalar, kereler. defâin: defineler. defâten: birdenbire. defî: bir anda. defîne: yere gömülmüş kıymetli eşya. defn: gömme. defnetmek: gömmek. defterdâr: defterci, defter tutan. dehâ: üstün zekâ. dehâlet: girme, sığınma. dehân: ağız. dehlîz: dar ve uzun geçit. dehr: zaman, devir. dehrî: zamanla ilgili, kıyamete inanmayan îmansız felsefeci. dehriyye: dünyanın sonsuzluğuna inanan felsefecilerin yolu. dehriyyûn: zamanı tanrılaştıran îmansız felsefeciler. dehşet: ruhu birden kaplayan korku. dehşetengiz: korku verici. dejenere: bozulma, soysuzlaşma. dek: hile, oyun. dekaik: incelikler. dekk: ufalanma. delâil: deliller, kanıtlar. delâlat: delâletler, delil olmalar. delâlet: delil olma, yol gösterme. delâleten: delil olarak, yol göstererek. delîl: yol gösterici, kanıt. dellâl: yüksek sesle ilan eden, duyuran. delv: kova burcu. dem: kan, zaman, konu, kıvam. demâ: her zaman. demâdem: zaman zaman. demagoji: güzel sözlerle halkı kandırma siyaseti. dembedem: zaman zaman. demdeme: vızıltı, ses. demode: modası geçmiş. demokrasi: yöneticilerin halk tarafından seçildiği idare şekli. demvurmak: söz etmek. denâet: alçaklık. denî: alçak. deniye: alçak olan. depresyon: ruhî çöküntü. der: "içine, içinde" mânâsında ön ek. derâkab: hemen, derhâl. derârî: parlak yıldızlar, renkli şeyler. derc: içine alma, sokma. dercân: canına sokma, içine alma. derd: dert, hastalık, üzüntü, dilek, mesele. derdmend: derdi olan. derecât: dereceler, yukarı katlar. derece: gitgide yükselen durumların her biri, kerte. derekab: hemen ardından. derekât: derekeler, aşağı katlar. dereke: gitgide alçalan durumların her biri. dergâh: mak*** tekke. derhâtır: hatırlama. derk: anlama, kavrama. derketmek: anlamak, kavramak. dermân: ilaç, çare, güç. dermeyân: ortada, ortaya. derpey: ardı sıra. Dersaadet: istanbul. dershane: ders okunan yer. dersiâmm: herkese ders verebilen hoca. deruhte: üzerine alma, yüklenme. derûn: iç, gönül. derûnî: içle ilgili, içten. derviş: yaşayışını tarikatının edeplerine uyduran kalender kimse. derya: deniz. desâis: desiseler, hileler, oyunlar. desâtir: düsturlar, ilkeler. desîse: hile, oyun. dessas: hileci, oyuncu, aldatıcı. dessasâne: hileci, aldatıcı gibi. dest: el. destan: kahramanlık hikâyesi. destbedest: el ele. deste: demet, tutam. destek: dayanak. destgâh: tezgâh, işyeri. destûr: izin. dev: masallarda geçen korkutucu varlık. devâ: ilaç. devâen: ilaç olsun diye. devâhî: büyük belâlar, üstün zekâlılar. devâir: daireler, işyerleri. devam: sürüp gitme. deverân: dönme, dolaşım. devir: dönme, dolaşma, aktarma. devlet: ülkeyi yönetmek için örgütlenmiş siyasî topluluk. devr: devir, dönem, dönme, dolaşma, aktarma. devran: felek, talih. devre: dönem. devriye: dönen, dolaşan. deyn: borç. Deyyan: herkesin hakkını en iyi bilen ve veren Allah. Dıhye: bir sahabe. dırahşan: parlayan. dıyk: darlık. dibâce: önsöz, başlangıç. didar: göz, görme, görünme. dîde: göz. dîdebân: gözcü, gözleyen. dîk: ince, dar. dikkat: duygu ve düşünceyi bir noktada toplama, uyanıklık, incelik. dikta: zorbalık. diktatör: devleti keyfine göre idare eden "ulu" önder. dil: gönül, kalb. dilber: gönül alan güzel. dilşâd: gönlü hoş olmuş. dimağ: beyin. dimdik: gaga. din: peygamberin bildirdiği biçimde kulluk görevlerini belirleyen ilâhî nizam. dinamik: hareketli. dinar: eskiden kullanılan bir para. dindarâne: dindarca. dindaş: aynı dinden olan. dinperver: dini seven. dinsizdârâne: dinsizce. diplomat: ülkenin dış işleriyle uğraşan memur. dirâyet: yetenek, beceri, sezgi. direktif: yönlendirici emir. direm: dirhem. dirhem: üç gramlık ağırlık ölçüsü. diritnavt: diritnot. diritnot: büyük savaş gemisi. disiplin: uyulması gereken kuralların tamamı, sıkı düzen. divan: şiir kitabı, yüksek idare meclisi, mahkeme, sedir. divâne: aklı tam olmayan, kaçık. divânece: divane gibi. divanhâne: geniş sofa, salon. divânıharb: askeri mahkeme. diyânet: dindarlık, din işleri. diyâneten: dindarlık bakımından. diyar: ülke, yer. diyet: kan bedeli, can pahası. diyk: darlık, sıkışıklık. dogma: tartışılmayan kesin fikir. dogmatizm: bazı fikirleri her zaman doğru ve değişmez kabul eden felsefe. doktrin: bir sistem meydana getiren fikirlerin hepsi, öğreti. donanma: kendini donatma, deniz kuvveti, ışıklı şenlik. dost: samimi arkadaş. dostâne: arkadaşça. duâ: Allaha yalvarma, yakarış, isteme, dileme. dûçar: tutulmuş, yakalanmış. duhâ: kuşluk vakti. duhan: duman. duhûl: girme. dumûr: körelme, kuruma. dûn: aşağı. dûnhimmet: gayreti az. dûr: uzak. dûrendiş: ilerisi için kaygılanan. dûrendişâne: ilerisi için kaygılanırcasına. durûbuemsâl: atasözleri. dûş: omuz. dûşâb: pekmez. dü: iki. düello: şahitler önünde iki kişinin silahlı çarpışması. dühât: dahiler, üstün zekalılar. dükkân: öteberi satış yeri. Düldül: Peygamberimizin Hazreti Aliye hediye ettiği binek hayvanı. dülger: marangoz. dümdâr: ordunun arkasında giden gurup. dünyâ: içinde yaşadığımız âlem. dünyâdâr: dünyalı. dünyâperest: taparcasına dünyaya yönelen. dünyevî: dünya ile ilgili, dünyalı. dürbîn: dürbün. dürer: inciler. dürr: inci. Dürriyetim: Peygamberimiz aleyhissalâtü vesselâm. dürûs: dersler. dürüst: doğru, düzgün. düstûr: ilke, kural. düşâb: pekmez. düşeş: iki altılık. düşvâr: zor, güç. düvel: devletler. düyûn: borçlar. ................................ E eâmm: pek umumi, en genel. eâzım: büyükler. eb: baba. ebâbil: bir kuş türü. ebâd: boyutlar, uzaklıklar. ebâtıl: boş inanışlar. ebced: Arap harflerinin diziliş sırası, bu harflerin rakam olarak değerlerinden yola çıkılarak yapılan hesap. ebcedî: ebcedle ilgili. ebdâ: en güzel, en bedi. ebed: sonsuz gelecek zaman. ebeden: sonsuza dek. ebedî: sonsuzla ilgili. ebediyet: sonsuzluk. ebediyyen: sonsuza kadar. ebedperest: sonsuzluğu sevip arzulayan. ebedülâbâd: sonsuzlar sonsuzu. ebeveyn: ana ile baba. ebkem: dilsiz. eblağ: yerinde adamına göre güzel söz söylemenin en üstünü. ebleh: alık, budala. eblehâne: alıkça, budalaca. ebnâ: oğullar. ebnâyıcins: aynı türden olanlar. ebrâr: hayırlılar, iyiler. Ebrehe: Kâbeyi yıkmak isteyen kumandan. ebrû: kaş, dalga dalga kırmızı yanak, bir süsleme sanatı. ebsâr: gözler. ebter: güdük, kesik. ebû: baba, ata. ebulâşey: hiçbir şeyi olmayan. ebvâb: kapılar, bölümler. ebyât: beyitler. ebyâz: en beyaz, parlak. ecânib: yabancılar. ecdâd: atalar, dedeler. ecel: ömrün sonu, vade. ecell: en büyük. echel: en cahil. echeliyet: aşırı bilgisizlik. ecinnî: tek cin. ecir: ücret, karşılık. ecîr: ücretle çalışan. ecirnâ: bizi koru. ecirnî: beni koru. eclâ: en parlak. ecliyet: sebeplik. ecmâ: en toplu. ecmâin: hepsi, cümlesi. ecmel: en güzel. ecnâs: cinsler, türler. ecnebî: yabancı. ecr: ücret, karşılık. ecrâm: cansız varlıklar. ecsâd: cesetler. ecsâm: cisimler. ecvibe: cevaplar. eczâ: cüzler, parçalar, kimyevi madde. eczâhâne: ilaç yapılıp satılan işyeri. edâ: yapma, ödeme, davranış, anlatım yolu. edat: "hem, için" gibi kendi başına mânâsı olmayan yardımcı kelime. eddâî: belli bir duacı, duacınız. edeb: terbiye, güzel ahlak, haya. edebî: edeple ilgili, güzel söz ve yazı. edebiyat: güzel ve etkili biçimde konuşma ve yazma sanatı. edebiyyûn: edebiyatçılar. edevât: âletler. edîb: edebiyatçı, edepli, terbiyeli. edîbâne: edebiyatçı gibi, edeplice, terbiyelice. edille: deliller, kanıtlar. ednâ: pek aşağı. edvâr: devirler, dönemler. edviye: devalar, ilaçlar. edyân: dinler. efâdıl: üstün nitelikli kimseler. efâl: fiiller, işler. efdal: daha üstün. efendi: sahip, saygın, terbiyeli. efgan: figanlar, inlemeler. efhâm: anlamalar, en iyi anlayan. efkâr: fikirler. efkârıâmme: umumun fikirleri, halkın düşünceleri. eflâk: gökler. Eflâtun: eski bir filozof efrâd: bireyler, insan tekleri. efsah: daha düzgün anlatım. efsâne: uydurulmuş hikâye, mitoloji. efsûn: sihir, büyü. efşan: "saçan" mânâsında son ek. efzâ: "artıran" mânâsında son ek. efzûn: fazla, çok. ego: ben, ene. eğerçi: gerçi. eğlenceperest: eğlenceye pek düşkün. Ehad: "bir, tek, benzersiz" olan Allah. ehâdîs: Peygamberimizin sözleri. ehadiyet: Allahın her bir eserindeki birlik tecellisi. ehaff: pek hafif. ehak: en hak, daha gerçek. ehass: en has. ehbâr: âlimler. ehemm: en önemli. ehemmiyet: önem. ehemmiyetkârâne: önem verircesine. ehevât: kardeşler. ehibbâ: ahbaplar, sevilenler. ehil: dost, sahip, usta. ehlen-sehlen: hoş geldiniz. ehlî: alışık olan, evcil. Ehlibeyt: Peygamberimizin neslinden olan. ehlibidâ: dine aykırı olanı dine sokanlar. ehlidalalet: islâmdan sapanlar, sapkınlar. ehlidünyâ: dünya adamı, âhireti düşünmeyen. ehlifelsefe: felsefeciler, felsefeye önem veren kimseler. ehlifen: fen ilimleriyle uğraşanlar. ehligaflet: gaflette olanlar, kul olduğunu hatırlamadan yaşayanlar. ehlihak: hak yolda olan. ehlihakîkat: hakikatı bulan kimseler. ehlihâl: inandıkları mânâları hâlleriyle yaşayanlar. ehlihidâyet: îman yoluna erenler, müminler. ehliîman: îmanlılar. ehliinsaf: insaflılar. ehliislâm: müslümanlar. ehlikalb: kalben ileri gidenler. ehlikeşif: perdeli olanı bilen velî. ehlikitab: ilâhî kitaplardan birine inanan. ehlikubûr: kabirdeki ölüler. ehliküfür: kâfirler. ehlinecat: kurtulanlar. ehlisefâhet: günahlara dalanlar. ehlisuffa: Peygamberimizin mescidinde kalan sahabeler. ehlisünnet: Peygamberimizin hak yolunda yürüyenler. ehlişirk: Allaha ortak koşanlar. ehlitakva: Allahtan korkup günahtan sakınan kimseler. ehlitarik: tarikat adamı. ehlitarikat: tarikata bağlı olan. ehlitevhid: Allahın birliğine inananlar. ehlivelâyet: velîler, erenler, kalbi nurlanmış müminler. ehlivukuf: iyi bilenler, bilirkişiler. ehliyyet: yeterlik, ustalık, yetki. ehlullah: Allah adamı, evliya, ermiş. ehram: firavun mezarı. Ehriman: ateşe tapanların kötülük tanrısı. ehülacâib: acayip şeylerin kardeşi. ehva: nefis arzuları, boş istekler. ehvâl: korkular. ehven: en zararsız, pek ucuz. ehvenüşşerreyn: iki şerden daha az zararlı olanı. ehya: ucuzluk, bolluk. eimme: imamlar, öncüler. ejder: büyük yılan. ejderha: iri yılan. ekâbir: büyükler. ekall: en az. ekalliyet: azlık, azınlık. ekânim: asıllar, rükünler. ekber: en büyük. ekdâr: kederler, üzüntüler. ekl: yeme. ekmel: en mükemmel. ekol: bir fikir üzerine kurulu okul, meslek. Ekrad: Kürtler. ekrem: daha kerim, en iyi. ekser: daha