Çevrimdışı

3. FRANCHISING’DE TEMEL İLKELER

3.1.Dürüstlük İlkeleri

EFF. European Franchise Federation İlkeleri aynen kabul edilerek Türkiye’de uygulanmaya başlanmıştır. Bu ilkeler;

1) Franchise veren, franchising sisteminin yönlendiricisidir.

2) Franchise veren, franchising ağını kurmadan önce en azından bir ticari projeyi makul bir süreden beri bir pilot proje ile başarılı olarak uygulamış olmalıdır.
3) Franchise veren, franchising konusu olan sistemin sahibi olmak veya bunları başkalarına kullandırma hakkını verebilmek için o sistemin lisansına sahip olmak zorundadır.

4) Franchise veren, her franchise alana eğitim hizmetlerinin yanı sıra, sözleşme boyunca sürekli olarak gerekli ticari ve teknik yardım hizmetlerini vermek zorundadır.

5) Franchise alanlar kendi işletmelerinin gelişmesi ve büyümesi için gerekli performansı ve sistemin imajının ve markanın korunması için gerekli gayreti göstermek zorundadır.

6) Franchise alanlar, franchise verenlere veya onun görevlendireceği kişi ve kuruluşlara denetleme için gerekli belgeleri göstermek ve inceleme yapmalarına izin vermek zorundadır.

3.2. Yönlendirici İlkeler

a) Franchisor, kendisi ve Bireysel Franchisee'lerinden oluşan franchise sisteminin kurucusu ve uzun vadeli koruyucusudur.

b) Franchisor' un Yükümlülükleri; Franchisor aşağıdaki şartları yerine getirmelidir:

* Bir iş sistemini franchise zinciri haline getirmeden önce, makul bir süre boyunca ve en azından bir örnek işletmede işini başarıyla yürütmüş olmalıdır.

* Zincirin isim, marka ve diğer ayırt edici özelliklerinin sahibi olmalı veya yasal olarak kullanım hakkına sahip olmalıdır.

* Anlaşma süresince Bireysel Franchisee'ye başlangıçtaki eğitimi ve sürekli ticari ve/veya teknik desteği vermelidir.

c) Bireysel Franchisee'nin Yükümlülükleri; Bireysel Franchisee aşağıdaki şartları yerine getirmelidir;

* Franchise işletmesinin gelişmesi ve franchise sisteminin ortak kimliği ve saygınlığının korunması için azami gayreti göstermelidir.

* Franchisor'un verimli yönetimi için, Franchisee'nin performansının ve mali durumunun belirlenmesini kolaylaştıracak doğrulanabilir işletme bilgilerini vermelidir. Franchisor'un talebi üzerine, Franchisor'un ve/veya temsilcisinin, bireysel Franchisee'nin işletme kayıtlarında makul zamanlarda araştırma ve çalışmasına izin vermelidir .

* Anlaşma süresince ve bitiminden sonra Franchisor'un verdiği know-how'ı üçüncü şahıslara açmamalıdır.

d) Her İki Tarafın Sürekli Yükümlülükleri; Taraflar birbirleriyle ilişkilerinde dürüst davranmalıdırlar. Franchisor anlaşmasının her ihlalinde Bireysel Franchisee'sini yazılı olarak ikaz etmeli ve kusurun giderilmesi için makul süre tanımalıdır. Taraflar şikayet, tasa ve anlaşmazlıklarını samimiyet ve iyi niyet ile; dürüst ve makul temas, doğrudan temas ve müzakere ile çözmelidir.

4. FRANCHISING'IN TARİHSEL GELİŞİMİ

Tarihsel açıdan değerlendirmede; Ortaçağ Fransa'sında varolan feodal sistemin ilk franchising uygulaması olduğu söylenmekte ise de, modern anlamda bir dağıtım ve pazarlama yöntemi olarak Franchising, ilk kez 19. yüzyılın sonlarında A.B.D'de ortaya çıkmış ve 1970'li yıllarda da Avrupa'da hızla yaygınlaşmaya başlamıştır.

Türkiye'deki modern franchising uygulamaları ise, 1980'lerin ikinci yarısında uluslararası fast-food devleri Mc Donald's, Pizza Hut, Wendy's ve Kentucy Fried Chicken gibi şirketlerle başlamıştır.

Çıkış yeri olan A.B.D.'de ilk önceleri Singer Dikiş Makinaları Şirketi (1863), General Motors (1888) ve ilaç sektöründe Racall Şirketi (1902) başlayan franchising uygulamaları, daha sonra diğer otomobil üreticileri, Pepsi Cola, Coca Cola ve Seven Up gibi içecek firmaları, benzin istasyonu zincirleri ve çeşitli perakende satış mağazaları ile gelişmiş ve bugün yaklaşık 60 işkolunda kendini göstermektedir.
Bunlar arasında; otomobil kiralama, otomobil servis ürünleri, iş yardım servisleri, iş aracıları, ayakkabı, yapı dekorasyon, bilgisayar, kozmetik perakende satış mağazaları, eğitim, yiyecek, sağlık ürünleri ve servisleri, ev aletleri, kuru temizleme, fast-food, otelcilik ve lokantacılık gibi sektörler bulunmaktadır