Öncelikle herhangi bir konu ya da soru(n) üzerine kafamızı yoruyorken bilgileri uzun süreli bellekten çağırarak kısa süreli bellekte işlemlediğimizi hatırlamakta yarar var. Söz konusu bellek olduğundaysa öğrenmenin rolü kuşkusuz büyük önem kazanıyor.
Herhangi bir konu üzerine mantıksal çıkarımlar yapabilmemiz için öncelikle üzerine düşündüğümüz konu hakkında geniş ve sağlam bir bilgi birikimine sahip olmamız gerekiyor. Dolayısıyla zamanında bilgileri nasıl kodladığımız, ne kadar zaman ve emek harcadığımız, konunun her bir elemanı arasındaki ilişkileri görebilmek adına ne kadar uğraş verdiğimiz, o konu hakkında sınandığımızda göstereceğimiz performanstaki başarıyı da doğru yoldan etkiliyor.
Öyleyse bir konuda mantık hatası yapmamızın ilk koşulu, o konuyu mutlaka çok iyi irdelemiş ve öğrenmiş olmamız. Çünkü gelişigüzel yapılmış okumalar ve çalışmalar, sonrasında pek çok yanlışa neden olabiliyor. Mantık çıkarımlarını doru bir şekilde gerçekleştirebilmemizin ikinci koşuluysa deneyim. Kimi psikologlar (özellikle de davranışçı ekolden gelenler) psikolojiyi deneyim bilimi olarak tanımlarlar.
Bunun nedenini açıkça görebilmemiz içinse sistemi iyi tanımamız gerekir: İnsan sistemi, yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya mekanizmalarca kontrol ediliyor. Bu noktada sistemin “yukarıdaki” noktası beyinken “aşağı” adı verilen elemanlar duyu organlarından sinir sistemiyle beyne iletilen duyu bilgilerini ve bu sistemi kapsıyor. Bir uyarana karşı vereceğimiz bir yanıt söz konusu olduğunda hem duyu organlarından gelen bilgi, hem de beynin önceki yaşantılardan edindiği dünya bilgisi harmanlanarak ortak bir çözüme varılıyor. İşte deneyimler, bu genel dünya bilgilerinin oluşumunda büyük rol üstleniyorlar. Bir de pratik etkisi var elbette. Bir konu hakkında ne kadar pratik yapmışsak, tepki süremiz düşüyor ve daha doğru kararlar verebiliyoruz. Çünkü birkaç adım sonrasını görebilmek daha kolay oluyor.
Bu iki temel etkenden sonra, biraz da o anki durumumuzu değerlendirmemiz doğru olacaktır. Örneğin, günün hangi saatinde olduğumuz, biyolojik döngünün hangi evresinde yer aldığımız, açlık ve susuzluk durumumuz, herhangi bir kimyasalın, ilacın etkisinde olup olmadığımız, dikkatimizi konuya ne denli verebildiğimiz
vb… pek çok etmen o anki mantık çıkarımlarımızın gücünü etkileyebilir.