çok. ekserî: çoğunlukla. ekseriya: ekseriyetle, çoğunlukla. ekseriyet: çoğunluk. ekseriyetle: çoğunlukla. ekva: daha kuvvetli. ekvan: yaratılanlar. ekvanî: yaratılanlarla ilgili. ekvator: dünyayı ikiye ayıran hayâlî çizgi. el-amân: aman diliyorum! elân: şimdi, hâlâ. elâstik: esnek. elbette: kesinlikle. elcevab: cevabı şu. elem: acı. eleman: bir bütünün parçaları. elemkârâne: acılı bir biçimde. elemnâk: acı verici, acılı. elf: bin sayısı. elfâtiha: Fatiha sûresi. elfaz: lafızlar, sözler. elhak: hakikaten, doğrusu. elhamdülillâh: Allaha hamdolsun. elhannas: sinsice aldatan şeytan. elhâsıl: kısacası, özetle. elhubbulillâh: sevgi Allah içindir. elhükmülilekser: hüküm eksere göre verilir. elîf: alışan, alışkın. elîm: acı veren, acılı. elîmâne: acılı biçimde. elîme: acılı hâl. elîyâzübillâh: Allaha sığınırız. elkab: lâkaplar. elmas: değerli bir taş. elsine: lisanlar, diller. eltâf: lütuflar, en latîf, en hoş. elvah: levhalar, tablolar. elvan: renkler. elvanıseba: yedi renk. elvedâ: şu ayrılık! elyak: daha lâyık. elyevm: bugün. elzem: daha gerekli. elzemiyet: daha gereklilik. emam: ön taraf. eman: güven, güvenlik. emânât: emanetler. emânet: sonra alınmak üzere verilen şey. emâneten: emanet olarak. emâni: güvenlik. emârât: emareler, belirtiler. emâre: iz, belirti, bellik. emâret: beylik. emel: ümit, arzu. Emevîler: bir islâm devleti. emîn: güvenilir. emîr: bey, başkan. emirber: emir dinleyen. emirnâme: emir yazısı. emlâk: taşınmaz mallar. emmâbâdü: bundan sonra. emmâre: emreden, zorlayan. emn: eminlik, güvenlik. emniyet: güven, güvenlik. emperyalizm: bir ülkenin sınırlarını genişletme politikası. emr: emir, buyruk. emrâz: marazlar, hastalıklar. emsâl: misaller, eşler, benzerler. emsile: misaller, örnekler. emşac: nutfe, dağınık. emtar: yağmurlar. emvâc: dalgalar. emvâl: mallar. emvât: ölüler. emzice: mizaçlar, huylar. enam: yaratıklar, varlıklar. enâniyet: benlik, gurur. enbiyâ: nebîler, peygamberler. encam: son. encümen: meclis, komisyon. endad: benzerler, misiller. endâm: beden, boy. endaz: "atan, atıcı" mânâsında son ek. ender: içinde. ender: pek az bulunan. endîşe: kaygı. Endülüs: bir islâm devleti. ene: ben, benlik. enerji: güç. enfâ: daha faydalı. enfâs: nefesler. enfes: pek nefis, çok hoş. enfûs: nefisler, ruhlar. enfüsî: nefisle ilgili, insanlarının kendi iç âlemlerine ait. engiz: "koparan, veren" mânâsında son ek. engizisyon: kiliselerin işkenceci mahkemeleri. enhâr: nehirler, ırmaklar. enîn: inilti. enîndâr: inleyen. enîs: dost, arkadaş. enkaz: yıkıntı. enmûzec: nümune, örnek, model. ensâb: soylar, nesepler. ensac: dokumalar. ensâf: yarımlar. ensâl: nesiller, kuşaklar. ensâr: yardımcılar, Medineli sahabeler. enseb: en uygun. ente: sen. entrika: hile, düzen. envâ: neviler, türler. envâen: türler olarak. envâr: nurlar. enver: pek nurlu. enzâr: nazarlar, bakışlar. erâcif: uydurma sözler. erakk: pek ince. erbaa: dört. erbâb: sahipler, becerikliler, terbiyeciler. erbâin: kırk. erbâiyyet: dört olmak. Ercûze: Hazreti Alinin meşhur bir kasidesi. erhâm: döl yatakları, rahimler. erham: en merhametli. Erhamürrahimîn: merhamet edenlerin en merhametlisi olan Allah. erîke: koltuk, taht. erkân: esaslar, rükünler. ervâh: ruhlar, canlar. erzâil: reziller, alçaklar. erzâk: rızıklar, yiyecekler. erzan: pek ucuz. erzâl: reziller. erzel: daha rezil. esâbi: parmaklar. esâd: daha mutlu. esâdekümullah: Allah saadet versin. esahh: daha doğru. esâlib: üslûplar, tarzlar. esamî: isimler. esâret: esirlik, tutsaklık. esas: temel, kök. esasât: temeller, esaslar. esâtir: uydurulmuş hikâyeler, mitoloji. esbâb: sebepler, vasıtalar, vesileler, araçlar. esbâbperest: sebepleri yaratıcı sanan. esbak: daha önceki. esbât: torunlar. esdâf: sadefler, inci kabukları. esdikâ: sadıklar. esed: aslan. Esedullah: Allahın aslanı. esef: tasa, üzüntü, gam. esefâ: yazık! eser: yapı, iz, kitap. esfel: en aşağı. esfelisâfilîn: aşağıların en aşağısı. eshâb: sahipler. esham: hisseler, paylar. eshel: daha kolay. esîle: sorular, sualler. esîr: alemi kaplayan incecik madde. esir: savaşta teslim alınan kimse. Eski Said: Bediüzaman Hazretlerinin hayatında birinci dönem ismi. eslâf: selefler, öncekiler. eslâh: en iyi, en sâlih. eslem: en sağl*** en emin. esliha: silahlar. esmâ: isimler. esmaî: isimlerle ilgili. Esmaülhüsnâ: Allahın güzel isimleri. esmar: meyveler. esmer: rengi karaya çalan. esnâ: ara, vakit, sıra. esnâf: sınıflar, alım satımcı. esnam: sanemler, putlar. esrâ: pek çabuk. esrâr: sırlar, gizli mânâlar. esrârengiz: gizli ve sırlı olan. esrarkeş: esrar çeken. essebebükelfâil: sebep olan yapan gibidir. estağfirullah: Allah kusurumu affetsin. ester: katır. esvâb: giyecekler. esvât: sesler. esved: siyah, kara. eşâr: şiirler. Eşârî: itikadî bir hak mezhep kuran âlimin namı. eşbah: benzeyenler. eşcâ: daha yiğit. eşcâr: ağaçlar. eşedd: pek şiddetli. eşeff: en saydam. eşekk: pek şüpheci. eşfa: en çok şefaat eden. eşfâ: pek şifalı. eşfak: çok şefkatli. eşgal: işler, meşguliyetler. eşhas: şahıslar, kişiler. eşhûr: aylar. eşirrâ: şerliler, kötüler. Eşîya: bir peygamber. eşk: gözyaşı. eşkâl: şekiller. eşkıyâ: yol kesenler. eşmel: çok kaplayıcı. eşnê: en kötü. eşrâf: şerefliler, ileri gelenler. eşrâr: şerliler, kötüler. eşrât: şartlar, belirtiler. eşrâtısaat: kıyamet alâmetleri. eşref: en şerefli. eşrefimahlûkât: yaratılanların en şereflisi. eşşehîr: meşhur, ünlü, tanınmış. eşşükrülillah: şükür Allahadır. eşvâk: şevkler, aşırı istekler. eşya: nesneler, şeyler. etbâ: tâbî olanlar, bağlılar. etemm: en t*** noksansız. etfâl: tıfıllar, çocuklar. etıbbâ: tabipler, doktorlar. etîme: yemekler. etka: günah işlemekten çok çekinen. etkıyâ: çok takvalılar. etrâf: yanlar, taraflar. Etrâk: Türkler. etvâr: tavırlar, davranışlar. evâhir: âhirler, sonlar. evâil: başlangıçlar. evâmir: emirler. evânî: kaplar. evâsıt: vasatlar, orta hâlli olanlar. evc: doruk, yüce. evfak: en uygun. evhâm: vehimler, kuruntular. evkaf: vakıflar. evkat: vakitler. evkemâkal: söylendiği gibi. evlâ: daha iyi. evlâd: veledler, çocuklar. evleviyet: öncelik. evliyâ: kalbi nurlu müminler, erenler, velîler. evliyâullah: Allahın velîleri, sevgili kulları. evrâd: devamlı okunan dualar, zikirler. evrak: yapraklar, kağıtlar, belgeler. evride: toplardamar. evsâf: vasıflar, özellikler. evsat: orta, orta hâl. evtâd: direkler, kazıklar. evtâr: tek, eşsiz. evvâbin: tevbe edip günahtan dönenler. Evvel: herşeyden önce var olan ve yaratıkların önceki hâllerine de hükmeden Allah. evvel: ilk, önce, birinci. evvelâ: birincisi, önce. evvelbaba: ilk baba, her türün bir anda yaratılan ilk ferdi. evvelen: ilk olarak. evvelîn: öncekiler. evzâh: daha açık. ey: hitap sözü. eyâdi: eller. eyne: nereye, nerede? eynelmefer: nereye kaçmalı? eynesserâminessüreyya: yer nerede, Süreyya nerede? eytam: yetimler, babaları ölmüş çocuklar. eyvallah: peki, öyle olsun. eyvan: köşk, saray. eyyâm: günler. Eyyûb: hastalığına sabretmesiyle meşhur bir peygamber. eyyü: "ya, ey" mânâsında hitap edatı. eyyühelmünâfık: ey münafık, ey mümin görünen kâfir! eyzan: önceki gibi. ez: "den, dan" mânâsında ön ek. ezâ: üzme, incitme. ezahir: çiçekler. ezan: namaza davet için edilen nida. ezber: zihinde tutma. ezcümle: meselâ, bunun gibi. ezdâd: zıtlar. ezel: başlangıcı olmama, öncesizlik. ezelî: başlangıcı olmayan. ezeliyet: varlığının başlangıcı olmama. ezhân: zihinler. ezhâr: çiçekler. Ezher: Mısırda bulunan büyük bir üniversite. ezher: pek parlak. eziyet: büyük sıkıntı, incinme. ezkâr: zikirler, Allahı anmalar. ezkaza: kaza olarak. ezkiyâ: temiz ve iyi insanlar. ezkiya: zekiler. ezlem: en zâlim. ezman: zamanlar. ezmine: zamanlar. ezost: ondan. ezvâc: eşler. ezvâcıtâhirât: Peygamberimizin iffetli hanımları. ezvak: zevkler. ezyâl: zeyiller, ekler. ..................................... F faal: çalışkan, işleyen. faalâne: çalışkanca. faaliyet: çalışkanlık, çalışma. Faalünlimâyürîd: her istediğini yapabilen Allah. fâcia: acıklı olay. fâcir: günah işleyen. fâcire: günahkâr kadın. fâdıl: üstün nitelikli. fahâmet: anlayışlılık. fâhim: anlayışlı. fâhir: övünen, iftihar eden. fâhiş: ahlâksız, aşırı. fâhişe: büyük günahlar işleyen iffetsiz kadın. fâhişehâne: genelev. fahl: ileri gelen, üstün. fahm: kömür, karbon. fahr: övünme, iftihar etme. fahrî: karşılıksız, parasız. Fahriâlem: âlemin kendisiyle övündüğü Peygamberimiz. Fahrikâinat: kâinatın övüncü olan Peygamberimiz. fahriye: övünme. fahrüddeverân: devirlerin övüncü. fahşâ: büyük günahlar. fahûr: çok övünen. fâide: fayda, yarar. fâik: üstün. fâikiyet: üstünlük. fâil: iş yapan, özne. fâiz: paranın haram olan kârı. fakat: ama. fâkat: yokluk, bulunmama. fakd: bulunmayış. fakdülahbâb: sevilenlerin bulunmaması. fâkih: islâm hukukunu bilen. fâkihe: yaş meyve, yemiş. fakîr: muhtaç, yoksul. fakîrâne: fakirce. fakîrülhâl: fakir hâlde. fakr: yoksulluk, muhtaçlık. fakrıhâl: fakir hâllilik. fakrımutlak: tam ve sınırsız fakirlik. fakrpîşe: fakirlik yolunda. fakruzarûret: fakirlik ve yoksulluk. faktör: bir sonucu oluşturan unsurlardan her birisi. fakülte: meleke, üniversitenin bölümlerinden her biri. fâl: fal, belirti, uğur. Fâlık: büyümesi için tohumu çatlatan Allah. fâlihayr: iyilik belirtisi. familya: aile, soy. fanatik: aşırı taraftar. fânî: geçici, ölümlü. fâniyât: faniler, gelip geçiciler. fantâziye: yalandan gösteriş, boş debdebe. fantezi: hayâl ürünü, aşırı süs. fanus: süslü fener. Farâbî: Aristonun tesirinde kalan bir filozof. Faraklit: Peygamberimizin incildeki ismi. Fârân: Mekke dağlarının incildeki adı. faraş: süprüntü toplama aleti. farazâ: diyelim ki. farazî: farzedilen, varsayılan. faraziye: ispat edilmemiş düşünce, varsayım. farfara: gürültücü, övüngen. fâriğ: devreden, geçiren, çekilen. fârika: ayırıcı özellik. Fâris: iranlı. Fârisî: iran dili, iranla ilgili. farîza: kaçınılmaz ödev, boyun borcu. fark: ayrılık, başkalık. farmason: mason, islâm düşmanı. Fars: iranlı. fart: aşarılık. Fârûk: "hak ile batılı ayıran" mânâsında Hazreti Ömerin lâkabı. farz: her müslümanın şahsen yapmakla yükümlü bulunduğu ilâhî emir. farzetme: sayma, tutma. farzıayn: her müminin mutlaka yapması gereken vazife. farzıkifâye: bazı müminlerin yapmasıyla