Önlemlere Karşı Bölünmeler
Kilise önderlerinin iyi niyetle yürürlüğe koydukları bu önlemlere karşın ne yazık ki, görüş ayrılıklarından doğan tartışmalar ve bölünmeler devam etmiştir. Çıkan ilk görüş ayrılıklarından biri Paskalya Bayramı ile ilgiliydi. Bazılarına göre bu Yahudilerin Passah Bayramı’nda kutlanması gerekiyordu. Başkaları ise o haftanın ilk gününe yani Pazar gününe almak istiyorlardı. Bu konuyu görüşmek üzere toplanan kilise önderleri genel olarak bugün kullanılan formüle karar verdilerse de Anadolu’da bulunan birçok gözetmen öteki görüşte ısrar etmişlerdir.
Üçüncü ve dördüncü yüzyıllarda Novatian ve Donatist adlı gruplar da ciddi ayrılıklara neden olmuşlardır. onlara göre kiliseler uygulamalarında fazlasıyla gevşek davranıyorlar ve kutsallaşma konusunda yeterince ciddi ve gayretli değillerdi. Erken kiliseye göre vaftiz insanın önceden işlemiş olduğu bütün günahlarını arıtır ve kişiyi tertemiz kılardı. Dolayısıyla da kişi vaftizden sonra günah işlememelidir diye düşünüyorlardı. Bu sebepten birçok Hıristiyan imparator Konstantin gibi ancak ölüme yakın oldukları sırada vaftiz olmuşlardır. Bir de bazı günahlar vardı ki bağışlanamıyordu. Tertullian’ın putperestlik, küfür, cinayet, zina, cinsel uygunsuzluk, yalancı tanıklık ve hile diye sıraladığı yedi ölümcül günah vardı. Bazıları ise vaftizden sonra bir kereye mahsus bu ölümcül günahlardan biri bağışlanabilirdi. Bu konuda daha esnek ya da daha sert başka gruplarda vardı.
Decian zulmü sırasında Novatian ve Dioklation zulmü sırasında da Donatus isimli kilise önderleri inançlarını işkence sırasında inkar edip daha sonra tövbe edenler konusunda çok katı davranmışlar ve böyle kişileri kiliselerden atmışlardır. Bu iki akım geniş kitleleri arkalarından çekerek ciddi ayrılıklara sebep olmuşlardır. özellikle Kuzey Afrika’da bulunan Donatistler bütün birleşme ve barış çabalarına rağmen evrensel kilise ile bağlantılarını koparmış ve kendilerini tek gerçek kilise olarak ilan etmişlerdir.
Alıntı.