Çevrimdışı

Kedilerde Davranış Eğitimi

Kedilerin Davranışları


Pet hayvanı dendiğinde akla ilk gelen hayvanlar kedi ve köpeklerdir. Köpeklerle karşılaştırıldığında bakımının
daha kolay olması, bunun için daha küçük bir alana ihtiyaç duyulması ve sahiplerinden daha az ilgi beklemeleri
nedeniyle şehirleşmeye paralel olarak kediler pet hayvanı olarak son yıllarda daha çok ilgi görmeye başlamışlardır. Davranış Bozuklukları ve istenmeyen davranışlar kedilerin pet hayvanı olarak apartman dairelerinde beslenmesinin artışıyla birlikte sıklıkla sorun olmaya başlamıştır. Doğal davranış özellikleri ve karakterleri açısından köpeklerden çok temel farklılıkları bulunan kediler davranış açısından da köpeklere oranla daha karmaşık yapılı hayvanlardır. Köpeklerin bekçilik ve avcılık gibi özel amaçlarla da beslenmelerine rağmen, kedilerin böyle özellikleri olmaması kedi davranışları ve eğitimi ile ilgili yapılan çalışmaları köpeğinkilerle karşılaştırıldığında oldukça sınırlamıştır.


ZOOLOJİK KLASİFİKASYON


Ev kedisi ya da evcil kedi Mammalia sınıfının, Carnivora şubesinin Felidae familyasının otuzaltı üyesinden biridir. Felidae' nin üyeleri olan kedigiller kurak çöllerden (F. Margarita; Kum kedisi) himalayanın karlı tepelerine (Uncia uncia; Kar leoparı) kadar tüm dünyaya yayılmıştır. Kedi ilk kez büyük ihtimalle Mısırlılar tarafından İ.Ö. 3000'de evcilleştirilmiştir. Bunun en önemli nedeni ekonominin tarıma dayalı olması ve elde ettikleri tahılları farelerden korumak istemeleridir. Evcil kedinin atası Afrika vahşi kedisidir (F. silvestris libyca).

BİYOLOJİK GELİŞİM

Kedinin gebelik süresi ortalama altmışüç gün olmakla birlikte çeşitli ırklar arasında küçük farklılıklar söz konusudur. Doğum ağırlığı yaklaşık yüz ila yüzon gramdır. Annenin memelerinin bulunması için gerekli olan tat alma, koku alma, denge duyusu ve sıcaklık hissi iyi gelişmiştir. Daha sonra duyma ve en son da görme duyusu gelişir. Süt dişleri iki ila beş haftalıkken çıkar ve üç buçuk aylıkken yerini kalıcı dişlere bırakır. "Dört ayak üstüne düşme refleksi", dördüncü haftadan itibaren gelişir. Neonatal kediler termoregülasyon yeteneğine sahip değildirler, ancak sıcak bölgeleri algılayıp buralara doğru ilerlerler. Üçüncü haftada termoregülasyon yeteneği gelişmeye başlar, yedinci haftada ergin düzeye ulaşır. Kediler geniş bir ses frekans sınırını algılayabilirler (10,5 oktav) ve 85 kHz'e kadar olan yüksek frekanslı sesleri duyabilirler. Kedilerin görme duyuları iyi gelişmiştir. Görme duyusu düşük aydınlıkta maksimum etkinlik için özelleşmiştir; gözler vücuda oranla büyüktür, pupillanın genişleme yeteneği yüksektir, pupilla ile retina arası mesafe kısadır ve retinanın arkasında ışığı yansıtma özelliği olan hücrelerden oluşan bir tabaka vardır. Kedilerde bulbus olfaktorius insana oranla büyüktür, koku alma reseptörlerini taşıyan olfaktoriel epitelin yüzey alanı köpek, kedi ve insanda sırasıyla onsekiz, yirmibir ve üç-dört santimetrekaredir. İnsana oranla koku alma duyuları oldukça iyi gelişmiştir. Kediler koku ve tat alma duyularının bir karışımı gibi iş gören, insanda bulunmayan ekstra bir duyu organına sahiptir: Vomero-nasal organ (Jakobson organı). Organ iki sıvı dolu keseden oluşur ve ince kanallarla üst incisiv dişlerin arkasına açılan nasoplatinal kanala bağlanır. Keselerdeki sıvı bu kanal aracılığıyla ağza boşaltılır ve buradan aldığı kimyasal uyaranları tekrar vomeronasal organa taşır. Bu duyu özellikle üriner işaretlerin algılanmasında kullanılır.


DAVRANIŞ GELİŞİMİ

Kediler için yaşamın ilk iki ayı ilerideki davranış biçimi açısından belirleyici olduğu için kritik bir dönemdir. Kedilerde sosyalizasyon dört aşamada gerçekleşir:
1. Neonatal period (0-2. Hafta): Beslenme ve uyuma
2. Ara period (2-3. Hafta): Ergin kediler düzeyinde yemek yeme ve yürüme davranışları, yani basit sosyal davranış biçimleri başlar.
3. Gerçek sosyalizasyon fazı: (3-9. Hafta)
4. Gençlik periodu: Hareket etme ve avlanma için gerekli motorik kabiliyetlerin geliştirilmesi Yavrunun beslenmesi ilk üç haftada anne sütüyle gerçekleşir. Annenin memelerinin aranması hemen doğumdan sonra başlar. Besin alımı doğum sonrası iki saat içinde başlamalıdır. Dördüncü haftadan itibaren anne kedi yuvaya öncelikle ölü daha sonra canlı av hayvanları getirmeye başlar, böylece yavruların av hayvanlarına alışması sağlanır. Caro (1981) araştırmalarında av hayvanlarının beşinci haftadan itibaren yavrular tarafından öldürüldüğünü belirlemiştir. Anne beşinci, altıncı haftaya kadar karın ve anal bölgeyi yalayarak boşaltımı kontrol eder. Sosyal oyunlar dördüncü haftada başlar ve dördüncü aya kadar sürer. Özellikle üçüncü ayda dövüş oyunları ciddi bir karakter almaya başlar. Cisimlerle oynama yedinci, onuncu haftalarda yavruların görsel kordinasyonu iyi geliştiğinde görülür. Cisimlerle oynamanın artışı avlanma davranışının öğrenildiği döneme denk gelir ve avlanma yeteneğinin geliştirilmesine yönelik bir antremandır. Yavrular yuvadan ne kadar erken ayrılırsa cisimlerle oynama da avlanamaya yönelik öneminin altını çizer şekilde o kadar yoğun olur. Sosyal ilişki açısında anne ilk sıradadır, bunu kardeşler, diğer dişi kediler ve insanlar izler. Genel olarak yavru kediler yuvadan erken ayrılmanın olası bir istenmeyen sonucunun (hiperaktivite, yün çiğneme vb.) engellenmesi açısından sekizinci haftaya kadar anne ve kardeşleriyle yaşamalıdırlar.




Alıntı