sorumluluktan kurtulunan vazife. farzımuhâl: imkânsızı bir an mümkün sayma. farziyet: farz oluş. fâsık: günahkâr. fâsıkımütecâhir: açıkça günah işlemekten utanmayan. fâsıl: ayıran, bölen. fasıl: mevsim, bölüm. fâsıla: ara, durak. fâsılasız: aralıksız. fâsid: bozuk, yanlış. fasîh: düzgün ve güzel konuşan. fâsih: fesheden, bozan, fasl: bölüm, mevsim. fâş: ortaya çıkmış. faşist: ırka dayalı baskı rejimine taraftar olan kimse. Fâtır: benzeri bulunmayan eserleri yaratan Allah. fâtih: açan, fetheden. fâtiha: başlangıç, birinci sûre. fâtihâne: fatihçe. fâtinülasr: asrın en akıllısı. faysal: hakkı batıldan ayıran. fayton: at ile çekilen binek arabası. fazâil: faziletler, üstünlükler. fâzıl: faziletli, üstün. fazîlet: üstün nitelik, meziyet. fazîletfuruş: üstünlük taslayan. fazîletkâr: faziletli, üstün nitelikli. fazîletmeab: üstün nitelikleri olan. fazîletperver: üstün nitelikleri seven. fazl: üstünlük, lütuf. fazlî: iyilik olsun diye. febiha: ne âlâ. fecâat: acıklı durum. fecere: günah işleyenler. fecet: acıklı hâl. fecî: çok acıklı. fecir: havanın ağarma zamanı. fecr: fecir, tan. fecrikâzib: yalancı fecir. fecrisâdık: gerçek fecir. fedâ: değerli nesi varsa verme. fedâî: feda eden, kendini adayan. fedâkâr: fedacı. fedâkârâne: fedakârca. fehim: anlama. fehm: anlayış. fehmen: anlama bakımından. fehmetmek: anlamak. fehva: mânâ, kavram. fekahet: fıkıh ilminde âlimlik, anlayışlılık. fekk: açma, ayırma. felâh: tam kurtuluş. felâhat: tarımcılık. felâket: büyük zararlar veren olay. felâketzede: felâkete uğramış. felâsife: felsefeciler, felsefeler. felç: inme. felek: gök, talih. felekiyyât: gök ilmi. felekiyyûn: gök ilimcileri. feletât: sürçmeler, falsolar. felillâhilhamd: Allaha hamdolsun. fellâh: ekinci, tarımcı. fels: bakır para, pul. felsefe: akıl yoluyla "niçin" sorusuna cevap arayan ilim. felsefî: felsefeyle ilgili. fem: ağız. fen: maddî ilim, bilim, hüner. fenâ: yokluk, geçicilik, kötü. fenâfilihvan: kardeşlerin varlığında erime. fenâfillâh: dünyayı kalben terkedip tamamen Allaha yönelmek. fenâfirresûl: kendi isteklerini terkedip peygamberde fani olmak. fenâfişşeyh: şeyhinde fani olmak. fennen: fence. fennî: fenle ilgili. fer: ışık, parıltı, süs. fer': ikinci derecede olan, kol, dal. ferâce: bütün vücudu kaplayan bir cins elbise. ferâgat: hakkı olanı bile istememe. ferah: geniş, iç açıcı, tasasız. ferâiz: farzlar, yapılması mecburi olan dinî emirler. ferâset: anlayış. ferc: yarık, dişi tenasül uzvu. ferd: fert, birey, tek, benzersiz. ferdâ: yarın. ferdaniyet: teklik, birlik, benzersizlik. ferdî: şahsî. ferdiferîd: benzeri görülmemiş, eşsiz. ferdiyet: birlik, teklik, eşsiz ve benzersiz oluş. ferec: ferahlık, genişlik, rahatlık. ferh: yavru. ferhan: sevinçli, rahat. ferî: ayrıntılarla ilgili. ferîd: eşi ve benzeri bulunmayan, yekta. ferik: general. ferikiyet: generallik. ferişte: melek. feriyye: ayrıntılar. fermâ: buyurucu. ferman: kesin emir, hüküm, bildiri. Ferraşin: Doğuda büyük bir ova. fersah: beş kilometrelik mesafe. ferş: yer, döşeme. feryâd: yüksek sesle yardım isteme. feryâdüfîzar: yüksek sesle yardım isteme ve yalvarma. ferzendâne: evlat gibi. fesâd: fesat, bozukluk, karışıklık. fesâdât: fesatlar, bozukluklar, karışıklıklar. fesâhat: düzgün ve güzel söz söyleme. fesh: bozma, kaldırma. fesl: ek yeri, hak söz. fesübhanallah: Allah bütün noksanlıklardan uzaktır. feşân: "saçan" mânâsında son ek. fetânet: zihin açıklığı, çabuk kavrayış. fetebârekallah: Allah mübarek etsin. fetevâ: fetvalar. feth: açma, fetih. fetih: açma, ele geçirme. fetişizm: bazı eşyaları putlaştırıp aşırı düşkünlük gösterme. fetk: ayırma, yarma. fetret: iki peygamber arasındaki bulanık zaman. Fettâh: her şeyi görülmedik biçimlerde açan Allah. Fettâhiyet: herşeyi uygun şekilde açma fiili. fetvâ: bir meseleyle ilgili dinî hüküm. fevâid: faydalar. fevâsıl: fasıllar, bölümler. fevâtih: başlangıçlar. fevc: gurup, topluluk. feverân: fışkırma, hızla çıkma. fevk: üst. fevkalâde: olağanüstü. fevkalbeşer: insanüstü. fevkalhad: sınırın üstünde. fevkalkanun: kanun üstü. fevkalkül: hepsinin üstü. fevkalmêmul: umulanın üstünde. fevkalzaman: zaman üstü. fevkaniyet: üstünlük. fevrî: hemen, düşünmeden. fevt: yitme, ölme. fevzâ: kargaşa. feya: ey! feyaacaba: hayret doğrusu! feyalilaceb: hayret ifadesi. feyezân: su taşkını. feyiz: bolluk, bereket, mânevî gıda. feyizdâr: feyizli. feyizkâr: feyizli. feyizyâb: feyiz alma, manen istifade etme. feylesof: filozof, felsefe ile uğraşan kişi. feylesofâne: filizofça. feylûle: ikindiden akşama kadar olan mekruh uyku. feyyâz: çok feyiz veren. feyz: bolluk, bereket, mânevî gıda. feza: artıran, çoğaltan. fezâ: uzay. fezâil: faziletler, üstün nitelikler. fezleke: özet. fıkdan: yokluk, bulunmama. fıkıh: ince anlayış, islâm hukuku. fıkra: kısa yazı, küçük hikâye, nükteli hikâyecik. fırâk: fırkalar, partiler, bölükler. fırfıra: topaç. fırka: parti, bölük. fırtına: şiddetli rüzgâr, korkutucu dalgalanma. fısk: günah, haktan sapma. fışkı: pislik, hayvan gübresi. fıtnat: yaradılıştan gelen iyi anlama kabiliyeti. fıtra: fitre, her zenginin vermesi gereken sadaka. fıtrat: yaradılış. fıtraten: yaradılıştan. fıtrî: yaradılışla ilgili. fî: içinde, içine, hakkında, üzere, dair. fidda: gümüş. fidye: bir suçtan veya esirlikten kurtuluş parası. figan: çığlık, inilti. figür: şekil. fîhinazarun: bir bakmak lâzım! fihrist: içindekiler listesi. fihriste: kitabın konularını gösteren liste. fihristevârî: fihrist gibi. fiil: iş, eylem, yüklem. fiilen: fiille, iş ile. fiilî: fiille ilgili. fiiliyât: fiiller, işler. fikir: düşünce. fikr: fikir, düşünce. fikren: fikirce. fikret: düşünme. fikretmek: düşünmek. fikrî: fikirle ilgili. filasl: aslı üzere. filcümle: genellikle, bütünüyle. filhakîka: gerçekten. fillah: Allah için. filvaki: olduğu gibi. firâk: ayrılık. firâr: kaçma. firârî: kaçak. firâset: hızlı kavrayış. firâş: döşek, yaygı. Firâvn: Firavun. Firâvun: ilâhlık davası güden ünlü bir ulu önder. Firâvunâne: Firavun gibi. Firâvuncuk: küçük bir Firavun. Firâvuniyet: Firavunluk. Firâvunmeşreb: Firavunun yolunda olan. Firdevs: cennette bir tabaka. Firdevsî: cennet gibi. firenk: Batılı. firenkmeşreb: Batılıların yolunda giden. firkat: ayrılık. fisâl: ayrılmışlar. fîsebîlillâh: sadece Allah için. fistan: hanım elbisesi. fiten: fitneler. fitne: kargaşa, karışıklık. fitneengiz: fitne sesebi olan. fîzâr: inilti, inleme. fobi: bazı şeylere karşı duyulan korku. fonoğraf: teyp. forma: bölüm, elbise. foya: aldatıcı süs, hile. Frengî: Batı dili, Batı ile ilgili. Frengistân: Batı ülkeleri. Frenk: Batılı. Frenkmeşreb: Batılıların izinde giden. fuâd: kalb, gönül. fudalâ: üstün nitelikli kimseler. fuhş: edebe aykırı hareket, har*** zina. fuhşiyât: çirkin işler, günahlar. fuhûl: büyükler, ileri gelenler. fuhuş: zina, haram fiil, günahlı iş. fukahâ: islâm hukuku âlimleri. fukarâ: fakirler. Furkân: hak ile batılı ayıran Kurân. fusahâ: düzgün ve güzel kanuşanlar. fustat: kıldan yapılan büyük çadır. fusûl: fasıllar, mevsimler, kısımlar. fuzlâ: en faziletli. Fuzûlî: büyük bir divan şairi. fuzûlî: gereksiz, fazlalık. fuzûlîyâne: gereksiz ve fazlalık olarak. füccâr: günahkârlar. fücêten: birdenbire. fücûr: günah, zina, sapma. fülûs: bakır paralar. fünûn: fenler, ilimler, hünerler. fürce: girecek yer, yarık. Fürs: doğu kavimleri. fürû: dallar, kollar, çocuklar, torunlar. fürûat: ayrıntılar. fürûş: döşemeler, yaygılar. füruş: "satan, taslayan" mânâsında son ek. füsehâ: güzel ve düzgün konuşanlar. füsûk: haktan sapma, doğrudan ayrılma. füsûn: büyüleyici güzellik. füsûnkâr: büyüleyici. fütûhât: fetihler, açmalar. fütur: bezginlik, gevşeklik. fütüvvet: iyi geçim, ihsan. füyûz: feyizler, mânevî ihsanlar. füyûzât: feyizler, mânevî gıdalar. füzûlât: gereksiz ve faydasız şeyler. ....................................... G gabâvet: anlayışsızlık, kalın kafalılık. gabî: anlayışı kıt. gabn: hileli alışveriş. gadab: öfke, gazap. gadabiye: öfkeyle ilgili. gaddâr: acımasız. gaddârâne: acımasızca. gadir: haksızlık etme. gadr: haksızlık. Gaffâr: günahları affeden ve bağışlayan Allah. gafil: habersiz, kul olduğunu hatırlamadan yaşayan. gafîr: kalabalık. gaflet: olup biteni sezmeme, kul olduğunu unutma hâli. gafletkârâne: gaflet edercesine. Gafûr: günahları daima ve pek çok affeden, Allah. gâh: arasıra, bazan. gâh: "yer" mânâsında son ek. gaib: görünmeyen. gaibâne: görünmeksizin. gaile: üzüntü veren belalı iş. gait: pislik. gaiyye: gayeye ait. galâ: pahalılık. galat: yanlış. galatât: yanlışlar. galebe: yenme, üstün gelme. galeri: sanat eserlerinin sergi yeri. galeyan: kaynama, coşma. galî: kıymetli. gâlib: galip, üstün, yenen. galibâ: sanılır ki. galibâne: galip şekilde. galiben: çok zaman, üstün olarak. galibiyet: üstünlük, yenme. galîz: çirkin. gam: tasa, kaygı. gamgama: haykırma. gamgîn: gamlı, kaygılı. gamız: derin ve gizli olan. gamıza: kolay anlaşılmayan, derin. gammaz: söz taşıyıcı. gamnâk: gamlı, tasalı. gamz: süzgün bakış. gamze: çene veya yanak çukuru. ganâim: savaşta elde edilen mallar. gangren: bulunduğu organı kullanılmaz hâle getiren bir hastalık. Ganî: sonsuz zengin olan Allah. ganîmet: savaşta elde edilen mal. gâr: "yapan, yapıcı" mânâsında son ek. gar: mağara. garâbet: gariplik. garâib: garip şeyler. garâibperest: garip şeylere pek düşkün. garâm: canlı duygu, arzu. gârât: yağmalar. garaz: gaye, kötü niyet. garazkâr: garazcı. garazkârane: garaz edercesine. garb: batı. gardiyan: hapistekileri bekleyen görevli. garet: yağma, talan, çapul. garetgîr: yağmacı. garetkâr: çapulcu. gareyn: alt ve üst çene, yani ağız. garib: batan. garîb: garip, yabancı, kimsesiz, yâd ellere düşmüş, yadırganan şey. garîbane: garipçe. garîbe: garip şey. garîbem: garibim. garîbüzzaman: zamanın garibi, yaşadığı zamanla uyumlu olmayan. garîk: batmış, boğulmuş. garîm: alacaklı. garîze: yaradılıştan olan. gark: batma, boğulma. garnizon: askerî birliklerin bulunduğu yer. garra: parlak. gars: fidan dikme. gasb: hakkı olmayanı zorla alma. gasıb: zorla alan. gasıbane: zorla alırcasına. gasl: yıkama, gusül. gaşiye: perde, kıyamet, bir sûre. gaşy: kendinden geçme. gavâmız: anlaşılması zor bilmeceler. gavî: çok azgın. gavr: çukurun dibi. Gavs: Abdülkadiri Geylanî hazretleri. gavs: büyük evliya. gavsiyet: büyük evliyalık. gâvur: kâfir, îmansız. gavvas: dalgıç. gâyât: gayeler. gayb: gizli, görünmeyen, belirsiz. gaybâşinâ: gaybı bilen. gaybbîn: gaybı gören. gaybet: orada bulunmama. 