Çevrimdışı

5. TÜRKİYE'DEKİ FRANCHISING UYGULAMALARI

Türkiye'de franchising sistemi, 1960'lı yıllarda şehirlerarası yolcu taşımacılığının gelişimi ile önem kazanmıştır. Buna bağlı olarak benzin istasyonlarının oluşumu, otobüs firmaları, bu firmalara ait bilet satışı belirli şartlarla ve sınırlamalarla diğer şehirlerdeki bağımsız ofislere verilmiştir.

1985 yılında Mc Donald's ile Türkiye'de başlayan, hemen ertesi yıl yerli bir franchisor olan Sagra tarafından takip edilen modern franchising uygulamaları, bugün yüze yakın yerli ve yabancı franchisor firma tarafından devam ettirilmektedir.
Hazır gıda dışında ilk franchising uygulaması, Alphagraphics'in Türkiye'ye gelmesi ile elektronik matbacılık sektöründe gerçekleşmiştir. Bunu, cilt bakım ürünleri ve giyim sektöründeki gelişmeler izlemiştir.

Bugün Türkiye'de, fast food, temizlik, araç kiralama, çikolata, ofis-kırtasiye ürünleri, emlak kiralama, basımevi, iletişim, müzik market, kargo, yapı market, kozmetik, otomotiv gibi çok çeşitli sektörlerde franchising uygulamaları bulunmaktadır.

Sektörün resmi kuruluşu olarak görev yapan UFRAD Ulusal Franchising Derneği, 1991'den bu yana faaliyet göstermektedir .



6. FRANCHISING SİSTEMİNİN TÜRKİYE AÇISINDAN ÖNEMİ

Özellikle Türkiye gibi ülkeler açısından franchising sisteminin önemini ve sağlayacağı avantajları hatırlamak çok yararlı olacaktır:
Günümüzde, özellikle uluslararası geçerliliği olan bir marka yaratmak, inanılmaz ölçüde pahalı ve uzun soluklu çabalar gerektirmektedir.

Türkiye'de ise, marka ve marka yaratma bilincinin eksikliği özellikle uluslararası ekonomik ilişkilerde hissedilmektedir. Bugün Türkiye'nin gerçek anlamda tek uluslararası markasının "galatasaray" olduğunu söylemek belki de abartılı olmayacaktır. Bu koşullar altında, başarısını kanıtlamış uluslararası markaların ticari başarılarına ve potansiyellerine ortak olmak, bu markaların ardındaki işletme bilgisi ve deneyiminden yararlanmak için franchising sistemini kullanmak, Türkiye gibi ekonomik büyümesini hızlı, düşük maliyetli ve az riskli olarak gerçekleştirmek zorunda olan ülkeler açısından, ekonomik stratejinin önemli bir unsuru olabilir.

Bu tespit, sadece uluslararası ilişkiler açısından değil, ekonominin iç işleyişi açısından da geçerlidir. Türkiye'deki marka bilinci ve marka çeşitliliğinin, ekonominin belli bir kesimi dışında geliştiğini söylemek zordur. Bir kaç büyük şehir ve ekonomik açıdan gelişmiş bölgeler dışında Türkiye'de, bilinen markaların etkinliğini ve işletme kalitesini görmek bugün bile her zaman mümkün değildir. Bu durumda franchising, yurt içinde, bölgeler arasındaki gelişmişlik farklarının giderilmesi ve ekonominin nisbeten gelişmiş ve modern dünyayla entegre olmuş kesimlerinden yönetim bilgisi ve deneyimi aktarılması için de etkin bir yöntemdir.


Dünyada Franchising Sistemi Nasıl Yapılanmıştır?

Franchising yapılan her ülkede yalnızca bir dernek kurulmuştur. 1995 sonu itibariyle 36 ülkenin her birinde tek bir franchise derneği faaliyettedir.


Bu ülkeler sırasıyla: Almanya, ABD, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belçika, Brezilya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Çin, Danimarka, Endonezya, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Hollanda, Hong Kong, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İtalya, Japonya, Kanada, Macaristan, Malezya, Meksika, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Singapur, Slovakya, Yunanistan.


Franchising konusunda uluslararası örgütlerin en eskisi IFA (Uluslararası Franchise Derneği) ABD’de kurulmuştur. Amerika dışından franchise veren firmalardan 800 üyesi bulunmaktadır. Bütün ülkelerdeki dernekler, UFRAD da dahil olmak üzere IFA’da kardeş dernek statüsündedir. Avrupa’daki franchise derneklerinin üst kuruluşu ise, EFF-Avrupa Franchise Federasyonudur. UFRAD’ın EFF’ye üye olabilmesine izin veren Bakanlar Kurulu kararı çıkmış, üyelik için başvurulmuş, işlemleri halen sürmektedir. Her ülkede yalnızca bir tek derneğin olması, franchise derneklerine bir takım fonksiyonlar yüklemiştir. Devletten beklenecek hizmetlerin bir kısmını da bu dernekler üstlenmişlerdir.


Örneğin EFF, ‘Dürüst Franchise İlkeleri’ ile uygulamaya belli standartlar getirmiş ve üyelerinin uymasını zorunlu tutmuştur. ABD’deki ve Kanada’daki derneklerde kendi üyelerine yönelik benzeri ilkeler getirmişlerdir. Franchise Konusunda bilgi ve istatistiklerin toplanma yeri de dernek olmaktadır. Araştırmacılar ve yatırımcılar aradıkları bilgileri derneklerden edinmektedirler. Dernekler fuar düzenlenmesinde de öncü rol oynamaktadır.