Çevrimdışı

J. Locke – Hükümet Üzerine İkinci İnceleme - I

Locke da Hobbes’un uğraştığı problemlerle uğraşmıştır. İncelemelerinde benzer
kavramları merkeze almıştır. Ancak Hobbes’tan farklı çözüm önerileri getirmiştir. Uzlaştıkları
nokta, toplumsal sözleşme fikridir.

Toplumsal yaşamı anlamak için toplum öncesi dönemi iyi bilmek, doğruya yakın bir
tasarım oluşturmak gerektiğini belirtir. Ona göre, Hobbes doğa durumunu yanlış tasarlamıştır.
İnsanların doğa durumunda özgür ve eşit olduğu konusunda ise anlaşırlar.

Hobbes insan konusunda karamsardır. Kötüye eğilimli olduğuna inanır. Bu, insanın
doğal yapısından kaynaklanır. Locke ise insan konusunda karamsar değildir. Kötülük istisnai
olarak ortaya çıkan bir durumdur, ona göre. İnsan doğa durumunda özgürdür, çünkü onu
engelleyecek olan hiçbir otorite yoktur. Örneğin toplum, devlet, din, hukuk gibi. Otoritenin
olmaması bizi hem özgür hem de eşit kılar. Hiçbir insanın diğer insanlar üzerinde yaptırım
gücü olmadığı için, hepsi eşit ve özgürdürler.

Doğa durumunun bir kargaşa ortamı olduğunu söyleyen Hobbes’a karşı, doğa
durumunun tam tersine bir barış durumu olduğunu belirtir.
Hobbes yasaların, hakkın, adalet fikrinin toplumsal yaşamla birlikte ortaya çıktığını
söylerken, Locke insan aklında “doğa yasası”nın bulunduğunu, bu nedenle de doğa
durumunun da bir başıbozukluk durumu olmadığını söyler. Ona göre her akıl sahibi varlık, bu
yasanın farkındadır. Akıl yasası, aklın buyurduğu doğa yasası şunu söyler: “Herkes eşit ve
özgürdür, bundan dolayı kimseye zarar veremez”. Ortada insanlar tarafından oluşturulmuş ve
yazılmış bir yasa olmasa bile, akıl sahibi herkes bunun farkındadır.
Locke şöyle düşünür: Doğa durumu aslında bu yasanın hüküm sürdüğü durumdur.
Locke doğa durumunda esas olan barış durumdur, savaş durumu istisnadır derken,
düşüncesine destek aldığı, bu kabulüdür. Herkes bu yasaya uymak zorundadır, uymayanlar
diğer insanlar tarafından cezalandırılır. Locke'a göre bu yasayı ihlal etmek, diğer insanlara
karşı, insanlığa, insan türüne karşı, türünün devamlılığına karşı savaş ilan etmektir. İnsanlığa
zarar vermeyi göze alanlar, insanlara savaş açmışlardır. Savaş durumunu ortaya çıkaran da,
ancak bu şekilde davranan birkaç kişidir. Her insanın böyle davranan kişileri cezalandırma
hakkı vardır. Bu yetkiyi onlara akıl verir.

Bu durum neden Locke tarafından “savaş durumu” diye adlandırılır?

Locke şöyle düşünür:

Yasayı ihlal eden kişi bu yasayı belirli bir amaçla ihlal eder. Bir başkasını kendi çıkarı
için kullanmak üzere o kişinin yaşamına, özgürlüğüne, varlığına, mülkiyetine kast eder. Bir
insan bir yasayı ihlal ediyorsa aslında bu, ona iktidar uygulama arzusunun bir görünümüdür.
Aralarında bir tür köle-efendi ilişkisi kurmayı amaçlar.

Locke'a göre nasıl devletler kendi iktidarını uygulamak için savaş durumuna
geçiyorsa, insanlar da kendi iktidarını uygulamak için kimi zaman diğerlerine savaş açar.
Ancak bu insan türünün varlığı için tehlike oluşturan bir ilişki biçimidir. İnsan türünün
devamı, bu özgürlüğü, eşitliği koruyabildiğimiz sürece mümkündür.

Bu düşüncelerinden Locke şu sonucu çıkaracaktır: Devlet doğa durumunu ortadan
kaldırmak için kurulmaz. Tam tersine, doğa durumunu korumak için kurulur. Bu bakımdan da
Hobbes’la ters düşer.

Savaş durumu Locke 'a göre biri bir başkasını köleleştirmeye çalıştığında ortaya çıkar.
Yalnızca iktidar mücadelesi savaş durumunu yaratır. Köleleştirmeye çalışan kişi, hiçbir
zaman güvende olmaz; çünkü herkes için özgürlük esastır ve köleleştirilmeye çalışılan herkes
sonuna kadar direnecektir.

Toplumun ne kuruluş aşamasında ne de özünde köle-efendi ilişkisi vardır ona göre.
Köle-efendi ilişkisinden, toplum değil, savaş durumu ortaya çıkar. Köleleştirilmeye çalışılan
kişi bunu gerçekleştirmek isteyen kişiyi ortadan kaldırdığında tekrar barış durumu olur.

__________________