0cm;margin-bottom:0cm; margin-left:1.0cm;margin-bottom:.0001pt;mso-pagination:none'>gaybî: görünmeyenle ilgili. gaybîyâne: görünmeyenle ilgili olarak. gaybîyât: görünmeyenler. gaybîye: görünmeyen. gaybûbet: görünmeme, orada bulunmama. gaye: erişilmek istenen sonuç. gayet: pek çok. gayetsiz: sınırsız. gaylûle: sabah uykusu. gayr: diğer, başkası. gayret: çaba, çalışma arzusu, kıskanma duygusu. gayretullah: Allahın gayreti, hakkı koruma sıfatı. gayrimeşrû: helâl olmayan, yasak. gayrimüslim: müslüman olmayan. gayrimütenâhî: sonu olmayan. gayriresmî: resmî olmayan, sivil. gayrullah: Allahtan başkası, yaratılanlar. gayyâ: cehennem kuyusu. gayyur: gayretli, çalışkan. gayz: hınç, öfke. gazâ: din uğruna savaş. gazab: gazap, öfke, kızgınlık. Gazâlî: büyük bir islâm âlimi. gazanfer: kahraman, iri aslan. gâzât: gazlar. gazel: bir şiir türü. gazevât: gazalar. gazî: gaza eden. gazve: savaş. gedâ: fakir, kimsesiz. gem: idare etmek için atın ağzına takılan demir. genc: hazine, define. ger: eğer. ger: "yapan, yapıcı" mânâsında son ek. gerçi: her ne kadar. gerdân: boyunla göğüs arası. gerdendâde: boyun eğme. gergedan: vahşi bir hayvan. germ: sıcak, kızgın. geven: dikenli bir bitki. gevher: akıl, edep, asıl, cevher. Geylânî: kerametleriyle ünlü büyük bir velî. gıbta: imrenme. gıdâ: besin. gılâf: kılıf, kın. gıllugış: karar verememe, gönül sıkıntısı. gılman: cennet genci. gınâ: zenginlik. gıpta: imrenme. gıptakârâne: imrenircesine. gışâvet: göz perdesi. gıtâ: örtü, perde. gıyâb: göz önünde bulunmama. gıyâben: görmeyerek. gıyâbî: görmeziye. gıyâs: yardım isteyene yardım eden. gıybet: orada bulunmayan biri hakkında onun hoşuna gitmeyecek şeyler söyleyip ileri geri konuşma. gidişât: gidişler, işlerin yürüyüşü. gîr: "yapan, tutan" mânâsında son ek. gîrân: ağır, bıktırıcı. girdab: suların dönerek aktığı tehlikeli yer. girift: karışık, girişik, çapraşık. giriftâr: tutulmuş. girive: içinden çıkılmaz karışık durum. girizgâh: giriş yeri. giryân: ağlayan. girye: gözyaşı. Goethe: Almanların ünlü şairi. gonce: tomurcuk. görenek: görüp özenme. gramer: dilbilgisi. granit: bir çeşit sert taş. gubâr: toz. gudde: bez. gufrân: af. gulâm: genç, esir, çocuk. gulât: coşmalar, taşkınlıklar. gulûv: taşkınlık. gûlyabânî: masallarda sözü edilen hayâlî varlık, umacı, dev. gûnagûn: çeşit çeşit. gurbet: yabancı memleket, yâd el. gurbetzede: gurbete düşen. gurebâ: garipler. guremâ: alacaklılar. gurre: ışıldama. gurûb: batma. gurûr: kendini beğenme duygusu, böbürlenme. gurûrkârâne: gururlu bir biçimde. gusn: dal, budak. gusse: üzüntü, tasa, gam. gussedâr: gusseli, tasalı. gusül: bedenin her yerini yıkamak biçimindeki temizlik. gûyem: diyorum. guyûb: görünmeyenler, gizliler. guzât: gaziler, din için savaşanlar. güfte: şarkı sözü. güftügû: dedikodu. gülbank: toplulukça söylenen dua ve tekbir. güldeste: gül demeti, seçme. gülistân: gül bahçesi, güller ülkesi. gülle: top mermisi. gülşen: gül bahçesi. gülzâr: gül tarlası. güman: zan, şüphe. gümrah: günahkâr, gür, bol. günâh: dince suç olan şey. gürûh: topluluk. gürültühâne: gürültülü yer. güyâ: sanki. güz: sonbahar. güzâf: boş söz. güzerân: geçme, geçiş. güzergâh: geçilecek yer. güzeşte: geçen, geçmiş. güzîde: seçkin, seçilmiş. ................................... H hân: sofra. Hanbelî: bir mezhep, bu mezhepten olan kimse. hançere: gırtlak. handân: gülen. hande: gülüş. hâne: ev. hânedân: asil ve köklü aile. Hanefî: bir mezhep, bu mezhepten olan kimse. hânende: şarkıcı. hangâh: tekke. hanîf: islâmdan önce eski dinlerin kalıntılarıyla kulluk eden kimse. hanîn: arzudan gelen inleme, sızlanma. hanîs: yemini bozan. hankâh: tekke. Hannân: "çok acıyan, pek acıyıcı" mânâsında ilâhî isim. hannâs: şeytan. hanumân: ev, ocak. hanzale: meyvesi acı bir bitki. haps: hapis. har: diken. harâb: harap, yıkık. harâbe: yıkıntı. harâbegâh: yıkıntı yeri. harâbezâr: yıkılmış yer. harâbiyet: haraplık. harac: müslüman olmayanlardan alınan vergi. harâm: dince yasak edilmiş şey. harâmî: haydut, yolkesen. harâmiyet: haramlık, yasaklık. harârât: hararetler, sıcaklıklar. harâret: sıcaklık, ısı. harb: savaş. harbî: düşman. harbiye: harble ilgili, askeri okul. harc: gider, vergi. hardal: tohumları küçük bir bitki. hardale: hardal tanesi. harec: zorluk, sıkıntı. harekât: hareketler. hareke: Kurân harflerinin okunuşunu belirleyen işaretler. hareket: kımıldanma, davranma. harem: herkesin giremeyeceği yer, aile, eş. Haremeyn: Mekke ve Medine. Haremişerîf: kâfirlerin giremeyeceği Kâbe ve civarı. harf: alfabenin kendi başına bir mânâsı olmayan her işareti. harfiye: harf gibi olan şeyler. hârık: yakıcı, yakan. hâric: dış, dışarı, dışarıdan. haricen: dışarıdan. Haricî: Haricîler denilen asiler hareketine mensub kimse. haricî: dışa ait, dış ile ilgili. Haricîler: islâm tarihindeki asi ve sapık topluluklardan biri. hariciye: dışişleri. hârika: normalin üstünde olup hayret uyandıran şey. hârikanümâ: harika gösteren. hârikapîşe: harika eserler yapan. harikıyet: harikalık. hârikulâde: olağanüstü. harîm: herkesin girmesi yasak yer, harem. Harîrî: Makamât adlı eseri yazan ünlü edibin ünvanı. hâris: ekici. hâris: hırslı, açgözlü. harîs: aşırı hırslı. harita: bir yerin coğrafî durumunu bildiren çizgiler. hark: yakma. hârre: çok sıcak. hars: sürme, koruma, ekme, kazanma. Hârûn: Musa aleyhisselâmın kardeşi olan peygamber. Hârût: sihir belleten iki melekten birinin ismi. hâs: özel. hasâd: hasat, ürün kaldırma. hasâil: hasletler, huylar, nitelikler. hasâis: hasseler, nitelikler. Hasan: Peygamber Efendimizin büyük torunu. hasârât: zararlar. hasâret: zarar, ziyan. hasâset: yoksulluk, düşkünlük. hasb: göre, dolayı, için, cihetiyle. hasbelbeşeriyye: insanlık dolayısıyla. hasbelkader: kaderden dolayı. hasbetenlillah: Allah için. hasbî: karşılık beklemeyen. hasbihâl: görüşüp konuşma. hasbiye: "hasbünallahü ve nîmel vekil" sözü. hasbünâ: bize yeter. haseb: dolayı, sebebi, gereği. hased: haset, kıskançlık. hasen: güzel, güzellik. hasenât: güzel şeyler. hasene: güzel şey, sevap. hasf: ay tutulması. hâsıl: ortaya çıkan, ürün. hâsılât: ürün, gelir. hâsılıbilmasdar: masdarla oluşan fiilin uygulanmasından çıkan sonuç. hasım: düşman, muhalif. hâsid: haset eden, kıskanan. hasîn: sağlam. hasîr: hasret çeken. hasîr: zarara uğrayan. hasîs: basit, ufak, kötü. hâsiyet: özellik, özel fayda. haslet: huy, nitelik. hasm: düşman, muhalif. hasmâne: düşmanca. hasnâ: güzel kadın. hasr: yalnız biri için ayırma. hasret: özleyiş. hâss: özel. hassa: özellik, duygu. hassâs: duyarlı. hassâse: duyma melekesi. hassâsiyet: duyarlılık. hâssaten: özellikle. hasse: duyu, duygu. hasûd: kıskanan. hasûdâne: kıskanırcasına. hâşâ: asla. haşerât: böcekler. haşere: böcek. haşhaş: bir bitki türü. hâşî: huşûlu. Hâşimî: Peygamberimizin sülâlesinden. haşîn: kırıcı, katı. haşir: ölümden sonra dirilip toplanma. hâşir: toplayan, haşreden. hâşiye: sayfanın altındaki açıklama yazısı. haşmet: büyüklük, ihtiş*** görkem. haşmetkârâne: haşmetlice. haşmetnümâ: haşmet gösteren. haşr: ölümden sonra dirilip toplanma. haşruneşr: dirilip toplanma ve yayılma. haşv: fazladan söz, haşiv. haşyet: sevgiyle karışık korku. hat: yazı, çizgi, sınır. hatâ: yanlış, yanlışlık. hatab: odun. hatâender: hata içinde. hatâkâr: hatalı. hatâkârâne: hata edercesine. hatar: tehlike, uçurum. hatâyâ: hatalar. Hâtem: cömertliğiyle tanınan bir zengin. hatem: mühür, son. hatemiyet: hatemlik. Hâtemülenbiyâ: nebilerin sonuncusu olan Peygamberimiz. hatf: göz kamaştırma. hâtıf: göz kamaştıran. hâtır: akıl, zihin, hâl, gönül, değer. hâtırâ: anı, akılda kalan. hâtırât: hatıralar. hatiâ: hata, yanlış. hatiat: hatalar, yanlışlar. hatîb: konuşmacı, hatip. hâtif: sesi işitilen görünmez varlık. hâtime: son, son söz. hatip: konuşan, hitap eden. hatm: bitirme. hatme: baştan sona okuyup bitirme. hatt: sınır, çizgi, yazı, yol. hattâ: bile, hem, üstelik. hattab: oduncu. hattat: güzel yazı yazan kimse. hatve: adım, bölüm. havâdis: hâdiseler, olaylar, haber. havaî: hava ile ilgili. havâic: ihtiyaçlar. havâle: işin görülmesini başka birine bırakma. havâlî: yöre, taraf. havârık: harikalar. havârî: isa aleyhisselâmın yardımcısı. Havâric: sapık bir anlayışın sahibi olan Haricîler. havîriyyûn: havariler. havas: seçkinler. havâss: duyular, duygular. havâtıf: göz kamaştıran şeyler. havâtır: hatıralar. havâtim: mühürler, sonlar. havf: korku. havfullah: Allah korkusu. hâvî: kapsayan. hâviye: cehennem. havl: kuvvet, korku. havsala: kavrama kabiliyeti. havz: havuz. havza: sınırlı bölge. hayâ: utanma hissi. hayâl: insanın kafasında tasarladığı şey. hayâlâlûd: hayâlle karışık. hayâlât: hayâller. hayâlen: hayâl olarak. hayâlet: gerçek olmayan görüntü. hayâlî: hayâl ürünü olan. hayâliyyûn: hayâl edilen şeyleri gerçek kabul edenler. hayâlperest: hayâl peşinde koşan. hayat: dirilik, canlılık. hayatâlûd: hayatla karışık. hayatdâr: hayatlı. hayatfeşân: hayat saçan. hayatî: hayatla ilgili, önemli. hayatiyet: canlılık. hayatkârâne: hayatlı bir şekilde. hayatperest: yaşamaya pek düşkün olan. hayatperverâne: hayatı severcesine. haybet: elde edememe, mahrumluk. haydar: cesur, yiğit, Hazreti Ali. haydût: yol kesici. hayfâ: yazık! hayhay: baş üstüne. hayırhâh: iyilikçi. hayız: kadınlarda her ayın belirli günlerinde kanama ile kendini gösteren özel bir hâl, âdet hâli, hayz. haylaz: yaramaz, aylak. hayli: oldukça. haylûlet: araya girip perde olma, kapama. hayme: çadır. haymenişîn: çadırda oturan. hayr: iyilik. hayrân: çok beğenmiş, şaşıp kalmış. hayrât: hayırlar, iyilikler. hayret: şaşma. hayretâlûd: hayretle karışık. hayretbahşâ: hayret veren. hayretefzâ: hayret artıran. hayretengiz: hayret veren. hayretfezâ: hayret artıran. hayretkâr: hayretli. hayretkârâne: hayret edercesine. hayretnümâ: hayret içinde bırakan. hayretnümûn: hayret veren, şaşırtan. hayriyet: hayırlılık, iyilik. hayrülhalef: bırakılan yeri dolduran hayırlı kimse. haysebeyse: