Çevrimdışı

Ü N İ T E 5

Türev piyasalar :
Türev ürün piyasaları :Uluslararası piyasalardaki faiz, fiyat ve kur risklerini ortadan kaldırmak veya azaltmak amacıyla gelişen piyasalardır.
Türev piyasalar :Fiyatları bir başka ürün fiyatına bağlı olarak belirlenen ürünlerdir.İşlem gördüğü piyasalara türev piyasalar denir.
Türev ürünlerin kullanım amaçları :
1 )Riskten korunma (Hedging) :Yatırımcının türev piyasalarda, spot piyasada bulunduğu pozisyona karşıt bir pozisyon alarak spot piyasalardaki risklerden korunmak amacıyla tapılan işlemlerdir.Yapan kişi veya kuruma hedger denir.
2 )Spekülatör :Gelecekteki fiyat artışlarından kâr elde etmek amacıyla alım satım yapılmasıdır.Bu işlemi yapana spekülatör denir.
3 )Arbitraj :Farklı piyasalardaki, farklı fiyatlardan faydalanmak üzere aynı ve eşit miktardaki bir malın eş zamanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer bir piyasada satılarak fiyat farklılıklarından faydalanma işlemidir.Yapana arbitrajcı denir.

Vadeli işlem piyasaları ( Forward ) :
Vadeli forward işlemler :Vadesi miktarı ve fiyatı bugünden belirlenmiş, ileri bir tarihte teslimini öngören sözleşmelerdir.Bu piyasalara vadeli işlem piyasaları denir.
Özellikleri :
a )Merkezi bir pazar yeri yoktur.
b )Tüm iletişim araçları ile sözleşme yapılabilir.
c )Sözleşmeler esnek olup güven esasına dayanır.
d )İkincil piyasası olmadığından üçüncü kişilere devredilemez.
e )Aracı olmadığından komisyon yoktur.
f )Sözleşme gerçekleşmeden ödeme yapılmaz.
g )Fiyatlar pazarlıkla belirlenir.
1 )Vadeli döviz sözleşmeleri :Belirli tutarda bir dövizin bugünden belirlenen bir kurdan ileriki tarihte alımını veya satışını içeren sözleşmedir.İthalatçı ve ihracatçıları kur riskinden korur.Vade 1 , 3 , 6 , 9 , 12 ay olabilir.
Forward kur primi :Vadeli kurun cari kurdan büyük olması durumunda arasındaki farktır.
Forward kur iskontosu :Vadeli kurun cari kurdan düşük olması durumundaki aradaki farktır.
2 )Vadeli faiz oranı sözleşmeleri :İlerideki bir tarihte belli bir süre için uygulanacak faiz oranının belirlenmesine yönelik vadeli sözleşmelerdir.Amaç faiz oranı riskinden korunmaktır.Bu uygulanmasında anlaşılan orana Forward faiz oranı denir.
Gelecek ( Futures ) piyasaları :
Futures ( gelecek )sözleşmesi :Alım satımı yapılan belli miktardaki malın ya da finansal ürünün bugünden belirlenen bir fiyattan, gelecekteki bir tarihte teslim edilmesini ya da alınmasını hükme bağlayan sözleşmedir.
Gelecek piyasaları :Gelecek sözleşmelerin işlem gördüğü organize piyasalar ve borsalardır.Standartlaştırmak için Şikago Ticaret Odası ( CBT ) kurulmuştur.
Özellikleri :
a )Organize borsalarda işlem görür.
b )İkincil piyasası vardır.
c )Standart sözleşmelerdir.
d )Takas odası vardır.
e )Takas odası sözleşme tutarının % 20'si civarında teminat ( marjin )alır.
f )Günlük fiyat değişmelerinde max. ve min . aralıklar uygulanır.Minimum fiyat aralığına tik (tick) denir.
g )Vadesinden önce ters işlemle kapatılabilir.
h )Fiyatlar piyasadaki arz ve talebe göre oluşur.
