Çevrimdışı

Başlangıcından bugüne kadar Türk müziği tarihinde kullanılan sazların birçoğu; hem halk müziğinde hem sanat müziğinde hatta Mehter müziği ve dinî müzikte ortak kullanılmıştır. Zaman içinde bazı sazlar unutulmuş, bazıları şekil değiştirmiş, bazıları da geliştirilip daha kullanışlı hâle getirilmiştir.

Osmanlı müziği formları ile çalgıları arasında, çağlara göre eskilerinin gözden düşüp yenilerinin moda olması şeklinde bir kader birliği görülür.

Osmanlı klasik ve halk müziğindekullanılan bütün telli/saplı çalgıların atası olan kopuzun ömrü 18. yüzyıla kadar devam edebilmiştir.

10 ila 16. yüzyıl arası çok revaçta olan ut, yerini (l9. yüzyıl sonunda yeniden almak üzere) 17. yüzyıldan itibaren tambura bırakmıştır. Tarihî Türk harpi “çeng”le, Türk pan flütü “miskal” 19. yüzyıl, “santur” ise 20. yüzyılda artık kullanılmaz olmuşlardır. Önce viola d'amore şeklinde “sinekemanı” adı ile batıdan gelen “keman”, daha sonra viyola, viyolonsel ve kontrbas ile önceleri köçekçe ve tavşanca adı verilen saray rakslarının eşlik sazı olan kemençe ve lavta 20. yüzyılda klasik müziğe de girmiştir. Kaşıkla zilli maşanın halk oyunlarında yaşamasına mukabil, çalpara da denen çengi çubuğu, köçekçe ve tavşancalarla birlikte tarihe karışmıştır. Osmanlı müziğinde kullanılmış olan çalgıların sayısı da çeşitli çalgıların kaynaklarına göre değişiklik (daha doğrusu artış) göstermiştir.

II. Murat çağı yazan İükrullah sadece 9, Ladikli 18, Kâtib Çelebi 19 çalgılık liste verirlerken yazarlığı yanında çok iyi bir müzisyen olan Evliya Çelebi, çoğunun tarifini de verdiği 76 çalgı adı söylemiştir.