kararsızlık, karışıklık, darlık. haysiyet: değer, saygınlık. haysiyetiyle: bakımından. haysülâyeşûr: hissedilmeksizin. hayt: ip, bağ. hayvân: hayatlı, canlı, diri. hayvânât: hayvanlar, canlılar. hayvânî: hayvanla ilgili. hayvâniyet: hayvanlık. Hayy: ezelden beri hayat sahibi olan Allah. hayy: diri, canlı. hayye: gel, haydi! hayyealelfelâh: tam bir kurtuluşa gelin! hayyiz: yer, yön, hacim. hayz: hayız. hâzâ: bu, şu, o. hazâin: hazineler. hazâkat: ustalık, uzmanlık. hâzâminfadlırabbî: bu Rabbimin fazlındandır. hazân: sonbahar, güz. hazar: barış zamanı. hazer: çekinme. hazerat: büyükler. hazf: çıkarma, silme. hâzık: işini iyi bilen, uzman. hâzım: sindirici. hâzır: hazırda, huzurda olan. hâzırâne: orada gibi. hâzırûn: orada olanlar. hazîn: hüzünlü, üzüntü verici. hazînâne: hüzünlü bir hâlde. hazîne: altın, para ve mücevher gibi kıymetli şeylerin saklandığı yer. hazînedâr: hazine görevlisi. hazm: düşünceli hareket, sabır, sindirme. hazmınefs: kendi adına sabretme, içine sindirme. hazravât: yeşillikler. hazret: saygı ifadesi. hazz: haz, hoşlanma. hebâ: boşa gitme. hebâenmensûrâ: boşuboşuna. Hebenneka: ahmaklığı ile tanınmış bir adam. hecâ: ses artıran harfler, harflerin dizilişi. hecâî: heca ile ilgili. heccâv: hicveden, yeren. hedâyâ: hediyeler. hedef: gaye, nişan tahtası. heder: boşa gitme. hediye: armağan. hedm: yıkmak. hegemonya: üstünlük ve baskı. hekîm: doktor, hikmet sahibi. helâk: mahvolma, yıkılma. helâket: helâk olma, yıkılma. helâl: dinin izin verdiği şey. helezon: gittikçe daralan iç içe daireler. helminmezîd: daha yok mu? helümmecerrâ: çek beri getir, var kıyas eyle! hem: aynı, birlikte. hemcins: aynı cinsten. hemdest: el ele, birlikte. hemec: at sineği. hemeezost: hepsi ondandır. hemeost: hepsi odur. hemheme: rüzgârın tesiriyle çıkan yaprak sesi. hemşehri: aynı şehirden. hemşîre: kız kardeş, bacı. hemtâ: eş, benzer. hemze: elif harfi. hendek: kazılan uzun ve derin çukur. hendese: geometri, mühendislik. hendesevârî: geometrik. hendesî: geometri ile ilgili. hengâm: an, sıra, zaman. hengâme: gürültü patırtı. henîenleküm: afiyet olsun, helâl olsun, tebrik ederim. hercâî: yanar döner, gelgeç. hercümerc: karmakarışık. herçibâdâbâd: her ne olursa olsun. herdem: her zaman. herîf: âdi adam. Herkül: kuvvetiyle meşhur bir Yunanlı. herze: boş söz. herzegû: saçmasapan konuşan. herzekârâne: saçmasapan konuşarak. hesâbât: hesaplar. hevâ: nefsin istekleri, kötü arzular, hava. hevâî: uçarı, nefsine düşkün, sorumsuz. hevâiye: hava gibi olan lâtif şeyler. hevâmm: böcekler. hevâperest: yasak arzuları peşinde koşan. hevâperestâne: yasak arzuların peşinde koşarcasına. hevâtif: seslenen görünmez cinler. heves: gelip geçici istek, arzu. hevesât: hevesler, geçici arzular, yasak istekler. hevesî: hevesle ilgili. heveskâr: hevesli. heveskârâne: heves edercesine. hevesperverâne: hevesine düşkün bir biçimde. hevheve: yaprakların sesleri. heyâkil: heykeller, putlar. heyât: biçimler, görünüşler, topluluklar. heybet: hürmetle karışık korku uyandıran hâl. heyecân: coşkunluk, şiddetli hislenme. heyecânât: heyecanlar. heyelân: toprak kayması. heyêt: şekil, duruş, görünüş, topluluk, gök ilmi. heyhât: yazık, ne yazık! heykeltıraş: heykel yapan. heylûlet: araya girme, perdeleme, kapama. heyûla: korkutucu hayâl, felsefede eşyanın aslı kabul edilen şey. hezâr: bin. hezârân: binler. hezecât: ezgiler. hezeliyât: ciddi olmayan sözler. hezeyan: saçmalık, saçmalama. hezeyanvârî: saçmalarcasına. hezîmet: bozgun. hezl: saçma, uydurma. hıfz: saklama, koruma, ezber. hıkd: kin, intikam arzusu. hıllet: candan arkadaşlık. hınsıyemîn: yemin bozma. hınzır: domuz. Hırâ: Peygamberimize ilk vahyin geldiği mağara, Hira. hırka: kalınca kumaştan yapılmış elbise. hırkat: yanma. hırs: aç gözlülük, aşırı düşkünlük. hırz: koruma, saklama. hırzıcân: canı gibi koruma. hısâl: güzel huylar. hısâs: hisseler, paylar. hısn: kale, sığınak. hısset: düşüklük, adilik, küçüklük. hışm: öfke, hiddet. hıyâbân: iki tarafı ağaçlık yol. hıyânet: hainlik. hızân: hazine. Hızır: Kurânda adı geçen mübarek bir zatın ismi. hızlân: zarar, rahmetten mahrumiyet. hibe: bağış. hicâb: perde, utanma. Hicaz: Mekke ve Medinenin bulunduğu yer. hicrân: ayrılık, ayrılık acısı. hicret: göç, Peygamberimizin Medineye göçü. Hicrî: Hicretle başlayan takvime göre. hicv: hiciv, yerme, taşlama. hiç: boş, değersiz. hiçâhiç: bomboş. hidâyet: islâm yolu. hidâyetbahş: hidayet veren. hidâyetedâ: hidayet verici. hiddet: öfke. hidemât: hizmetler. hiffet: hafiflik. hikâyât: hikâyeler. hikâye: öykü. hikâyet: hikâye. hikem: hikmetler. hikemiyât: hikmetler, hikmetli sözler. hikmet: gaye, felsefe, gizli sebep, faydalı söz, bilgi. hikmetdârâne: hikmetlice. hikmetedâ: hikmetli. hikmetfeşân: hikmet saçan. hikmetmedar: hikmet kaynağı. hikmetnümâ: hikmet gösteren. hikmetperverâne: hikmetsevercesine. hilâf: karşı, zıt, aykırı. hilâfet: halifelik, Peygamberimizin mânevî mirası. hilâfî: ihtilaf sebebi olan. hilâfiye: ihtilaf konuları. hilâl: ara, aralık. hilâl: incecik yeni ay. hilât: süslü elbise, kaftan. hîle: düzen, aldatma. hîlebâz: hile yapan. hîlekâr: hileci. hîlekârâne: hile edercesine. hilkat: yaradılış. hilkaten: yaradılışça. hill: helâl. hilm: yumuşaklık, kızmama. hilye: güzel sıfatlar, Peygamberimizi tasvir eden yazılar. himar: eşek. himâye: koruma. himâyegerde: korunmuş. himâyet: koruma. himâyetkâr: koruyucu. himayetkârâne: korurcasına. himem: himmetler. himmet: kayırma, yardım, emek. hîn: zaman, vakit. hînâ ki: vakta ki, ne zaman ki. Hirâ: Peygamberimize ilk vahyin geldiği mağara. hisâr: kale. hiss: duygu. hisse: pay. hissedâr: hisseci, pay alan. hissen: duygu bakımından. hissetmek: sezmek. hissî: hisle ilgili, hissedilen. hissikablelvukû: önsezi. hissiyât: duygular. hitâb: hitap, konuşma. hitâbât: konuşmalar. hitâbe: konuşma. hitâben: konuşmakla. hitâbet: konuşma, nutuk. hitam: son. hitap: konuşma. hizâ: sıra, düzlük. hizb: bazı duaların ve ayetlerin bir araya getirilmesiyle oluşan kitap. hizb: parti, topluluk, gurup. hizbullah: Allaha îman eden topluluk. hizbüşşeytan: şeytana uyan topluluk. hizlân: ilâhî rahmetten mahrum kalmak. hizmet: emir dinleyip iş görme. hizmetkâr: hizmet eden. hoca: ilim öğreten kimse. hocavârî: hoca gibi. hod: kendi. hodbîn: bencil, kendini gören. hodbînâne: hodbince, bencilce. hodendiş: kendini düşünen. hodfikir: kendi fikrini beğenen. hodfurûş: kendini öven. hodfurûşâne: kendini övüp beğendirmeye çalışarak. hodgâm: kendini beğenmiş, bencil. hodperest: kendine düşkün. hodpesend: kendini beğenen. hodpesendâne: kendini beğenmişcesine. hokka: mürekkep kabı. hor: değersiz, adi. Horhor: Bediüzzaman Hazretlerinin medreselerinden biri. hoş: gönül okşayan. hoşâmedî: hoşgeldin. hoşnud: memnun. hoşsohbet: sohbeti tatlı. hû: o, Allah. hubâb: daneler, tohumlar. hubb: sevgi. hubbucâh: makam sevgisi. hubûb: tohumlar. hubûbât: tohumlar, tahıl. Hûd: Ad kavminin peygamberi. Hudâ: Rab, Allah. hudâ: hile, düzen. Hudâbîn: hakkı gören, Allahı tanıyan. Hudâperest: Allaha tapan. huddam: hizmetçi, hizmet eden cin. hudr: yeşillik. hudûd: sınır. hudûs: sonradan var olma. huffaş: yarasa. huffâz: hafızlar. hufre: çukur. hukuk: haklar, haklarla ilgili ilim. hukukî: hukukla ilgili. hukukiyyûn: hukukçular. hukukullah: Allahın hakları. hulâsa: özet. hulâsaten: özetle. hulâsatülhulâsa: özetin özeti. hulefâ: halifeler. hulel: hulleler, güzel elbiseler. hulf: dönme, aykırılık. hulfülvaad: sözden dönme. hulk: huy, tabiat. hulkî: yaradılışla ilgili, yaradılıştan gelen. hulle: değerli elbise. hulûd: ebedîlik, ölmezlik. hulûk: ahlâklar, ahlakî özellikler. hulûl: girme, geçme. hulûs: halislik, saflık, arılık. hulûsiyet: halislik, samimilik, temizlik. hulyâ: hülya, kuruntu, hayâl. humarî: sarhoşluktan gelen sersemlik hâli. humk: ahmaklık. humma: bir ateşli hastalık. humret: kırmızılık. hums: beşte bir. humûd: şehvet yokluğu, soğukluk, isteksizlik. Huneyn: Peygamber Efendimizin savaşlarından biri. hunhâr: kan dökücü. hunnes-künnes: bir kısım yıldızlar. hurâfât: hurafeler. hurâfe: uydurma. hurâfetkârâne: hurafeli gibi. hurâfevârî: hurafe gibi. hurdebîn: mikroskop. hurdebînî: mikroskobik. hurfe: mahrumluk. hûrî: cennet kızı. hûrilîyn: tarifsiz güzellikte cennet kızı. hurmet: haramlık, yasaklık. hurmetiribâ: faizin haram olması. hûrşîd: güneş. hurûc: çıkma, çıkış. hurûf: harfler. hurûfât: harfler. hurûfumukattaa: sûre başlarındaki şifreli harfler. hurûş: coşma, bağırma. hurûşân: coşmalar, şamatalar. husûf: perdelenme, ay tutulması. husûfât: perdelenmeler, ay tutulmaları. husul: olma, oluş. husulpezîr: meydana gelen. husûmet: düşmanlık. husûmetefzâ: düşmanlık saçan. husûmetkârâne: düşmanca. husûs: iş, konu, özellik. hususan: hususca, özellikle. hususât: hususlar, konular. hususen: özellikle. hususî: özel. hususiyet: özellik. huşû: sevgiyle karışık korku. huşûnet: kabalık, kırıcılık. hût: balık. hutame: cehennem. hutbe: dinî konuşma. hutebâ: konuşmacılar. hutûr: hatırlama. hutut: çizgiler, yazılar. hutuvât: adımlar. huveynât: hayvancıklar, mikroplar. huveyne: hayvancık, mikrop. huy: insandaki yerleşmiş özellik. huz: al, tut. huzmâsafâdâmâkeder: safa vereni al keder vereni bırak. huzme: ışık demeti. huzû: tevazu hâli. huzûr: birinin yanında bulunma, rahatlık. huzûrî: huzurda olarak. huzûrkârâne: huzurda gibi, huzur duyarak. huzûz: hazlar. huzûzât: hazlar, hoşa giden şeyler. hüccet: senet, belge, delil. Hüccetülislam: "islâmın delili" mânâsında Gazalînin namı. hücciyet: hüccetlik. hüceyrât: hücreler. hüceyre: hücre. hücre: odacık, canlıların en küçük yapısı. hücûm: saldırı. hücumât: saldırılar. hüddam: hizmet edenler, hizmet eden cin. Hüdhüd: Süleyman aleyhisselâmın haberci kuşu. hükemâ: hakîmler, düşünürler. hükkâm: hâkimler, söz sahipleri, devlet adamları. hükm: hüküm, yargı. hüküm: yargı, egemenlik. hükümdâr: hüküm sahibi, devlet başkanı. hükümet: hükmetme, ülkeyi idare eden kimseler topluluğu. hükümfermâ: hüküm süren. hükümrân: hükmeden, sözü geçen. Hülagû: kan dökücü bir hükümdar. hülyâ: hayâl, kuruntu. hümâ: devlet kuşu, saadet. hümanizm: insancılık iddiasıyla insanı tanrılaştıran sapık bir felsefe. hümâyun: kutlu, mutlu. hüner: ustalık, beceri. hünerver: hünerli. hünkâr: padişah. hünsâ: cinsiyeti belli olmayan. hürmet: saygı, haramlık. hürmeten: saygı duyarak. hürmetkâr: saygılı. hürmetkârâne: hürmet edercesine. hürr: hür, serbest. hürriyet: hürlük. hürriyetperver: hürriyetsever. hürriyetşiken: hürriyet kırıcı. Hüseyin: Peygamberimizin torunu. hüsn: güzellik. hüsnüniyet: güzel niyet. hüsnüzân: güzel sanma. hüsrân: zarar, umduğunu bulamama acısı. hüsûf: ay tutulması, sönme. hüsün: güzellik. hüsünperest: güzellik düşkünü. hüsünşiken: güzellik bozucu. hüşyâr: uyanık. hüvallah: o Allahtır. hüve: o, Allah. hüvehüvesine: aynen. hüvelbâkî: baki olan Allahtır. hüviyet: öz, kimlik. hüzn: üzüntü. hüznengiz: hüzün veren, üzen. hüznengizâne: üzüntü veren bir hâlde. hüzün: üzüntü. hüzüngâh: hüzün yeri. Hâdî: hidayet veren Allah. hâdî: hidayete ermiş, mürşit. hadîd: demir. hadika: bahçe. hâdim: hizmet eden. hâdim: yıkan, mahveden. hâdimüllezzât: lezzetleri bozan. hadîs: Peygamberimizin sözü. hâdis: sonradan var olan. hâdisât: olaylar. hâdise: olay. hadîsibilmânâ: anlam bakımından doğru hadîs. hadîsikudsî: mânâsı ilâhî sözü peygamberî olan hadîs. hadîsişerîf: Peygamberimizin şerefli sözü. hadra: yeşillik, yeşil. hadravat: yeşillikler. hads: birdenbire sezilen bilgi. hadsen: birdenbire sezmekle. hadsî: birdenbire sezilen. hadsiz: sınırsız. hafâ: gizlilik. hafakan: yürek oynaması, sıkıntı. hafâyâ: sırlar. hafaza: koruyucu. haffâr: kazıcı. hâfız: Kurânı ezberlemiş kimse. hâfıza: ezberleme yeteneği. hafî: gizli, saklı. hafîd: torun, oğul. hafiye: biri hakkında gizlice bilgi toplayan kimse. Hafîz: her şeyi koruyan ve saklayan Allah. hafîz: koruyan. hafîzâne: hafîzce. hafîziyet: hafîzlik, koruyuculuk. hafriyât: kazılar. hahambaşı: Musevîlerin dinî lideri. hâhem: isterim. hâhiş: fazla arzu. hâhişger: arzulayan. hâib: nasipsiz, ümitsiz, utanan. hâif: korkan, korkak. hâil: perde. hâin: emanete hıyanet eden. hâinâne: haince. hâiz: sahip, içine alan. hâize: sahip olan. hak: adalet, pay, doğruluk, emek, ücret, doğru. hâk: toprak. hakâik: hakikatlar, gerçekler. hakâikâşinâ: hakikatlere alışık. hakâiknümâ: hakikatları gösteren. hakaret: küçüklük, küçük görme. hakaretâmiz: hakaretle karışık. hakaretkârâne: hakaret edercesine. hakbîn: hakkı gören. Hakem: haklı ile haksızı ayıran Allah. hakendiş: hak için kaygılanan. hakeza: bunun gibi. hâkî: toprakla ilgili. hakîkat: öz, asıl, gerçek. hakîkatbîn: hakikatı gören. hakîkatfeşân: hakikat saçan. hakîkatmedâr: hakikatın kaynağı. hakîkatperest: hakikata pek düşkün. hakîkatperestâne: hakikata düşküncesine. hakîkatşiken: hakikatı kıran. hakîkatdâr: hakikatlı. hakîkî: gerçek, asıl, öz. Hakîm: her fiilinde hikmet ve gayeleri gözeten Allah. Hâkim: "hüküm veren, hak ve adalet üzere hükmeden, başkasını müdahale ettirmeden idare eden" mânâsında ilâhî isim. hakîmâne: hikmetlice. hâkimâne: hükmedercesine. hakîmiyet: hakîmlik. hâkimiyet: hâkimlik. hakîr: aşağı, küçük, önemsiz. Hakk: Allah. hakk: doğru, gerçek, pay, adalet, din. hâkk: kazma, oyma. hakkalyakîn: kendisi yaşamışcasına en yüksek seviyede bilme. hakkan: gerçekten, doğrusu. hakkaniyet: gerçeklik ve doğruluk. haknümâ: hakkı gösteren. hakperest: hakka pek düşkün. hakperestâne: hakka pek düşkün biri gibi. hakşinas: hakkı tanıyan. hâl: durum, görünüş, nitelik, şimdi, tâkat. hal: yapıp bitirme, indirme. hâlâ: şimdi, henüz. halâs: kurtuluş. halâskâr: kurtarıcı. hâlât: hâller. halâvet: tatlılık, şirinlik. halâyık: hizmetçi. hâle: ay çevresinde görülen parlak daire, ayla. halecân: kalbin çarpıntısı. hâledâr: hâleli. halef: birinin yerine geçen. halel: bozukluk, zarar. haleldâr: bozulmuş, zarar görmüş. hâlen: durumca, şimdi de. hâlet: hâl, durum. hâletinezi: can çekişme. half: arka. Hâlık: yaratıcı. Hâlıkıyet: yaratıcılık. hâlî: boş, tenha. hâlî: hâlle ilgili. halîc: liman, koy. haliçe: küçük halı. hâlid: sonsuz. hâlif: yeminli, sözleşen. halîfe: öncekinin yerine geçen, Peygamberimizin vekili. hâlihâzır: şimdiki durum. hâlik: helâk olan, yıkılan, bozulan, silinen. halîl: samimi dost. halîliye: dostane münasebet ve samimi kardeşlik. Halîlullah: "Allahın dostu" mânâsında ibrahim aleyhisselâmın namı. halîm: yumuşak huylu, kızmayan. halîme: yumuşak huylu kadın, Peygamberimizin süt annesi. hâlis: saf, duru, katışıksız. hâlisâne: halisçe. hâlisen: halis olarak. hâlisiyet: halislik, saflık, duruluk. halita: karışık olan, karma. hâliyet: hâl oluş. halk: insan topluluğu. halk: yaratma. halka: daire, çember. halkışer: kötüyü yaratma. hallâc: pamuğu didik didik eden. Hallâk: yaratan. hallâkiyet: yaratıcılık. hallisnâ: bizi kurtar. hallüakd: çözme ve düğümleme. hallüfasl: çözme ve ayırma. hallüsinasyon: olmayanı varmış gibi hissetme. halt: karıştırma, hata. halûk: iyi huylu. halvet: tenha yerde yalnız kalmak. halvethâne: yalnız kalınan yer. Halvetî: gizliliğe önem veren bir tarikatın mensubu. hamâkat: ahmaklık, bönlük. Hâmân: Firavunun veziri. hamâset: kahramanlık. hamd: medih ve şükür. hamdele: Elhamdülillah sözü. hamdüsenâ: medih, şükür ve övgü. hâme: kalem. hamele: taşıyanlar, yüklenenler. hâmızıkarbon: karbondioksit. hâmî: himaye edici, koruyucu. hâmîd: hamdeden. hâmie: çamurlu, dumanlı. hâmil: yüklenen. hâmile: yüklü, gebe. hâmisen: beşinci olarak. hamiyet: din ve millet gibi önemli değerleri koruma ve bunlara hizmet etme duygusu. hamiyetfurûş: hamiyetlilik taslayan. hamiyetkâr: hamiyetli. hamiyetperver: hamiyetsever. haml: yük, yüklenme, yükleme. hamle: yüklenme, saldırma. hamletme: yükleme. hamr: şarap. hamrâ: kırmızı. hamse: beş. hamûle: yük. hamûş: susmuş. han: eski zaman oteli. hân: hükümdar. han: "okuyan" mânâsında son ek. ...................................... I ırak: uzak. ırâka: akıtma. ırk: kök, soy. ırz: namus, iffet. ırza: razı etme. ıskat: düşürme. ıslâh: iyileştirme. ıslâhât: iyileştirmeler. ıslâhhâne: ıslahevi. ısrar: ayak direme. ıstıfâ: ayıklanma, saflaşma. ıstılâh: bir kelimenin belli bir ilim dalında kazandığı anl*** terim. ıstılâhât: ıstılahlar, terimler. ıtlâk: sınırlandırmama, salıverme. ıtnab: sözü uzatma. ıtr: ıtır, güzel koku. ıtriyyat: güzel kokular. ıttılâ: bilgi, bilme. ıttırad: düzenli gidiş. ıyâdet: hastayı ziyaret edip hatırını sormak. ıyâl: bir kimsenin geçindirmek zorunda olduğu kişiler. ıyaz: sığınma. ızdırabat: ızdıraplar, acılar, darlıklar, sıkıntılar. ızrar: zarar verme. ıztırâb: acı, darlık, sıkıntı. ıztırâr: zorda kalma. ıztırâren: zorda kalarak. ıztırârî: mecburi. ........................................ İ iâde: geri verme. iâdeten: geri vererek. iânât: yardımlar. iâne: yardım. iâşe: geçindirme, besleme. ibâ: çekinme. ibâd: kullar. ibâdât: ibadetler. ibâdet: Allahın emirlerini yerine getirmek. ibâdetgâh: ibadet yeri. ibâdethâne: ibadet evi. ibâdetkâr: ibadetli, ibadet eden. ibâdullah: Allahın kulları. ibâhât: haram olmayanlar. ibâhe: helâl kılma. ibâhiyye: haramı helâl sayan sapkınlar. ibârât: ibareler, metinler, yazılar. ibâre: metin, yazı. ibâret: meydana gelmiş, kadar. ibdâ: yoktan örneksiz yaratma. ibhâm: kapalı bırakma, açıklamama. ibkâ: sürekli kılma, bakileştirme. iblâğ: ulaştırma. iblis: şeytan. iblisâne: şeytanca. ibn: oğul, oğlu. ibnullah: "Allahın oğlu" mânâsında sapkınlık ifade eden bir tabir. ibnüzzaman: zamanın oğlu, devrin adamı. ibrâ: temize çıkarma. ibrâhimvârî: ibrahim aleyhisselâm gibi. ibrânî: Yahudi sülalesi, o sülaleden olan kimse. ibrâz: gösterme. ibre: ölçü aletlerindeki iğne. ibret: bir hâdiseden alınan ders. ibretâmiz: ibret öğreten. ibretfeşân: ibret saçan. ibretnümâ: ibret gösteren. ibrik: bir su kabı. ibrişim: ipekten yapılmış iplik. ibtâl: bozma, boşa çıkarma, uyuşturma. ibtâlihis: duyguları uyuşturma, anestezi. ibtidâ: başlangıç. ibtidâî: ilkel. ibtilâ: tiryakilik, düşkünlük. ibtizâl: çokluktan dolayı değer kaybı. îcâb: lüzum, gerek. îcâbât: gerekler, cevap vermeler. icâbet: cevap verme. icâbî: icapla ilgili, gerekli. îcad: yoktan yaratma. îcadî: yaratmayla ilgili. îcâr: kiralama. îcâre: kira, gelir. icâz: az sözle çok mânâ anlatma. îcâz: benzerini yapmakta insanı âciz bırakan. icâzât: izinler, diplomalar. icâzdârâne: az sözle çok mânâ anlatırcasına. icâzet: izin. icâzetnâme: diploma. îcâzî: icazla ilgili, mûcize olan. icâzkâr: icazlı, sözü az mânâsı çok. îcâzkârâne: benzerini yapmakta insanı âciz bırakırcasına. îcâzvârî: mûcize gibi. icbâr: zorlama. icl: dana. iclâ: cilalama. iclâl: saygı göstermek, büyüklük. iclâs: oturtma, tahta çıkarma. icmâ: toplama, büyük âlimlerin bir mesele üzerinde birleşmeleri. icmâen: topluca, birleşerek. icmâkârâne: topluca. icmâl: özetleme. icmâlen: kısaca, özetle. icmâlî: kısa, özlü. icrâ: uygulama, yapma. icrâât: uygulamalar, yapmalar. ictihâd: âyet ve hadîslerden hüküm çıkarma, içtihat. ictihâdât: hüküm çıkarmalar. ictihâdî: içtihatla ilgili. ictihâdîye: içtihatla ilgili olan. ictimâ: toplanma, içtima. ictimâât: toplanmalar. ictimâî: toplumla ilgili. ictimâiyyât: sosyoloji, toplumbilim. ictimâiyyûn: toplumbilimciler. ictinâ: meyve toplama. ictinâb: içtinap, sakınma, kaçınma. îd: bayram. îdâd: hazırlama. îdâdî: hazırlıklık devresi. îdâdiye: hazırlamayla ilgili, eskiden lise seviyesindeki okul. îdam: yok etme, öldürme. idâme: devam ettirme. idâre: yönetme, yönetim. idbâr: düşkünlük. iddet: kocası ölen kadının bekleme süresi. iddia: tez, direnme. iddiaen: iddia ederek. iddianâme: iddiaların toplandığı yazı, metin. iddihâr: biriktirme. iddihârât: biriktirmeler. ideâl: gaye, ülkü. ideoloji: fikir sistemi. idgam: gizleme. idhâl: içeri alma, ithal. idhâlât: dışarıdan alımlar, ithalat. idlal: saptırma, sapma. idman: alıştırma. idrâk: kavrayış. idrâr: sidik. idris: ilk elbiseyi diken peygamber. îfâ: ödeme, yerine getirme. ifâdât: anlatımlar. ifâde: anlatım. ifâkat: iyileşme. ifâza: feyizlendirme. iffet: namusluluk. ifhâm: anlatma. ifhâm: susturma. ifk: iftira. iflâh: kurtulma. iflâs: fakirleşme. ifnâ: yok etme. ifrağ: dönüştürme. ifrat: aşırılık. ifratâlûd: aşırılıkla karışık. ifratkâr: aşırı giden. ifratkârane: aşırı gidercesine. ifratperver: aşırılığı seven. ifratperverâne: aşırılığı severcesine. ifrâz: ayrılma, akma, salgı. ifrâzât: akıntılar, salgılar. ifrit: tehlikeli cin. ifsâd: bozma. ifsâdât: bozmalar. ifşâ: