Basit bir teknolojidir. Toz besiyerleri süttozu teknolojisi ile, granül besiyerleri ise liyofilizasyon teknolojisi ile üretilir. Liyofilizasyon teknolojisinde materyal önce dondurulur, sonra vakum altında suyu alınarak kurutulur.


Çeşitli tıbbi materyal (sperm, plazma, kornea vb) , kültür koleksiyonu amaçlı mikroorganizma, endüstriyel mikrobiyolojide starter kültür gibi üretimler en güvenilir ve materyale en az zarar veren bir teknoloji olduğu için tercih edilir.


Toz besiyeri üretiminde farklı bileşenler ayrı ayrı üretilip daha sonra karıştırılır. Granül besiyerinde ise bitmiş besiyeri liyofilize edilir. Dolayısı ile toz besiyerinde zaman içinde bileşenlere göre faz ayrılması mümkün iken, granül besiyerinde böyle bir hata mümkün olmaz.


Çalışanların sağlık güvencesi vardır:






Tartım sırasında toz bulutu oluşumu "toz besiyerleri" ile karşılaştırıldığında yok denecek kadar azdır. Bu durum, deneysel olarak da gösterilmiştir. Böylece tartım sırasında çalışanlar dehidre besiyeri solumamış olur.Dehidre besiyerleri higroskopiktir, çoğunun içinde tehlikeli maddeler vardır. Bunların solunması, cilt ya da gözle doğrudan ya da oluşan toz bulutu ile teması hâlinde ileride çok ciddi sağlık sorunları çıkar. Bütün markalara ait Dehidre besiyerleri içinde insan sağlığına kayda değer ölçüde zararlı olan bileşenler bulunabildiği gibi, en azından aşırı higroskopik (nem çekici) olmasına bağlı olarak besiyerinden çıkan toz bulutu soluma ile ciğerlere zarar verebilir.

Granül yapısında olması nedeni ile MERCK besiyerlerinde kullanıcı zarar görmez. Bir diğer deyiş ile granül besiyeri kullanmak öncelikle kullanıcının sağlığı açısından önemlidir.



Zararlı bileşikler içinde safra tuzları (bile salts), brilliant green, fuchsin, malachite green, selenite, tetrathionate, tergitol, lithium chloride, acriflavine, cycloheximide, sodium azide, thiocyanate, kanamycine, chloramphenicol, rose bengal ve dichloran en sık rastlanılanlar arasındadır. Bunlar, farklı şekillerde ve farklı sürelerde insan sağlığına zarar veren bileşiklerdir.



Aşağıda farklı markalara ait 4 toz ve 1 granül (MERCK markalı) 3 farklı

besiyerinin tartım sırasındaki toz dağılımı görülmektedir.



Tartım sırasında oluşan toz bulutu ile bir miktar soluma olur. Kuşkusuz, bu soluma ile oluşan zararların büyük bir bölümü -örneğin bazı alerjik reaksiyonlar- uzun zaman içinde görülür, bir diğer deyişle sağlığa yönelik bazı olumsuz etkiler ileride ortaya çıkar.


Yapılan çalışmalar Besiyeri çeşidine bağlı olarak değişmek üzere, tartım sonrasında oluşan tozun granül besiyerinde sadece 10–18 birim iken, diğerlerinde 33–75 birim arasında olduğunu göstermiştir. Ancak asıl fark granül ve toz besiyerleri arasında görülmektedir.

Bu durumda granül yapıdaki besiyerinin aşağıda açıklanan diğer tüm üstünlükleri önemsenmese bile, sadece laboratuvar personelinin sağlığı açısından önemi açıktır.


Granül yapısı besiyerine daha kolay erime özelliği verir:


Deneysel olarak da gösterilen bu üstünlük ile, sterilizasyon öncesi besiyerinin tam olarak eritilme kuralı daha kolay olarak sağlanmaktadır. Bu özellik sayesinde suların mikrobiyolojik analizinde kullanılan ReadyCult Coliforms ve ReadyCult Enterococci sistemleri geliştirilmiştir

Depolamada nem çekme özelliği diğerlerine göre daha azdır:


Tüm dehidre besiyerleri higroskopik karakter gösterir. Özellikle nemli bölgelerde ve/veya laboratuvarlarda granül yapıda olmayan besiyerleri normal raf ömrü içinde bile kullanılamaz hale gelirken, granül besiyeri standart raf ömrünü nemli ortamın her türlü olumsuzluğuna karşı güvenle tamamlar.