Gelecek sözleşmelerine konu olan kıymetler :
Hazine bonosu, Tahvil, Hisse senedi, Hisse senedi fiyat endeksi, Faiz , Döviz, Fiziki mallar
Gelecek sözleşme türleri :
1 )Döviz gelecek sözleşmesi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
elirli bir dövizin, belirlenmiş sabit bir tutarının başka bir döviz karşılığında ileri bir tarihte bugünden belirlenmiş bir kurdan teslim edilmesi veya alınmasını içeren sözleşmelerdir.Kur riskinden korur.
2 )Faiz gelecek sözleşmeleri :Mevduat hesabı veya faiz getirisi olan menkul kıymetlerin önceden belirlenmiş bir tarihte ve belirlenmiş faiz oranından alınıp satılmasıdır.Faiz riskinden korur.
3 )Mal gelecek sözleşmeleri :Mısır, soya fasulyesi, bakır, petrol, gümüş, kakao ve şeker gibi çeşitli mallar üzerinden gelecek sözleşmelerdir.
4 )Endeks gelecek sözleşmeleri
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
elirli bir borsa fiatı ile değeri belirlenen hisse senedi portfoyünün ileri bir tarihte, fiyatı bugünden belirlenmek koşuluyla alınıp satılmasıdır.
Gelecek piyasalarının işleyişi :
Takas odası :Opsiyon ve gelecek borsalarında alıcı ve satıcıların yükümlülüklerini yerine getirmesini ve güven sağlayan kurumdur.
Teminat ( marjin ) :Takas odasının üstlendiği riskler nedeniyle alıcı ve satıcının takas merkezine yatırmaları gereken tutardır.
Başlanğıç teminatı :Borsada işlem yapabilmek için alıcı ve satıcının takas merkezine yatırmaları gereken tutardır.
Tamamlama teminatı :Zarar nedeni ile ilgili tarafın teminatının olması gerekenden az olması halinde takas odasının müşteriden teminatı eski seviyesine çıkarması için talep ettiği ek fondur.
Opsiyon piyasaları :
Opsiyon :Seçenek veya seçim hakkı demektir.
Opsiyon sözleşmesi :Sahibine belirli malı veya menkul kıymeti önceden belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihte alma veya satma hakkı sağlayan sözleşmedir.İşlem gördüğü piyasalara opsiyon piyasaları denir.
Kullanım fiyatı :Opsiyonun kullanılması durumunda geçerli olacak, sözleşmenin başlangıcında belirlenmiş ve alıcının bir varlığı almak ya da satmak için ödeyeceği sabit fiyattır.
Opsiyon fiyatı (primi) :Opsiyon alıcısının ,opsiyon satıcısına ,ödediği tutardır, sözleşme satın alırken peşin ödenir ve opsiyon kullanılmazsa da iade edilmez.Bu tutar piyasa değerinin % 5-30’u arasındadır.Organize borsa ve tezgah üstü piyasada işlem görür.
Opsiyon türleri :
1 )Satın alma opsiyonu :Opsiyonu alan tarafa, opsiyona konu olan varlığı belli bir vade içinde veya sonunda belirlenen bir fiyattan satın alma hakkı veren sözleşmelerdir.Bu sözleşmeyi yapan kişiler fiyatın yükseleceği yönünde beklentisi olan kişilerdir.
2 )Satma opsiyonu :Opsiyonu alan tarafa belli bir kıymeti bu günden sabitlenen fiyat üzerinden belli bir vade içinde ya da sonunda satma hakkı veren sözleşmelerdir.Bu sözleşmeyi yapan kişiler fiyatların düşeceği yönünde beklentisi olan kişilerdir.
Sözleşmeye konu olan varlıklara göre opsiyon türleri :
Hisse senedi, Endeks, Döviz, Faiz oranı, Mal opsiyonları gelecek sözleşmeleri üzerine düzenlenen opsiyonlardır.
Opsiyonu cazip hale getiren en önemli özelliği küçük sermaye ile yatırım yapıp büyük kar elde etme olasılığıdır.
