“Moğol Devleti, kurucusu ve şefi Cengiz Hanın kişiliğine de birçok şeyler borçludur. Göçebe feodallarden Yesügey bahadırın oğlu olan Temücin, 1155’de dünyaya gelmiştir. On yaşında iken yetim kalmış, refah ve kudretlerinin yok olması üzerine kardeşleriyle birlikte hemne hemen yoksul denecek bir duruma düşmüştür.
Çünkü annesi, aile başkanının ölümünden sonra yalnız geçim kaynaklarını değil, kendisini terkeden vasalların lüzumlu müzaharetini de kaybetmişti. Mukadderatının bütün ağırlığına ve felaketine rağmen, kişisel kabiliyeti ve olayların elverişli bir şekilde gelişmesi sayesinde, Temücin kısa bir süre içinde kaybettiği mallarını (sürülerini) elde etmeğe muvaffak olduğu gibi, göçebe feodalin en önemli kuvvetini teşkil eden nökerlerini de kazandı.
Yaptığı birçok akınlardaki başarılarını siyasi olgunluğu ile sağlayan Temücin, etrafına topladığı muhafız kıtasıyla bütün Moğolistan’da ün kazandı. Kendine benzer birçok şefi yendikten sonra, ilk olarak, Kereyit hükümdarı Vang-hanla başarılı bir mücadeleye girişti.
Bundan sonra en önemli ve en güçlü rakipleri olan Naymanlar ve Camuka ile mücadele etti.
1206’da Onon Irmağı boyunda Moğolistan’ın en seçkin göçebe feodallerinin iştirakiyle toplanan kurultayda Temücin, Cengiz Han (kağan) adıyla Moğol kağanı ilan edildi.
Göçebe Moğol devletinin resmen bu tarihten itibaren faaliyete geçtiği kabul edilebilir. Göçebe Moğol feodal sisteminde bu devlet şöyle kurulmuştu: Keçe çadırlarda oturan oymakların, yani Moğol kavminin başında Cengiz Han kabilesi bulunuyordu. Bütün Moğol kavim ve kabileleri onun ulusu, oturdukları alan ise yurdu sayılıyordu.
(A.Yu.Yakubovskiy, Altın Ordu ve Çöküşü, S.22)

.