Depolama sırasında bileşim değişikliği söz konusu değildir:


Granül olmayan besiyerlerinde zaman içinde bileşenlerin besiyeri kutusu içindeki dağılımı değişir. Bazı bileşenler kutunun daha alt tabakalarına doğru yer değiştirir.

Bu hareket tümüyle basit fizik yasaları çerçevesinde gerçekleşir. Diğer bir deyiş ile, zaman içinde besiyeri kutusunun alt ve üst tabakalarında bileşim farkı meydana gelir. Sonuçta bu besiyerlerinde zayıf/aşırı jelleşme, yetersiz/aşırı selektivite gibi sorunlar ile karşılaşılır. Bu gibi bileşim farkı göstermiş olan besiyeri kutularında katmanlar arasında renk farkı açık bir şekilde görülür.


Böyle sorunların analiz sonucuna yansıması ise sahte (false) negatif ve sahte pozitif değerlendirmelerdir. Granül besiyerlerinde zaman içinde kutunun alt ve üst tabakaları arasında bileşenlerin hareketi, yine basit fiziksel kurallar çerçevesinde mümkün değildir.



Hazırlanıp depolanmış besiyerlerinde stabilite yüksektir:


Yapılan denemeler taze hazırlanmış ve hazırlandıktan sonra 6 ay depolanmış novobiosin katkılı mEC Broth ve mTSB besiyerlerinde Escherichia coli O157 serotipinin gelişme performansında ve E. coli ile Citrobacter youngae suşlarının baskılanmasında kayıp olmadığını açıkça göstermiştir.



Analiz ekonomisi sağlanır:


Granül besiyerinde bazı katkılar bazal besiyeri bileşimine doğrudan ilave edilebilmektedir. E. coli O157:H7 analizinde kullanılan m-TSB ve m-EC Broth, Salmonella analizinde kullanılan Selenite Medium ile maya–küf analizinde kullanılan DRBC Agar, RBC Agar, DG 18 Agar ve YGC Agar bu tip besiyerlerine örnek olarak verilebilir. Bu besiyerlerinde katkıya bağlı olmaksızın istenildiği kadar hazırlanma özelliği kullanıcılara kayda değer ölçüde ekonomik avantaj sağlamaktadır. Toz besiyerlerinde katkı, 500 mL bazal besiyerine ilave edildiği için 40 Petri kutusunun bir defada hazırlanması gerekir. Oysa, granül formdaki aynı besiyerlerinden istenildiği kadar hazırlanabilir.

Bu gibi katkıların bazal besiyerine ilave edilebilmesinin, sadece granül yapıdaki MERCK besiyerlerinde olan bir özellik olduğu gözden uzak tutulmamalıdır.


Sonuç


Besiyerlerinin kullanılmasındaki amaç son derece belirgindir. Gıda sanayisinde gerek kontrol kuruluşlarının gerek işletme içindeki laboratuvarın görevi, test edilen mikroorganizmanın varlığı ya da yokluğu ile sayısının doğru bir şekilde belirlenmesidir. Bu analizlerde sahte negatif (aranan mikroorganizma olduğu halde sonucun "yok" olarak alınması) ve sahte pozitif (aranan mikroorganizma olmadığı halde sonucun "var" olarak alınması) yanında, gerçekte olduğundan daha az ya da daha çok sayım sonuçlarının alınması gibi hatalı sonuçların pek çok nedeni vardır. Bunlardan sahte negatif ve olduğundan daha az sayıda mikroorganizma sayım sonucu alınmasında besiyeri kalitesi oldukça önemli bir faktördür.


Satış fiyatı daha düşük olan besiyerleri tercih edilebilir. Ancak bunların kalitesi de düşük ise yanlış sonuç alınma riski yüksektir ve işletmeye bunun maliyetinin çok daha yüksek olacağı açıktır.


Diğer bir deyiş ile besiyeri fiyatının yüksek ya da düşük olması ile maliyetin pahalı ya da ucuz olması birbirine karıştırılmamalıdır.


Küçük şiddetli depremlerde bile ilk yıkılanlar düşük fiyatla yapılmış ve "ucuz" olduğu sanılan binalardır. Aslında bunlar "çok pahalıdır". ınsan sağlığı ve yaşamını ilgilendiren konularda kalite asla ihmal edilemez ve küçümsenemez. Buna göre MERCK besiyerleri -diğer tüm MERCK ürünlerinde olduğu gibi- kalite/fiyat ilişkisi içinde gerçek tanımı ile çok ucuzdur.