Swap ( Takas , Değiştirme ) Piyasları :
Swap :İki taraf arasında yapılan, faiz veya anapara ödemelerinin koşulları önceden belirlenerek taraflar arasında değiş tokuş edilmesidir.
Amacı ( yararları ) :Faiz oranları ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların yarattığı riski minimize etmektir.
Faiz swapı :Kredi değerliği farklı firmaların faiz koşulları değişik, aynı tutardaki borçlarının faizini belli bir süre değiştirmeleridir.Faiz değişimi belli bir anapara tutarı üzerinden yapılır.Vade 1-15 yıl arasındadır.Anaparalar değişmez sadece faiz ödemeleri değiştirilir.
Libor :Londra bankalar arası faiz oranıdır.
Prime rate :ABD' de krebilitesi yüksek işletmelere uygulanan faiz oranıdır.
Swapın gereklilikleri :
a )Tarafların kredibilitesi farklı olmalıdır.
b )Kredibilitesi yüksek olan değişken faizi tercih etmelidir.
c )Kredibilitesi düşük olanın sabit faizle borçlanma imkanının sınırlı olması gerekir.
d )Tarafların amaçları ters yönde olmalıdır.
e )Tarafların yüksek getiriden yararlanma isteği olmalıdır.
Para swapı :İki tarafın ayrı para birimi üzerinden mevcut veya olacağı tahmin edilen borçlarını veya alacaklarını değiştirmeleridir.
Amacı :İstenilen para cinsiyle fon sağlayabilmek ve daha düşük faizle fon sağlayarak maliyetleri düşürmektir.Vade 2-10 yıldır. minimum yükümlülük 3-50 milyon dolardır.

Ü N İ T E 6

SERMAYE PİYASASI KURULU

SPK' nun başta gelen amacı ,yatırımcıyı ve tüm sermaye piyasasını korumak ve piyasanın ülke yararına çalışmasını sağlamaktır.SPK 2499 sayılı sermaye piyasası kanununu uygulamak amacıyla 1982 yılında kurulmuştur.
Kuruluş amacı :
1 )Sermaye piyasasının güvenlik, açıklık ve kârlılık içinde çalışmasını sağlamak
2 )Kamu kurumlarını sermaye piyasası hakkında aydınlatmak
3 )Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ( En önemlisi )
4 )Tasarrufların menkul kıymetlere yatırılmasını özendirmek
5 )Sermaye piyasasının sağlıksız gelişmesini önlemek
6 )Menkul kıymet borsaları hakkında düzenleme, denetleme ve açıklamalar yapmak
SPK kaydına alınması zorunlu işlemler :
a )Hisse senetleri halka satılmak kaydı ile tedricen şirket kurulması
b )H.açık A.Ş' lerin hisse ve borçlanma senedi ihracı
c )H.açık olmayan A.Ş' lerin ihraç edecekleri hisse senetlerini halka arz etmeleri
d )H.açık olmayanların ortak sayısının 250 yi aşması
e )Özeleştirilecek A.Ş.' lerin hisse senetlerinin halka arzı
f )H.açık A.Ş.' lerin bölünmesi sonucu yeni bir şirket kurulması
g )H.açık A.Ş.' lerin birleşmesi ile oluşan yeni şirketin hisse senetlerinin ihracı
ı )Gayrimenkul ,yatırım ortaklıklarının ve yatırım fonlarının menkul kıymet ihracı
j )Pay senetlerine çağrıda bulunması veya vekaleten oy hakkının toplanması
KURULUNUN YAPISI :
Sermaye piyasası kanunun verdiği görevleri yerine getirmek üzere kurulmuş tüzel kişiliğe sahip bir yürütme ve denetleme organıdır.
