Çevrimdışı

Karma (Hulfi) Kıyas Nedir? Karma Kıyaslar

Bir kesin kıyas ile bir seçmeli kıyasın birleşmesinden oluşturulmuş kıyaslara karma kıyas, ya da hulfi kıyas denir. Bu kıyas, bir yargının imkânsız olduğunu göstererek kanıtlama yaparken kullanılır. İspatlanmak istenen yargının karşıt hâlinin imkânsız olduğu gösterilerek ispat edilmek istenenin doğru olduğuna karar verilir.

Örneğin; "Bir şey, kendisini varken yok edemez." yargısını ispat etmek için şöyle bir yol izlenir:

1.

Eğer "Bir şey kendisini varken yok edemez." yargısı yanlışsa, bir şeyin kendisini varken yok ettiği doğrudur.
Eğer bir şey kendisini varken yok etse, daha önce varken yok olması gerekir.
O hâlde, kanıtlamak istediğimiz yargı doğru değilse, bir şey varken yok olması gerekir.

2.

Kanıtlamak istediğimiz yargı doğru değilse, bir şey varken yok olması gerekir.
Bir şeyin varken yok olması imkânsızdır.
O hâlde bir şey, kendini varken yok edemez.

Yukarıdaki örnekte birinci kıyas kesin kıyas, ikinci kıyas ise seçmeli kıyastır.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM'ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 3. Sınıf "Klasik Mantık" ve "Modern Mantık" Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM)