Çevrimdışı

İLETİŞİM ARAÇLARINDA İÇİN İÇİN KAYNAYAN, PATLAYAN ANLAM

Simülakrlar ve Simülasyon
Jean Baudrillard
Çeviri: Oğuz Adanır.

Her geçen gün daha çok haber ve bilgiye karşın giderek daha az anlamın üretildiği bir evrende yaşıyoruz. Bu bakış açısından yola çıkarak üç varsayımdan söz edebiliriz:

- Birinci varsayıma göre haber anlam (negantropik unsurdur) üretmekte ancak tüm alanlarda karşılaşılan genel anlam kaybını engelleyememektedir. İletişim araçları aracılığıyla istediğimiz kadar mesaj ve içeriğe yeniden topluma pompaladığımızı varsaysak bile anlamın yok oluş sürecinin hızı, anlamın pompalanma sürecinin hızından daha yüksektir. Bu durumda var olan iletişim araçları yetersiz kalacaklarından devreye ek iletişim araçlarının sokulması gerekmektedir Bunun adıysa özgür konuşma ya da bireysel yayın hücreleri şeklinde sonsuz sayıda çoğaltılabilen iletişim araçları hatta “anti-iletişim araçlar” (korsan radyolar, vb) ideolojisidir.

- İkinci varsayıma göre haberin anlamla hiçbir ilişkisi yoktur. Öyleyse haber bir başka düzen ya da gruba aittir. Anlamla anlam dolanım ya da dolaşım denilen düzenin dışında kalan işlemsel bir modeldir. Bu Shannon varsayımına göre iletişim evreninde üretilen haber saf bir araçtır. Teknolojik özelliğe sahip bu araçların içerdikleri herhangi bir anlam yoktur. Öyleyse iletişim araçları tarafından üretilen haberlerin anlamları başka alanlara özgü değer yar gılanyla değerlendirilemez. Bu türden bir anlam genetik kod tarafından üretilen bir koda benzemektedir bir başka deyişle aktarılan haberden ne anlıyorsanız anlam odur. Haberin anlamı denilen şey bu tür bir şeydir. Oysa anlam başka bir şeydir. Anlam, Monod’un Rastlantı ve Zorunluk başlıklı metninde açıkladığı gibi sonradan ortaya çıkan bir şeydir. Bu açıdan haber enflasyonuyla anlam deflasyonu arasında hiçbir anlamlı ilişkinin bulunmadığı söylenebilir.

- Üçüncü varsayıma göreyse haber enflasyonuyla anlam deflasyonu arasında, haber-anlamı doğrudan yok ya da nötralize eden bir niteliğe sahip oldukça belirgin ve zorunlu bir ilişki vardır. Anlam yitiminin doğrudan iletişim araçlarıyla kitle iletişim araçlarının haberi eriten, ikna edici bir biçime sokan müdahaleleriyle bir ilişki vardır.

En ilginç varsayım bu sonuncudur ancak şu anda kabul gören düşüncelerin tam tersini savunmaktadır. Nereye baksanız toplumsallaşmanın iletişim araçlarının gönderdiği mesajlarla ilgilenme oranıyla doğru orantılı olarak ölçüldüğünü görürsünüz. İletişim araçları ve gönderdikleri mesajlarla ilgilenmeyenler gücül ya da gerçek düzeyde toplumsallaşmamış insanlar olarak kabul edilmektedir. Haber her yerde hızlı bir anlam dolanımını sağlamakla yükümlü kılınmıştır. Bu durum ekonomik açıdan Kapitalizmin hızlı bir şekilde el değiştirme zorunluluğu sonucunda üretilen artı değer olayına benzetilebilir. Haber iletişim yaratan bir şey gibi sunulmaktadır. Boşa üretilen haber oranı muazzam boyutlara ulaşsa bile, genel bir “consensus”a dayanılarak bu haddinden çok anlamın toplumsalın kılcal damarlarına kadar dağıtılması istenmekte ve bu yüzden boşa üretilen haber kadar anlam üretimi konusunda da kimsenin sesini çıkarmadığı görülmektedir-aynen kendinden kaynaklanan bozukluklara ve irrasyonel yanlarına rağmen maddi üretimin daha çok zenginlik ve toplumsal uyum üretmesini isteyen bir “consensus” gibi. Hepimiz bu efsanenin suç ortaklarıyız. Bizim modernliğimizin başında da maddi üretim vardır sonunda da! ‘-maddi üretim olmasaydı bizim toplumsal örgütlenmemiz inandırıcı olmazdı. Oysa sahip olduğumuz toplumsal örgütlenme düzeni yine maddi üretim yüzünden çökmektedir. Haberin anlam ürettiğini sandığımız sırada
aslında tersi olmaktadır.

Alıntı.