gizli olanı açıklama. ifşâât: ifşalar. iftihar: övünme, kıvanma. iftiharkârane: övünürcesine. iftikar: fakirliğini bilip gösterme. iftikarat: fakirliğini bilip göstermeler. iftira: birine aslı olmayan bir suç yükleme. iftirak: ayrılma. iftiraname: iftira yazısı. iftiras: parçalama. iftitah: namaza başlarken alınan tekbir. iğbirar: kırılma, gücenme. iğdab: öfkelendirme. iğdiş: burulmuş. iğfal: aldatma, ayartma. iğfalât: iğfaller, aldatmalar. iğlak: kapalılık, anlaşılmazlık. iğtinam: yağmalama. iğtişaş: karışıklık. iğva: azdırma, baştan çıkarma. ihafe: korkutma. ihâle: işi uygun olana verme. îhâm: vehme düşürme. ihânet: hainlik. ihânetkâr: ihanetçi, hain. ihânetkârâne: ihanet edercesine. ihâta: çevirme, kuşatma, kavrayış. ihâtât: ihatalar, kuşatmalar, kavrayışlar. ihbar: haber verme. ihbarât: haber vermeler. ihdâ: îman yolunu gösterme, hediye etme. ihdâs: yeni bir şey ortaya çıkarma. ihfa: gizleme. ihkak: hakkı yerine getirme. ihkakıhak: hakkı sahibine vermek. ihkâm: sağlamlaştırma. ihlâf: yemin ettirme. ihlâk: helâk etme, yok etme. ihlâl: bozma, sakatlama. ihlâs: her işi Allah için yapmak. ihmâl: boşlama, savsaklama. ihrâc: ihraç, çıkarma, dışarı atma. ihrâcât: dışarıya mal satma. ihrak: yakma. ihram: hacıların elbisesi. ihrâz: kazanma, erişme. ihsâ: sayma. ihsan: güzelce verme, iyilik. ihsanât: ihsanlar. ihsanperver: ihsan etmeyi seven. ihsâs: hissetme, hissettirme. ihtar: hatırlatma. ihtarât: hatırlatmalar. ihticâc: delil gösterme. ihtidâ: îman yoluna girme. ihtifâ: gizlenme. ihtifâl: tören. ihtifâlât: törenler. ihtikâr: malı kıymetlensin diye saklama. ihtilâc: çırpınma, seğirme. ihtilâf: anlaşmazlık, uyuşmazlık, ayrılık. ihtilâfat: anlaşmazlıklar, ayrılıklar. ihtilâfî: anlaşmazlık konusu. ihtilâl: ayaklanma, kargaşalık. ihtilâlât: ihtilâller, ayaklanmalar. ihtilâlkârâne: ihtilâl yaparcasına. ihtilâm: uyurken cenabet olma. ihtilât: karışma, görüşme. ihtilâtat: karışmalar, görüşmeler. ihtimal: olabilirlik. ihtimalat: ihtimaller. ihtimam: özen, özenme. ihtimamât: ihtimamlar, özenmeler. ihtimamkâr: ihtimamcı, özen gösteren. ihtimamkârâne: ihtimam gösterircesine, özenerek. ihtirâ: yepyeni bir şey ortaya çıkarma. ihtiram: hürmet etme. ihtiras: aşırı istek. ihtirasât: ihtiraslar, aşırı istekler. ihtiraz: çekinme. ihtisar: kısaltma. ihtisaren: kısaltarak. ihtisas: hissetme, duyumsama. ihtisas: uzmanlık. ihtisasat: hislenmeler, duygulanmalar. ihtisasat: uzmanlıklar. ihtişam: görkem, etkileyici görünüş. ihtiva: içine alma, kapsama. ihtiyacât: ihtiyaçlar. ihtiyac: gerek duyma, gerek duyulan şey. ihtiyar: seçme, isteme, yaşlı kimse. ihtiyare: ihtiyar hanım. ihtiyarem: ihtiyarım, yaşlıyım. ihtiyaren: seçerek, isteyerek. ihtiyarî: isteğe bağlı, istemekle. ihtiyarsız: istek dışı, istemeden. ihtiyat: ilerisini düşünerek davranma. ihtiyaten: ilerisini düşünerek. ihtiyatî: ihtiyatla ilgili. ihtiyatkâr: ihtiyatlı. ihtiyatkârane: ihtiyatlı bir biçimde. ihtizâr: çekinme, sakınma. ihtizaz: titreme, hoşlanma. ihtizazât: titremeler, hoşlanmalar. ihvân: kardeşler. ihvânî: kardeşlikle ilgili. ihvetî: kardeşim. ihyâ: canlandırma. ihzâr: hazırlama. ihzârât: hazırlamalar. ihzâriye: hazırlama. îka: yapma, etme. îkaât: yapıp etmeler. ikab: azap, eziyet, ceza. ikame: yerine koyma. ikamet: oturma, yerleşme. ikametgâh: oturulan yer, adres. îkan: kesin biliş. îkaz: uyarı. îkazât: uyarılar. îkazkâr: uyarıcı. îkaznâme: uyarma yazısı. ikbâl: yönelme, talihlilik, saadet. iklim: bir yerin hava durumu. ikmâl: tamamlama. iknâ: inandırma. ikra: oku! ikrâh: zorlama, tiksinme. ikrâm: ağırlama. ikrâmât: ikramlar. ikrâmiye: armağan olarak verilen para. ikrâr: söyleme, dile getirme. ikrâz: borç verme. iksir: çok tesirli ilaç. iktibas: alıntı, söz nakletme. iktibasen: alıntı yaparak. iktidâ: uyma. iktidâen: uyarak. iktidar: güçlülük. iktifa: yetinme. iktifaen: yetinerek. iktiham: dayanma, katlanma. iktiran: iki şeyin bir arada gelmesi, yakınlık. iktisa: giyinme. iktisâb: kazanma, edinme. iktisâd: tutum, harcamada aşırıya kaçmama, ekonomi. iktisar: kısaltma. iktiza: gerekme, gereklik. ilâ: "kadar" mânâsında ön ek. îlâ: yüceltme, yayma. ilââhir: sonuna kadar. ilââhirilâyet: âyetin sonuna kadar. ilâh: tanrı. ilâhe: tanrıça. ilâhî: Allaha dair. ilâhiyat: Allahtan bahseden ilim. îlâm: bildirme. îlâmnâme: bildirme yazısı. ilân: duyurma, duyuru. ilânât: ilanlar, duyurular. ilânihaye: sona kadar. ilânnâme: duyurma yazısı. ilâve: ek. ilâveten: ek olarak. îlâyıkelimetullah: Allah kelâmını yayma. ilbâs: giydirme. ilca: gereklilik, zorlama. ilcaât: gereklilikler, zorlamalar. ilel: sebepler, hastalıklar. ilelebed: sonsuza kadar. îlem: bil! îlemeyyühelazîz: bil ey azîz! ileyh: ona. ilga: kaldırma. ilhâd: dinsizlik. ilhâh: zorlama. ilhak: katma, ekleme. ilhâm: Allah tarafından kalbe gelen mânâ. ilhâmât: ilhamlar, kalbe gelen mânâlar. ilhâmen: ilham olarak. ilhâmî: ilhamla ilgili. ilka: ekme, bırakma. ilkaât: ilkalar, ekmeler. ilkah: dölleme, aşılama. illâ: ille, ne olursa olsun, özellikle. illallah: Allahdan başka. ille: sebep, illa. illet: hastalık. illet: asıl sebep. illiyet: sebeplik. illiyyîn: cennetin en yüksek yeri. illüzyon: cisimleri yanlış idrak etmek. ilm: ilim. ilmelyakîn: ilim yoluyla kesin biliş. ilmî: ilimle ilgili, ilme uygun. ilmihâl: "hâl ilmi" mânâsında herkese gerekli olan dinî hükümleri bildirmek maksadıyla yazılan kitaplara verilen isim. ilmiye: âlimler yolu. ilsâk: yapışma, bitişme. iltibas: karıştırma, ayıramama. ilticâ: sığınma. ilticâgâh: sığınak. ilticâkârâne: sığınırcasına. iltifât: lütfetme, gönül alma, güzel sözle okşama. iltifâtât: iltifatlar, gönül almalar, lütfetmeler. iltifâtkârâne: iltifat edercesine. iltihâb: yanma, kızışma. iltihak: katılma. iltihâm: kaynaşma. iltika: kavuşma. iltimas: kayırma. iltisak: kavuşma. iltiyâm: kaynaşma. iltizam: kayırma, taraf tutma, gerekli bulma. iltizamkârâne: taraf tutarcasına. iltizamperverâne: taraf tutmayı severcesine. ilyâs: Kuranda adı geçen bir peygamber. ilzâm: susturma, sözle üstün gelme, yenme. îmâ: dolayısıyle anlatma. imâd: direk. îmâen: ima ederek. îmâî: ima şeklinde. îmâl: yapma, yapım. îmâlât: yapmalar, yapımlar. imâle: meylettirme, uzun okuma. imam: namaz kıldıran kimse, büyük âlim, önder. imame: sarık, tesbih başı. imamet: imamlık, önderlik. imamımübîn: bir nevi kader defteri. imân: çok dikkatli olma. îmân: inanma. îmânî: îmanla ilgili. îmânperver: îmanı seven. îmar: yapma, onarma, şenlendirme. îmarât: imarlar, yapmalar, onarmalar. imâret: bayındırlık, fakirlere yemek verilen yer. îmarkârâne: imar edercesine. imâte: öldürme. imbik: süzme aleti. imdâd: imdat, yardım. imdâdât: yardımlar. imdi: şimdi. imha: bozma, yıkma, yok etme. imhâl: erteleme. imkân: olabilirlik. imkânât: imkânlar, olabilmeler. imkânî: olabilen. imlâ: doldurma, yazma bilgisi. imrân: Hazreti Meryemin babası. imrâr: geçirme. imsâk: el çekme, oruca başlama zamanı. imtidâd: uzama. imtihan: sınama. imtihanât: sınamalar. imtinâ: çekinme, yanaşmama, imkânsız olma. imtinân: minnet etme. imtisâl: misal edinme, benzemeye çalışma. imtisâlen: misal edinerek, uyarak. imtiyaz: ayrıcalık. imtiyazât: ayrıcalıklar. imtizâc: uyuşma, kaynaşma. imtizâcât: kaynaşmalar, uyuşmalar. imtizâckâr: uyuşan, kaynaşan. imtizâckârâne: kaynaşarak, uyuşarak. inâbe: günahı terkedip hakka yönelme. inâd: ayak direme, inat. inâdî: inada dayanan. inâm: nimetlendirme. inâmât: nimetlendirmeler. inâmperver: nimetlendirmeyi seven. inâs: kadınlar. inaş: hareketlendirme. inâyât: yardımlar. inâyet: yardım. inâyethâh: yardım isteyen. inâyetkâr: yardım eden. inâyetkârâne: yardım edercesine. inâyetnâme: yardım yazısı. inâyetperver: yardımsever. inbât: otun bitmesini sağlama. inbik: imbik, süzme âleti. inbisât: genişleme. incil: dört büyük ilâhî kitaptan biri. incilâ: cilâlanma, parlama. incilâb: celbedilme, çekilme. incimad: donma, katılaşma. incirar: çekilme, sona erme. incizâb: cezbedilme, çekilme. incizâbât: cezbedilmeler, çekilmeler. incizâr: çekilme. ind: yan, kat. indallah: Allah katında. indelbüleğa: adamına göre güzel söz söyleyenler yanında. indelhâce: gerek duyulduğunda. indî: kendince, keyfî. indifâ: def olma, püskürme. indimaç: kenetlenme. indiras: bozulma, silinme. ineb: üzüm. infâk: nafaka verme. infâz: yerine getirme. infiâl: hareketlenme, kızma. infiâlât: infialler. inficâr: tan yerinin ağarması, tohumun çatlaması. infikâk: ayrılma, ayrışma. infilâk: patlama. infirad: teklik, benzersizlik. infisah: bozulma, dağılma. infisal: ayrılma. rgin-top:0cm;margin-right:1.0cm;margin-bottom:0cm; margin-left:1.0cm;margin-bottom:.0001pt;mso-pagination:none'>infitar: yarılma. inhidam: yıkılma. inhilâl: ayrışma, dağılma. inhimak: kapılma, düşkünlük. inhinâ: bükülme, eğrilme. inhirâf: sapma. inhisaf: tutulma. inhisar: bir şeyin sadece bir kişiye verilmesi, tekel. inhitat: düşme, çökme. inhizam: bozulma, dağılma, yenilme. inîdam: yok olma. inîkad: kurulma, gerçekleşme, bağlanma. inîkas: yansıma. inkâr: inanmama. inkârî: inkârla ilgili. inkıbâz: tutukluk. inkılâb: inkılâp, değişme, dönüşme. inkılâbât: değişmeler. inkılâbvârî: inkılâp gibi. inkıraz: sönme, tükenme. inkısam: bölünme. inkısar: kısalma. inkısarât: inkısarlar. inkıtâ: kesilme, tükenme, tıkanma. inkıyâd: boyun eğme, bağlanma. inkıza: olup bitme. inkisar: kırılma. inkisarat: kırılmalar. inkişâ: açılma. inkişaf: açılma, gelişme. inkişafat: açılmalar, gelişmeler. innî: eserlerden eser sahibine götüren delil. ins: insan. insâ: unutma. insâf: merhamete dayalı adalet. insâfkârâne: insaflıca. insaniyet: insanlık. insaniyeten: insanlık bakımından. insaniyetkârâne: insanlığa yakışırcasına, insanca. insaniyetperver: insanlıksever. insî: insanla ilgili, insan cinsinden. insibab: dökülme, katılma. insibağ: boyanma. insicâm: düzgünlük. insilâh: soyulma, sıyırılma. insiyak: sevkedilme. inşâ: yapma, kurma. inşâallah: Allah dilerse. inşâd: şiir okuma. inşât: ferahlandırma. inşiâb: bölümlenme. inşikak: yarılma. inşirâh: ferahlanma, açılma. intâc: netice verme. intâk: konuşturma. intâkıbilhak: Allahın konuşturması. intâniye: mikrobik. intiaş: dinlenip canlanma. intibâ: izlenim. intibâh: uyanma. intibâhkârâne: uyanmışçasına. intibak: