Çevrimdışı

"Mustafa Kemâl Paşa'nın Madame Titaina'ya Verdiği Mülâkat"
'' Hilâfet, zamanımızda artık yeri olmayan geçmişin bir efsanesinden başka bir şey değildir.''

Bu dinç, seçkin, görgülü, kibar ve 1919 senesinden beri herkesin sevgisini kazanmış olan şahsiyet ile karşı karşıya bulunuyorduk. Adı geçen kişiden değerli dakikalarını ziyan etmemek üzere, derhal görüşme konusuna başlamak için iznini istedim ve dedim ki:

- Reisicumhur Hazretleri, Millet Meclisinde memleketim için o samimî açıklamada bulunduğunuz zaman Ankara'ya ulaşmıştım...

Daha ben cümleyi bitirmeye zaman bulamadan Paşa sözlerimi keserek:

''- Bu konuda daha açık ve açıklayıcı olmak istiyorum. Okurlarınıza söyleyiniz ki, Türkiye ile Fransa'nın arasındaki ilişkinin sevgi ve dostlukla dolu olmuş bulunması, duygusal bir sevgi ve yakınlıktan ve iki milletin yüksek zevklerindeki katılımından yayılıyor. Türkiye kendini bulduğu ve anladığı bu günlerde bu eski sevgi ve dostluğa bir yenisi ekleniyor. Bu dostluk, şahsen daha sıkı bir hale sokmak istediğim iki Cumhuriyet arasındaki dostça ilişkileri daha fazla destekleyecektir.

- Gerçekten bu ilişki, gazetelerin Fransa'ya yapacağınızı yazdıkları geziyle sıkı bir şekle dönüşecektir.

''- Fransa'ya gezi mi? Doğrusu Mösyö Mojen ile görüştüm ve Türk toprağından dışarıya ayak attığım zaman en evvel Fransa'yı ziyaret edeceğime söz verdim. Arzumda 15 sene evvel tanımış olduğum memleketinizi ziyaret etme yönündedir. Memleketinizi memnuniyetle tekrar göreceğim.''

- Ne zaman?

''- Bunu belirlemeye olanak yok. Önce, çözümü gereken birçok sorunlar vardır. Her şey durum ve koşullara bağlıdır. Yavaş ilerlemekte bulunduğumuz yakınmalarının bize yöneltildiğini işitmişsinizdir. Fakat genç Türkiye Cumhuriyeti'nin bir sene evvel doğmuş bulunduğunu ve daha başlangıçta her şeyi yenileme gereksinimi ve düzenlemenin bir memleket içinde büyük bir iş karşısında bulunduğunu unutuyorlar.

- Sizin ve hükümetinizin tamamen özgürce olan düşünceleri Fransa'da bilinmekle beraber hilâfetin kaldırılması bir parça şaşkınlık yaratmıştır.

''- Bu, sıklıkla bana yöneltilmiş olan bir sorudur. Ben bu soruya daima aynı temiz duygular ve samimiyetle cevap vereceğim. Hilâfet, zamanımızda artık yeri olmayan geçmişin bir efsanesinden başka bir şey değildir. Tunuslular, Mısırlılar, Hintliler ve diğer Müslümanlar İngiliz ve Fransız egemenliği altında bulunuyorlar. Yeni bir halife yakında Kahire'de tayin olunacaktır.

Her halde Türkiye dinî geçmişinden bütün açıklıkla ve kesinlikle ilgisini kesmiş ve her tür zorluktan kurtulmuş olarak ilerleme yolunda yürüyor.''

(İkdam'dan: 30 Teşrinisani (Kasım) 1924)