Çevrimdışı

ÖZET
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE DEMOGRAFİK GEÇİŞ VE
YOKSULLUK İLİŞKİSİ
Ediz Deniz KANDIR
Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Tolga KABAŞ
Mayıs 2013, 141 sayfa
Nüfus ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki, çok eski zamanlardan bu yana
önemli bir tartışma ve inceleme konusu olmuştur. Malthus’un, nüfus artışının ekonomik
büyümeyi olumsuz etkilediği yönündeki teorisini ortaya atmasıyla, nüfus ve ekonomi
ilişkisi üzerine tartışmalar yeni bir boyut kazanmıştır. Nüfus artışı ve ekonomik büyüme
ilişkisini ele alan görüşlerin bir kısmı nüfus değişmelerinin ekonomi üzerinde negatif
etki yarattığını öne sürerken, bazıları bu etkinin pozitif olduğunu, bir diğer kısmı ise
nüfus değişmelerinin ekonomi üzerinde etkisi olmadığını (nötr) savunmaktadırlar.
Ancak, bu yaklaşımların ortak noktası, nüfusun sadece büyüklüğünde meydana gelen
değişmelere odaklanmış olmalarıdır. Son yıllarda ise, nüfusun yaş yapısındaki
değişmelere odaklanan çalışmalar ön plana çıkmıştır Bu çalışmalara göre, nüfusun yaş
yapısında meydana gelen değişmelerin, ülkelerin demografik, sosyal ve ekonomik
yapıları üzerinde önemli etkileri olduğu gözlemlenmektedir. Nüfusun yaş yapısında
meydana gelen değişimler, yüksek doğum ve ölüm oranlarından düşük doğum ve ölüm
oranlarına doğru gidişi ifade eden ve demografik geçiş olarak adlandırılan süreç
esnasında meydana gelmektedir.
Demografik geçiş süreci esnasında, toplam nüfus içinde, çocuk ve yaşlılardan
oluşan bağımlı nüfusun payının azalması ve çalışan nüfusun payının artması, ülkeler
için, gerekli eğitim ve istihdam olanaklarının yaratılması koşuluyla, bir ekonomik
büyüme fırsatı yaratmaktadır. Bu fırsat, özelikle, yoksulluğun hala yoğun olarak
görüldüğü gelişmekte olan ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Gelişmekte olan
ülkelerin birçoğu, demografik geçiş sürecini henüz tamamlamamış bulunmakta ve
nüfusları yaşlanmadan önce, çalışma çağındaki nüfusun payının artmasını ekonomik iv
büyümeye dönüştürebilme ve doğru politikalarla içinde bulundukları yoksulluğu
azaltabilme şansına sahip bulunmaktadırlar.
Bu tez çalışmasında, nüfus ve ekonomi arasındaki ilişki, nüfusun yaş yapısındaki
değişmelerin ekonomik büyüme ve yoksulluk üzerindeki etkileri temel alınarak
incelenmiştir. Nüfusun yaş yapısındaki değişmeler sonucunda, gelişmekte olan ülkeler
ve Türkiye’de, bu değişimlerin, gerekli politika ve düzenlemelerin gerçekleştirilmesi
halinde, ekonomik büyümeyi hızlandırıcı ve yoksulluğu azaltıcı sonuçlar yaratacağının
ortaya konulması amaçlanmıştır..
Anahtar Kelimeler: Demografik Geçiş, Bağımlı Nüfus, Ekonomik Büyüme ve
Yoksulluk.