Çevrimiçi

Persona: Maksatlı benimsenen tutum olarak tanımlanan persona, Antik dönemde oyuncuların taktıkları
maskenin adı olarak da bilinmektedir. Bu maskeyle özdeşleşen insana bireyin karşıtı anlamında persona
denir (Jung, 2016b: 56). Persona insanın kamusal yüzü olup, kişi bu yüzü hem bilinçli hem de bilinçdışı
olarak takınabilir (Snowden, 2012: 87). Kendilik her kişinin bilinçaltında var olan arketiplerle özdeşleşme
aracılığıyla gelişir. Persona diğerlerinin beklentilerine yanıt vermek için inşa edilmiş, ortaya sürülen
herkese açık kendiliktir (Magnavita, 2016: 93).
Gölge: Kişilerin cinsiyetini temsil eden ve hemcinsleriyle olan ilişkisini düzenleyen arketip gölge olarak
tanımlanmıştır (Geçtan, 2014: 169). Jung’a göre toplumsal yönün sürdürülmesi için gölge, persona
tarafından bastırılmalıdır. Bunun nedenini ise gölgeyi içgüdüsel ve ilkel tarafta, güçlü ve tehlikeli bulması
olarak açıklamıştır. Ego ve gölgenin işbirliği yapması durumunda kişinin kendini yaşam dolu hissettiği,
zihinsel işlevlerinin canlandığı ve aynı zamanda bedensel etkinliğinin de arttığı belirtilmektedir. Kişinin
bunalım veya sorun yaşadığı dönemlerin, egonun denetim altında tutulduğu gölge arketipinin egoyu
bastırdığı anlar olduğu, kişilerin aldığı ani kararlar ve kararsızlık durumlarında da gölgenin etkin işleve
sahip olduğu da açıklanmıştır. Bu anlamda gölgenin reddedildiği kişiliğin sönük kalacağı ifade edilir
(Ukray, 2016, ss.86-87). Jung, gölgeyi kişisel zayıflık ve kusurların ortaya çıkarıldığı kişisel gölge ve
tüm insanların ortak davranışlarını temsil eden kolektif gölge olmak üzere iki bölümde açıklamıştır
(Namlı, 2007: 1212). Jung’un kişiliğin olumsuz yanı olarak tanımladığı gölge, kişinin yeterince
gelişmemiş işlevleri, kişisel bilinçdışı içerikleri, saklamak istediği, hoş olmayan niteliklerinin toplamı
anlamına gelmektedir. Jung’a göre analiz sırasında insanın karşısına çıkan ilk arketip, genellikle gölgedir
(Storr,2006: 75). Gölge, kişinin karakterine yansıma, rüyalar veya semboller gibi farklı şekillerle ortaya
çıkan bilinçaltının karanlık güçleri olarak bilinmektedir (Şimşek, Şenocak,2009: 115).
Anima ve Animus: Kişilerin içedönük taraflarını erkeklerde anima arketipi kadınlarda animus arketipi
tanımlamaktadır. Anima ve animus arketipleri ruhun tamamlayıcı karşı cinsiyetini ortaya çıkarmakta, ben
ve bilinçdışının bireyin iç yaşamında dengesini sağlamakta, bu arketipler ile ruhun hem kişisel tepki
vermesi sağlanırken hem de karşıt cinsiyetin bireydeki yaşantısının yansımaları sergilenmektedir (Jung,
2006:72,73). Jung’a göre anima ve animus arketipleri hem kadınların hem de erkeklerin birbirleriyle olan
ilişkilerini etkilemekte, erkeklerin içlerinde kadınlara ait özelliklerini ve kadınların da erkeklere ait
özelliklerini fark etmelerini sağlamaktadır (Şimşek, Şenocak,2009:118).
Ben: Bilinçdışındaki diğer arketipleri ve arketiplerin bilince erişimini düzenleyen ve örgütleyen ben
arketipi, kişiliğin bütünleşmesini sağlar. Bir insanın kendisini uyum içinde hissedebilmesi ben arketipiyle
ilgilidir. (Geçtan, 2014:171). Ben arketipinin orta yaşlarda gelişmesinin sebeplerini kişiliğin ancak bu
yaşlara gelindiğinde ortaya çıkması ve kişiliğin bu yaşlarda tam olarak gelişmiş ve bireyselleşmiş olması
olarak açıklamıştır. (Ukray, 2016: 87).Ben arketipi Jung’a göre bilinç ve bilinçdışı olmak üzere her iki
alana doğru uzanan bir yapıya sahiptir. Jung, bu açıdan bilinç ve bilinçdışını birbirinin karşıtı ancak aynı
zamanda tamamlayıcı iki yapı olarak açıklamıştır (Jung, 2006: 32).

__________________
Hanif kalmak cesaret ister...