uyma. intifâ: faydalanma. intifâ: sönme. intihâ: son, sona erme. intihâb: seçme. intihal: çalma. intikal: geçme, anlama. intikam: öç. intikamkârâne: intikam alırcasına. intisab: bağlanma, kapılanma. intişâr: yayılma. intişârât: yayılmalar. intizam: düzgünlük, düzen, yerli yerindelik. intizamât: intizamlar. intizamkârâne: düzgünce. intizamperver: düzensever. intizamperverâne: düzensevercesine. intizar: bekleme, gözleme. intizaren: bekleyerek. inzâl: indirme, inme. inzâr: korkutma. inzibât: sıkı düzen. inzimâm: eklenme. inzivâ: bir köşeye çekilme. inzivâgâh: inziva yeri ipnotizma: telkinle uyutma. îrâb: düzgün söz söyleme. irâd: gelir, kazanç. îrâd: söyleme, dile getirme. irâde: seçme ve isteme kabiliyeti. irâdet: irade. irâdî: iradeyle ilgili, istemekle. irâe: gösterme. irâs: verme, miras bırakma. îrâz: yüz çevirme. ircâ: indirme, döndürme. irfân: bilme, anlama, zihni olgunluk. irhâsât: Efendimizin peygamberlikten önceki harika hâlleri. irs: miras, kalıtım. irsâ: sağlamlaştırma. irsâl: gönderilme. irsâlât: göndermeler. irsiyet: kalıtım. irşâd: hak yolu gösterme. irşâdât: irşatlar. irşâdgâh: irşat yeri. irşâdî: irşatla ilgili. irşâdkâr: irşatçı. irşâdkârâne: irşat edercesine. irtibât: bağlılık, ilgi. irticâ: geri dönücülük. irticâc: çalkalanma. irticâkârâne: geri dönercesine. irticâlen: hazırlıksız söyleme. irticâlî: hazırlıksız konuşma. irtidâd: dinden dönme. irtidâdkâr: dininden dönen. irtifâ: yükseklik. irtihâl: göçme, ölme. irtikâb: işleme. irtisam: resmedilme. irtişâ: rüşvetçilik. irzâ: razı etme. irzâk: rızık verme. isa: dört büyük peygamberden biri. isâbet: yerini bulma, rast gelme. isâbetiayn: göz değmesi. isâd: yükseltme, mesut etme. isâet: kötü iş işleme. îsâf: yardıma koşma. âsal: ulaştırma. isâle: akıtma. îsâr: kendisi muhtaç olduğu hâlde başkasına verme ahlâkı. isbât: delil göstererek hakikatı ortaya koyma. isevî: isa aleyhisselâmın dininden olan kimse. isevîlik: isa aleyhisselâmın dini. iska: sulama. iskân: yerleştirme. iskât: susturma. iskender: sayısız beldeler fethetmiş bir hükümdar. islâm: Hazreti Muhammed aleyhisalâtü vesselâmın getirdiği din. islâmiyet: islâmlık. ism: günah, suç. ismar: meyve verme. ismet: masumluk, temizlik. ismiâzam: en büyük ilâhî isim. ismifâil: kimin iş yaptığını bildiren isim, özne. ismullah: Allah adı. isnâaşer: on iki. isnâd: dayandırma. isnâdât: dayandırmalar. ispirtizma: cinlerle konuşup da ruhlarla konuştuklarını sananların fikri. isrâ: geceleyin götürme. isrâf: gereksiz yere harcama. isrâfât: gereksiz harcamalar. isrâfil: sur borusunu üflemekle görevli büyük bir melek. isrâfilmisâl: israfil gibi. isrâfilvârî: israfil aleyhisselâm gibi. isrâil: Hazreti Yakubun lâkabı. isrâiliyyat: Yahudilikten kalma bilgiler. istahrabat: ateşe tapanların ünlü ateşlerinin bulunduğu yer. istasyon: demiryollarında durak. istatistik: hüküm çıkarmak için bilgi toplama ve sınıflandırma ilmi. istiâb: içine alma, kaplama. istiânât: yardım istemeler. istiâne: yardım isteme. istiâre: bir kelimeyi başka anlamda kullanma. istiâze: sığınma. istibâd: akıldan uzak görme. istibdad: baskıcı yönetim. istibdadât: baskılar. istibka: kalıcı kılma. istibrâ: küçük abdestten sonra idrarın iyice kesilmesini beklemek. istibşâr: müjdeleme. istibşârkârâne: müjdelercesine. istîcâl: acele etme. isticvâb: sorup cevap isteme. istîdâ: dilekçe. istidad: istidat, yetenek. istidadat: yetenekler. istidadî: yetenekle ilgili. istidlâl: delil getirme, delile dayanarak hüküm çıkarma. istidrâc: derece derece yükselme, hayırsız başarı. istidrâcî: istidracla ilgili. istidrâdî: başka konu anlatılırken arada söylenen söz. istif: yığma. istifâ: işten ayrılma. istifâde: faydalanma. istifâdeten: faydalanma bakımında. istifâza: feyizlenme, manen gıdalanma. istifâzaten: feyizlenme bakımından. istifhâm: soru, sorma. istifra: kusma. istifsâr: anlamak için soru sorma. istifta: bir meselede dinin hükmünü sorma. istigase: yardım isteme. istiğfar: Allahtan af dileme. istiğna: gönül tokluğu, nazlanma, uzak durma. istiğrâb: yadırgama, garipseme. istiğrâbkârâne: yadırgarcasına. istiğrâk: ilâhî aşka dalıp coşarak kendinden geçme, esrime. istiğrâkî: istiğrakla ilgili. istiğrâkkârâne: kendinden geçercesine. istihâl: temizleme. istihâle: başkalaşma. istihâre: bir işin iyi olup olmadığını anlamak için rüya görmek niyetiyle uykuya yatma. istihâza: âdet kanı. istihbâb: güzel sayma. istihbâr: haber alma. istihbârât: haber almalar. istihdâf: hedef edinme. istihdâm: hizmet ettirme. istihfâf: hafife alma. istihkak: hak etme. istihkâm: sağlamlık, siper. istihkâr: hor görme. istihlâk: tüketim. istihrâc: çıkarma, çıkarım. istihrâcât: çıkarmalar, çıkarımlar. istihsâl: üretim. istihsân: güzel sayma. istihsan: korunma. istihsânât: güzel saymalar. istihsânkârane: beğenircesine. istihyâ: haya etme, utanma. istihzâ: ince alay. istihzâkârâne: alay edercesine. istihzar: hazırlama. istihzarât: hazırlamalar. istikamet: doğrultu, yön. istikbâl: gelecek zaman, yönelme. istikbâlbîn: geleceği gören. istikbâlî: gelecekle ilgili. istikbâliyât: gelecek zamanda olacaklar. istiklâl: bağımsızlık. istiklâldârâne: bağımsızca. istiklâliyet: bağımsızlık. istikmâl: tamamlama. istikrâ: ayrı ayrı olaylardan genel bir hüküm çıkarma. istikrâen: istikra bakımından. istikrah: tiksinme. istikrâr: karar kılma, yerleşme. istikrâz: borçlanma. istikzâr: pis görme. istilâ: kaplama. istilâkârâne: kaplarcasına. istilhak: kendine alma. istilzâm: gerektirme. istilzâz: lezzet alma. istimâ: dinleme. istimâl: kullanma istikrâ: ayrı ayrı olaylardan genel bir hüküm çıkarma. istikrâen: istikra bakımından. istikrah: tiksinme. istikrâr: karar kılma, yerleşme. istikrâz: borçlanma. istikzâr: pis görme. istilâ: kaplama. istilâkârâne: kaplarcasına. istilhak: kendine alma. istilzâm: gerektirme. istilzâz: lezzet alma. istimâ: dinleme. istimâl: kullanma. istimdâd: yardım isteme. istimdâdgâh: yardım isteme yeri. istimdâdkârâne: yardım istercesine. istimlâk: kamulaştırma. istimrâr: devamlılık. istimsâl: örnek alma. istimzâc: kaynaşma, karışma. istinâbe: başka yerde bulunan şahidin ifadesinin alınması. istinad: dayanma. istinaden: dayanarak. istinadgâh: dayanak. istinaf: başlangıç, mahkeme. istinâs: alışma, ısınma. istinbât: bir sözden gizli bir mânâ çıkarma. istincâ: helada temizlenme. istinkâf: çekinme, katılmama. istinkâr: inkâr etme. istinsâh: sayfaları yazarak çoğaltma. istintak: konuşturma. istirâhât: dinlenme. istirâhâtgâh: dinlenme yeri. istirâhâthâne: dinlenme evi. istirâk: hırsızlık. istirdâd: geri alma. istirhâm: merhamet dilenme. istirhâmnâme: merhamet dilenme yazısı. istîsâb: güç sayma. istîsal: kökünü kazıma. istiskal: yüz vermeyerek kovma. istismâr: menfaatine alet etme. istisnâ: ayrılık, kural dışı. istişâre: danışma, konuşma. istişfâ: şifa isteme. istişhâd: şahit gösterme. istişmâm: koklama. istitafkârane: merhamet isteyen gibi. istitar: örtünme. istitrad: ara söz. istivâ: düzelme, güneşin tepeye gelmesi. istizâh: açıklama istemek. istizâm: büyütme. istizân: izin isteme. istizhâr: birinden yardımcı olmasını isteme. isyân: ayaklanma, başkaldırma. isyânkârâne: başkaldırırcasına. îşâ: yatsı. işâa: haber yayma. işâl: alevlendirme. işâr: sezdirme. işârât: işaretler. işârâtülîcâz: mûcizelik işaretleri. işâret: anlamlı davranış, belirti. işâreten: işaret ederek. işârî: işaretle ilgili. işbâ: doyurma. işgal: oyalama, alma. işgüzar: çalışkan. işhâd: şahit gösterme. işkâl: güçleştirme, çetinleştirme. işkembe: hayvan midesi. işkil: vesvese, kuşku. işmâm: koklatma. işmar: anlamlı işaret. işrak: Allaha ortak koşma. işrâk: ışıklandırma, parlatma. işrâkiyye: batıl bir felsefe. işrâkiyyûn: işrâkiyyeciler. işret: içkili toplantı. iştiâl: alevlenme. iştibâh: şüphelenme, benzerlik. iştibâk: şebekelenme, örgülenme. iştigal: uğraşma. iştihâ: iştah. iştihar: ünlenme. iştikak: türeme. iştira: satın alma. iştirak: ortaklık, katılma. iştiyak: şiddetli istek. iştiyakât: şiddetli istekler. iştiyakâver: pek istekli. iştiyakengiz: istek veren. îta: verme. itâat: söz dinleme. itâatkârâne: söz dinleyerek. itâb: azarlama. itâm: yemek yedirme. itfa: söndürme. ithaf: yazılan kitapta birinin adını anma. ithâm: suçlama. ithâmnâme: suçlama yazısı. îtibar: saygınlık. îtibarî: var sayılan. îtidâl: orta hâllilik. îtidâlidem: soğukkanlılık. îtikâd: gönülden inanma. îtikâdât: inanmalar. îtikâden: inanma bakımından. îtikâdî: inanmakla ilgili. îtikaf: bir yere çekilip ibadet etmek. îtilâ: yükselme. îtilâf: anlaşma. îtimâd: güvenme. îtimâden: güvenerek. îtinâ: özen. îtiraf: saklamayıp söyleme. îtiraz: karşı çıkma, karşı söz. îtirazât: itirazlar. îtiraziye: cümlede ara söz îtirazkârâne: itiraz edercesine. îtiraznâme: itiraz yazısı. îtisaf: haksızlık. îtiyad: alışkanlık. îtizâl: ayrılma, sapma. îtizâr: özür bildirme. itkan: sağlam yapma. itlâf: öldürme. itlak: bağlama, asma. itmâm: tamamlama. itminân: tatmin olma. itminânbahş: tatmin eden. itminânkârâne: tatmin olurcasına. ittibâ: tabi olma, uyma. ittibâen: tabi olarak, uyarak. ittifâk: birleşme. ittifâken: birleşerek. ittifâkî: birleşmeye dair, üstünde birleşilen. ittifâkkârâne: birleşircesine. ittihâd: birlik. ittihâdıislâm: Müslümanların birlik olması. ittihâm: suçlanma. ittihâmkârâne: suçlanarak. ittihâmnâme: suçlanma yazısı. ittihâz: alma, sayma. ittika: sakınma. ittikan: sağlamlık. ittisâf: sıfatlanma. ittisâfkârâne: sıfatlanırcasına. ittisâk: düzenli diziliş. ittisâl: bitişme. ittizâh: açıklık. ittizân: ölçülülük. ityân: belirleme. ivaz: karşılık. îvicâc: eğrilik. îvicâcât: eğrilikler. îyanî: görünen. îyd: bayram. izâ: birdenbire. izâbe: eritmek. izâc: taciz etme, rahatsız etme. izâcât: taciz etmeler. izâe: aydınlatma. izâfe: bağlama, yükleme. izâfî: göreli, göreceli. îzâh: açıklama. îzâhât: açıklamalar. îzâhen: açıklama ile. izâle: giderme. izâm: büyükler. îzâm: büyütme. izân: anlayış. izânî: anlayışla ilgili. izâr: elbise. îzâz: ağırlama. izbe: kuytu. izdihâm: yığışma. izdivâc: evlenme. izdiyad: artma. izhâr: gösterme. izinnâme: izin belgesi. izmihlâl: bozulma. izn: izin. izzet: üstünlük, galibiyet. izzetâlûd: izzetle karışık. izzetinefis: insanın kendine saygısı. Kaynak: Alıntılar (Quote) |