Facebook'un ardındaki gerçek
Ece Temelkuran / Milliyet

Geçen pazar günü The Guardian'ın ekinde Facebook üzerine, araştırmacı gazetecilik ürünü olan bir makale yayımlandı. Tom Hodgkinson'ın yazdığı makalenin ("With friends like these...") başlığını şöyle çeviriyorum affınıza sığınarak:
"Böyle dostlar oldukça..."
Nasıl dostlar?

Dünya el ele tutuşsa ltd.
Yazı, Facebook'un "karanlık yüzü" üzerine. Bu büyük "Bütün dünya el ele tutuşsa ltd."nin arkasındaki hikâye, bu yeni oyuncağın tadını çıkaranların sandığı kadar neşeli ve barışçıl değil. Yazı, Facebook'un arkasındaki isimlerden bahsederken bu isimlerden en önemlisi olarak Peter Thiel'e işaret ediyor. Kim bu adam? 40 yaşında, Silikon Vadisi yatırımcısı, fütürist bir felsefeci. Thiel, Harvard'dan Facebook fikriyle gelen internet sihirbazı gençlerin icadına 500 bin dolar yatırmış başlangıçta. Şimdi Facebook'un ticari değeri 15 milyar dolar. Thiel'in tek olayı aşırı derecede zenginleşmiş olması değil. Onun zenginliğinin ve Facebook'un kuruluşunun ardında bir felsefe var. O serbest piyasaya adanmış bir ruh! O bir Amerikalı muhafazakâr! O bir barış düşmanı! O bir Reagancı/Thatchercı ! O biiir... Savaş karşıtlarının internet sitelerini çökertip barış isteyenlere "ders vermenin" peşinde olan biri.
Bu Facebook'un ardındaki karanlık. Bir de önümüzde duran başka bir karanlık tarafı var. Hakkınızdaki bütün özel bilgileri bütün istihbarat servislerinin kullanabileceğ i şekilde ortalara seriyorsunuz. Üstelik öyle bir arkadaşlık ki bu, Facebook üzerinden para kazanıyorsunuz, kazandırıyorsunuz. Bu size kim tarafından yaptırılıyor? Kafayı hırsa ve güce takmış bir adam tarafından. Thiel'in diğer bir özelliği de insanların koyun gibi olduğunu, anlamlı veya anlamsız ayırt etmeden birbirlerinin davranışlarını taklit edeceklerini savunan bir felsefeye inanması. Doğru olabilir. Çünkü bu Facebook çıktığından beri kime sorsam "İlkokul arkadaşlarımızla buluşuyoruz" diyor. Bu konuda, bir mizah dergisinde yayımlanmıştı sanırım, şöyle bir soru vardı:
"İnsan hiç ilkokul arkadaşıyla yatar mı?"
Anladığım kadarıyla Facebook bu türden hayırlı vuslatlara da hamilik ediyor!

Facebook'tan çıkılır mı?
Bu, bir komplo teorisi değil. Bu, bir "Bakın sizi nasıl kandırıyorlar" yazısı da değil. Sadece arkadaşlıklarını z ve aşk ilişkileriniz şu sözleri söylemiş bir adam tarafından yönetiliyor ve yönlendiriliyor:
"Sanal dünya iyidir. Çünkü, örneğin bankada çalışanlar hakları için mücadele edemezler. Ne de olsa banka Vanuatu'dadır. "
Vanuatu her neresi ise.
Ya siz? Özel bilgileriniz, hem de çok özel bilgileriniz bir gün Facebook deryasından kıyıya yanaşıp karaya çıkmak istediğinizde internetin gayya kuyusundan nasıl çıkarılacak? Bir kere içindeyseniz hep içindesiniz. Ne için? İlkokul arkadaşlarıyla buluşmak için. Hımm... Tabii canım, kesinlikle buna değer!