Çevrimdışı

Bahar aylarında sıcaklıkların artması ile birlikte köpeklerin en çok muzdarip olduğu konuların başında keneler gelmektedir. Düzenli kontrol ve koruma sağlanmayan köpeklerde konaklayan keneler, köpeği irrite etmekte, kan emmek sureti ile asalak bir yaşam sürmekte ve hastalıklar bulaştırabilmektedir ki son zamanlarda yaz aylarında klinik vakaların sayıları git gide artış göstermektedir. Bu hastalıklardan bölgemizde en sık karşılaşılan sırasıyla Erlischiosis ve Lyme dır. Bu hastalıklar ufacık bir kenenin çok büyük belalarıdır. Müdahale edilmemesi ve/veya geç kalınması durumunda tablo ölümle sonuçlanabilmektedir. Peki nedir bu hastalıklar? nasıl bulaşır ? nasıl belirtiler gösterir? Nasıl korunuruz? Ve nasıl tedavi edilirler?

Erlischiosis;

Rhipicephalus sanguineus cinsi kenelerin taşıdığı ricketsial(hücre içi parazitler) bir hastalıktır.Kan emme esnasında kenenin tükrük bezlerinde çoğalma evresini tamamlayan parazit konak hayvana ( köpeğe) nakledilir. (yapılan bir çalışmada bir başka nakil yönteminin kan naklinden kaynaklı olabileceği tespit edilmiştir.)Bu nakilden sonra ise 8-10 gün süre boyunca hastalık etkenleri vücutta genellikle belirti göstermeden çoğalmaya başlarlar. Klinik belirtilerin ortaya çıkması dolaşında bulunan tek çekirdekli hücrelerin içine girerek bunların yapısını bozmaya başlaması ile ortaya çıkmaya başlar. (trombositler tahrip edilerek sebepsiz ve durdurk yere burun diş eti vs. kanamaların başlaması gibi , lökositleri tahrip ederek lökosit sayısının düşmesine yani lökopeniye bu da savunma sisteminin çökmesine, dalak , kemik iliği vs dokulara deplase olarak eritrosit ve retikülosit üretimini baskılayarakta anemiye neden olurlar.)
Başlıca Klinik Belirtileri;
Şiddetli kilo kaybı,
Ateş,
Tüylerde düzensizlik,deri bütünlüğünde bozulmalar
Sebepsiz kanamalar
İştahsızlık,
Durgunluk,
Gözyaşı ve burun akıntısı,
Gözlerde keratitis( gri-mavi arası renk değişimleri ateşle alakalı)
Solunum güçlüğü,
Lenf düğümlerinde büyüme,
Vücudun alt bölgeleri ve testis skrotumda ödem,
Aşırı duyarlılık ve istem dışı hareketler
Merkezi sinir sistemi bozuklukları görülebilir.

Ancak hasta sahiplerinin genellikle fark ettiği ve veteriner hekime başvurduğu belirtiler kanamalar ve gözlerde keratitisten dolayı meydana gelen renk değişiklikleridir. 8-10 gün inkübasyon süresinden sonra bu hastalık belirtilerinin ortaya çıktığını söylemiştik, yapılan bir araştırmada enfekte keneye maruz kalan 10 hayvandan 3 ünün hastalık belirtilerini beklenen zaman içerisinde göstermediği aradan çok uzun zamanlar geçtikten sonra gösterdiği belirtilmiştir. Bu durumda etkili olan faktörler hayvanın direnci , beslenme şekli, genetiği vb çevresel etmenlerdir.

Köpeğinizin kene ile temasını gördükten sonra mutlaka veterinerinize danışınız çünkü erlischiosis artık 1 damla kan ile hızlı testi kiti yardımı ile yaklaşık 10 dakikalık bir süreç içerisinde tespit edilmektedir. Belki köpeğiniz belirti göstermeyecek hastalanmayacak bağışıklığı galip gelecek ancak köpeğinizi konak olarak kullanan kenelerin köpeğinizden aldığı parazitleri bir başka köpeğe nakletmesi engellenemeyecektir. Bu hastalığın maalesef sonunun gelmemesinin sebeplerinden birtanesi de budur. Tedavi başlığı altında 2 hastalık içinde detaylı anlatım yapılacaktır.