Kurul bir başkan , bir başkan vekili ve beş üyeden oluşur.Üyelik için aday gösteren kurumlar ;
a )İlgili bakanlık b )Maliye Bakanlığı c )Sanayi ve Ticaret Bakanlığı d )BDDK e )TOBB f ) Aracı kurumlar birliği
Üyelerin ikisi ilgili bakanlıktan , beş üye ise her birinden birer kişi olarak seçilerek bakanlar kurulunca atanır.Bakanlar kurulu başkan ve başkan vekilini de seçer.Görevleri 6 yıldır.Tekrar atabilirler.
DAİRE BAŞKANLIKLARI :
1 )Denetleme 2 )Ortaklıklar finansmanı 3 )Aracılık faaliyetleri 4 )Kurumsal yatırımcılar 5 )Piyasa gözetim ve denetleme 6 )Araştırma 7 )Muhasebe standartları 8 )Bilgi işlem, istatistik ve enformasyon 9 )Hukuk işleri 10 )İdarive mali işler başkanlığı
GENEL GÖREV VE YETKİ KADEMELERİ :
Kurul başkanı ve yardımcıları, Daire başkanları ve yardımcıları, Grup başkanları, Müdürler ve yardımcıları, Şefler ve yardımcıları
GÖREV VE YETKİLERİ :
1 )Sermaye piyasası araçlarının halka, arzı satışını düzenlemek ve denetlemek, kurul kaydına almak, geçici olarak satışı durdurmak
2 )Bağımsız denetleme kuruluşlarını ilan etmek
3 )Kamuyu yeterli ve doğru bilgilendirmek
4 )Piyasayı ilgilendiren yayın ve reklamları izlemek yanıltıcı bilgi verenleri yasaklamak
5 )Mali tablo,denetleme raporları incelemek
6 )H.A. A.Ş’ lerin genel kurullarında vekaleten oy kullanma esaslarını belirlemek
7 )Vadeli işlem sözleşmesi düzenlemek
8 )Geri alma ve satma taahhütlü sözleşmelerin esaslarını belirlemek
9 )Menkul kıymet ödünç alma ve verme işlemlerinin esaslarını belirlemek
10 )Yurt dışındaki yerleşik kişilerin sermaye piyasası araçlarının ihraç ve halka arzı konusunda gerekli düz. yapmak
11 )Sermaye piyasası araçlarının takası,saklanması ve derecelendirilmesini düzenlemek
12 )Sermaye piyasası kurumlarının kuruluş, tasfiye ve sona erme esaslarını belirlemek
13 )Bakanca istenen incelemeyi yapmak, rapor etmek ve mevzuat değişiklerinde öneride bulunmak
14 )Medyada yatırım tavsiyelerinde bulunacakların uyacakları esasları belirlemek
15 )Kurulun yetki ve çalışma esasları bakanlar kurulunca hazırlanan yönetmeliklerle belirlenir.
1 )Sermaye piyasası alanında mesleki faaliyetleri yürütmek
a )Denetlemek :Faal kuruluşların mevzuat ve mali açıdan denetlenmesidir.
b )İzleme :Yayın ,duyuru ve reklamları izlemek ve arşiv oluşturmak.
c )Kayıt tutma :Halka arz edilen menkul değerlerin kaydını tutmak
d )Araştırma yapma :Maliye bakanlığınca istenilen konularda araştırma yapmak ve önerilerde bulunmak
2 )Sermaye piyasası alanında uygulamaya dönük hukuki sonuç doğuran özel nitelikteki idari kararlar almak :
a )İnceleme :Kurula yapılan başvuruları değerlendirmek ve izin vermek
b )Değerlendirme :Alınan belgelerden sonuçlar çıkarmak yetkili kamu kurumlara duyurarak gereğini yapmak
3 )Sermaye piyasası alanında genel hukuki nitelikli idari karar ve düzenlemeler çıkarmak
a )Menkul kıymetlerin halka arz ve satışını düzenlemek, denetlemek ve yönlendirmek amacıyla halka açık a.ş.'lerin tüm koşullarını düzenlemek
b )Kamunun aydınlatılmasını sağlamak amacıyla halka açıklanacak bilanço, denetim raporu ve standart tabloları hazırlamak ve duyuru koşullarını belirlemek ve duyurmak