Çevrimiçi

Allah’u Teala’nın: "Şüphesiz sen kabirlerinde onlara işittirici değilsin." (Fatır 22) ayetiyle
Allah’u Teala’nın:
"Şüphesiz sen kabirlerinde onlara işittirici değilsin." (Fatır 22) ayetiyle Rasulullah’ın;
"Muhakkak ki ölü sizin ayakkabınızın sesini işitir. Onu çıkarın." hadisi arasında nasıl bir uygunlaştırma söz konusu olabilir?
12. CEVAP
Hadisin naklinde bir bozukluk vardır. Sanki o, şu iki hadisten birleştirilmiştir:
İlki: "Muhakkak ki ölü kendisinden ayrılanların eve döndüklerinde ayakkabılarının seslerini işitir."
Diğeri: "Ey iki ayakkabı sahibi! Ayakkabılarını çıkar."
Buhari ve Müslim’de geçen iki hadis Enes radiyallahu anh’den şu şekilde rivayet edilmiştir;
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem dedi ki:
"Bir kimse kabre gömüldüğünde yakınları geri dönüp ondan uzaklaşınca onların ayakkabılarının sesini işitir."
İkinci hadis; Ebu Davud, Nesei, İbn-i Mace'de yer almaktadır. İbn-i Hibban’ın rivayet edip sahih dediği Beşir İbn-i Hasasiye’den rivayet edilen hadiste şöyle bir ibare vardır:
"Ayağında ayakkabılar olan bir adam kabirlerin üzerinde yürürken Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ona dedi ki:
"Ey iki ayakkabı sahibi! Ayakkabılarını çıkar."
Adam Rasulullah’ı görünce Onu tanıdı ve ayakkabısını çıkardı.
"Bu hadisi tahriç eden Beyhaki:
"Bu hadis ancak bu senedle bilinir" dedi.
Taberani; Usmet İbn-i Malik’den rivayet ettiği hadisi şöyle nakleder:
Rasulullah ayağında ayakkabı olduğu halde mezarlıkta yürüyen bir adam gördü ve ona dedi ki:
"Ey filan ayakkabı sahibi! Ayakkabını çıkar" (Bu hadisin senedi zayıftır)
Bunları açıkladıktan sonra alimlerin de hadisle ayet arasındaki uygunlaştırma konusunda görüşleri vardır.
Onlardan bir kısmı ayetleri te’vil edip hadisin zahirine göre amel ettiler ve onun bütün ölüleri kapsadığını söylediler. (Yani bütün ölüler ayak seslerini duyarlar)
Onlardan diğer bir kısmı da Katade’nin dediği gibi bunu sadece Bedir ölüleri için haslaştırmışlardır. Katade bu hadisi zikrettikten sonra şöyle dedi:
"Allahu Teala onları diriltti. Ta ki azarlanarak üzüntü ve pişmanlık içinde Rasulullah’ın sözünü duydular."
Başkaları da onu sadece belli zamanlar kabir sorgusu anında duyarlar dediler. Sorgudan sonra tekrar duyma yoktur. Onların bir kısmı hadisi te’vil edip ayetin zahirine göre amel etmişlerdir. (Yani ölüler duymazlar görüşündedirler.) bu meseledeki ihtilaf meşhurdur. Buhari’nin Fethül Bari şerhinde ona değindim.
En iyisini Allah bilir.

__________________