Lyme Hastalığı;

Enfekte kene tarafından bulaştırılan ve Borrellia Bugdorferi isimli bakterinin yol açtığı bir hastalıktır. Multisistemik (aynı anda bir çok sistemin etkilendiği) bir hastalıktır. 1975 yılında ABD nin Lyme kasabasında çok sayıda insanda görülmesi nedeniyle bu ismi almıştır. Hastalıklı kenelerin, köpek ve insanlara tutunması ve ısırıp kan emmesi ile hastalık yapan bakteriler vücuda alınır. Keneler dışında hastalığın naklini sağlayan bir mekanizma henüz tespit edilmemiştir. Kenenin kan emmesi sırasında sindirim sisteminde bulunan bakteriler kenenin tükürük bezlerine göç ederler. Ve tükrük bezindeki bakteriler doymuş kenenin kusmasıyla nakledilir.Böylece hastalık etkeni vücuda alınmış olur. Bakteriler köpek yada insan vücuduna girdikten sonra konakçının lenf bezlerine daha sonrada asıl yerleşecekleri doku ve organlara göç ederek burada çoğalırlar ve hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olurlar. Erken dönemde anlaşılıp tedavi edilmesi sonucu %100 başarı şansı olmakta ancak kronik evrede ciddi artrit ve nörolojik bulgulara neden olacağı için semptomlar giderilemeyebilecektir.
Erken dönem hastaların %60-70 inde deri lezyonu olan eritema migrans görülmektedir. Tipik görüntüsü kırmızı halka ile çevrili soluk bir deri lezyonudur. Genelde bozuk para büyüklüğündedir.

Bu lezyonu takiben ateş aşırı terleme susama, çabuk yorulma,lenfodenopati ve en önemlisi eklem ağrıları (ki bunu genellikle köpeğiniz bu bölgeleri devamlı yalaması ile anlayabiliriz. ) tabloları şekillenmeye başlar. Daha ileri safhalarda ise fascial paralisizi gerçekleşmekte ve felç tabloları oluşabilmektedir. Hastalık yüksek ateşle seyreden menenjitede çevirebilir.
Genel belirtiler aşağıda sıralandığı gibi olabilir;

Kas ağrıları ve kramplar
Eklem ağrıları veya iltihabı
Vücutta yaygın ağrılar
Lenf bezi şişkinlikleri
Çabuk yorulma dayanıklılıkta azalma
Ağız kuruluğu
Havlama da güçlük
Sinirlilik,depresyon
Titreme
Başağrısı,
Işığa ve sese aşırı duyarlılık
Kulak ağrısı
Kulak çınlaması,işitme kaybı
Deride uyuşma, hissizlik, batma, yanma hissi
Yüz felci
Diş ağrısı
Boyun gıcırtısı,boyun ağrısı ,boyun sertliği
Yüz kaslarında veya diğer kaslarda seğirmeler
Tüy dökülmesi
Sık idrara çıkma, olmayacak yerde idrar kaçırma
Kabızlık
İshal
Alt karın bölgesinde ağrı ve kramp
Kalp çarpıntısı veya ritm bozukluğu
Göğüs duvarında ağrı
Nefessiz kalma, hava açlığı, kronik öksürük


Tedavi ve korunma ;

Kene ile bulaşan hastalıklar kenelenme öyküsünden sonra hızlı test kitleri ile çok kısa sürede tespit ediliyor ve tedavi sonuç veriyor olsa bile en sağlıklısı hayvanınızın hiç kenelenmemesini sağlamaktır. Düzenli ve uzun etkili insektisitlerle ilaçlamaları yapmak , park bahçelerde gezdikten sonra özellikle vücudun kılsız bölgelerinin kontrolünü yapmak ve biraz özen göstermek sizi bu tarz bir hastalıktan koruyacaktır. Çünkü kimi hastalarda geç fark etmeler sonucu özellikle erlischiosiste kan tablosu çok kötüye gitmekte ve kan naklini dahi gerektiren tablolarla karşılaşabilmekteyiz. Ki bu noktadan sonra başarı şansı hekimin düzgün yaptığı işlerden sonra bir de köpeğinizin vücut direnciyle doğrudan alakalıdır. Kenelenme yaşadığınız ilk anda veteriner hekiminizle görüşmeniz ve hızlı test kitleri ile tanıya ulaşmanız daha sıkıntılı bir sürecin ortaya çıkmasını engelleyecektir.


NOT: Bu hastalık sinsi ve zoonoz(insana bulaşabilir) bir hastalıktır.Lütfen belirtilerden bir yada bir kaçını köpeğinizde gördüğünüz anda köpeğinizin,sizin ve halk sağlığının korunması amacı ile veterinerinize başvurunuz.

**Bu hastalıkların yaklaşık %50 sinde kan tablosu alt üst olmakta Hct 10 seviyesine düşmekte ve kan nakli gerekmektedir. O yüzden bir sonraki yayınımı köpeklerdeki kan grupları ve nakilleri üzerine yazacağım. Şimdiden iyi okumalar , sağlıklı günler…