IRCForumları Sosyoloji Okulu: Sosyolojide Toplumsal ve Bireysel Etkileşim Nedir? Ne Değildir?

Birey ya da grupların birbirlerini etkilemek suretiyle gerçekleştirdikleri toplumsal davranışlardır. Etkileşim grupların biçimlenmesinde, statü ve rollerin belirlenmesinde önemli bir faktördür.

Etkileşim, kişileri birbirine bağlayacak özellikte olursa onları birbirine yaklaştırır, çatışma şeklinde gerçekleşirse toplumun varlığını tehdit edecek boyutlara ulaşabilir. İnsan, doğası gereği diğer insanlarla birlikte yaşar. İnsanlar, toplu hâlde yaşarlar. Aile, okul, iş yeri gibi yerlerde bir arada bulunurlar. Her bireyin kendine özgü bir konumu ve bu konumun gerektirdiği davranış biçimleri vardır. Öğretmenle öğrenci, doktorla hasta, subayla er arasındaki ilişkide olduğu gibi. Bireylerin birbirleriyle girdikleri ilişkiler ve bir arada yaşama, birtakım kuralları ve kurallara uygun davranış kalıpları ortaya çıkarır. Bu davranış kalıpları grup ve kurumların sürekliliğini sağlar. Bireyler nerede ve nasıl davranacaklarını bu ilişkiler sonucunda öğrenir.

Bireyler ve gruplar arasında sürekli bir ilişki ve etkileşim vardır. Bu durum hem birey hem de toplum için son derece önemlidir. Çünkü bunlar olmadan, ne kişi ne toplumsal grup ne de toplum varlığını sürdürebilir. Bu açıdan bakıldığında toplum, toplumsal ilişkilerden oluşan bir yapı görünümü verir. Bizler kendi öğrencilik deneyimlerimizden de düşünebileceğimiz üzere, sınavlarda arkadaşlarımızdan daha yüksek not almak için birbirimizle yarışabilir ve buna karşı olarak gerektiğinde bir projede birlikte çalışabilir, bazı konularda arkadaşlarımızla ayrılığa düşebilir ya da arzu etsek de etmesek de okulun kurallarına uymak zorunda kalabiliriz.

Tüm bunlar toplumsal etkileşimlerin bazı farklı görünümleri ve aşamalarını oluşturmaktadır. Toplumsal hayatın canlı yanını oluşturan şey, bireyler ve gruplar arası hiçbir zaman bitmeyen bu ve benzeri etkileşimler zinciridir. Toplumsal hayatta bireyler ya da gruplar farklı şekillerde karşı karşıya gelirler. Sosyolojide bu karşılaşma biçimleri “toplumsal etkileşim” olarak adlandırılır. Bu etkileşimlerin bazıları grupların istikrarını ve sürekliliğini sağlarken bazıları da grupları değişime teşvik eder. Sosyolojide, bütün toplumlarda geçerli olan ve bu nedenle evrensel süreçler olarak kabul edilen temel toplumsal etkileşim biçimleri; iş birliği, mübadele, çatışma, rekabet, baskı ve uyumdur. Bununla birlikte günümüzde çeşitli sebepler, toplumların iç içe geçmesi, uyarlama, benzeştirme gibi yeni toplumsal etkileşim biçimlerini de ortaya çıkarmıştır.

KAYNAK: SOSYOLOJİ TARİHİ KİTABI