[Amelia]

1- Canlılar neden sınıflandırılıyor?

Yeryüzünde yaklaşık iki milyon canlı yaşamaktadır. Bu canlıları tek tek inceleme olanağı bulunmaması canlıların sınıflandırılmasını zorunlu kılmaktadır.

2- Günümüzde sınıflandırılma nasıl yapılıyor?

Günümüzde sınıflandırılma yapılırken canlıların organ yapılarının benzeyip benzememesine bakılmaktadır. Organları benzeyen canlılar bir araya getirilip sınıflandırılmaktadır. Örneğin, Balina balıklarla mı, yoksa insanla mı aynı sınıfa konulmalıdır?

Bunun için bu canlıların organları karşılaştırılır. Balığın ve balinanın ön yüzgeci insan kolunun karşılığıdır. Bu organların yapısı incelendiğinde balina ve insanın ön üyelerinin kemikten, balığın ise tırnak benzeri bir maddeden yapıldığı görülür. Buna bakılarak da balina dış görünüşü balığa benzemesine rağmen insanla aynı sınıfa alınır.

3-Analog ve homolog organ neye denir?

Yapılan farklı, yaptıkları işler aynı olan organlara analog organ denir. Balina yüzgeci ile balık yüzgeci analog organdır.

Yapılan benzer, yaptıkları işler farklı olan organlara homolog organ denir. Balinanın ön yüzgeci ile insan kolu homolog organdır.

4- Sınıflandırma yapılırken başka nelere bakılır?

Yeni bulunan bir canlının organlarının böceğe de örümceğe de benzediğini düşünün. Bu canlıyı hangi gruba koymak daha uygun olur? Bu durumda canlının aşağıdaki özelliklerinin benzerliğine de bakılır;

- Embriyonik gelişim benzerliğine

- Boşaltım artıklarının benzerliğine

- Protein yapılarının benzerliğine

5- Sistematik birimler nelerdir?

Tür - Cins - Familya - Takım - Sınıf - Şube -Alem


6- Sistematik birimler nasıl oluşuyor?

Benzer türler bir araya gelince cinsler, benzer cinsler bir araya gelince familyalar, benzer familyalar bir araya gelince takımlar vb. oluşur. Bu yüzden türden aleme doğru gidildikçe birey sayısı artarken, bireylerin birbirine olan benzerliği azalır.
7- Tür neye denir?

Çiftleştiklerinde, kısır olmayan döller verebilen bireyler topluluğuna tür denir.

8- Atla eşek aynı türden midir?

Atla eşeğin yavrusu olan katır kısır olduğu için atla eşek farklı tür canlılardır. Katır ise bir tür olarak kabul edilmez.

9- Canlıların beslenme çeşitleri nelerdir?

Bütün canlılar yaşamak için beslenmek yani organik madde kullanmak zorundadır.Bazı canlılar organik maddeleri, inorganik maddeleri (CO2 ve H2O) kullanarak kendisi yapar. Bunlara ototrof denir. Yeşil bitkiler, su yosunları, mavi-yeşil algler ve bakterilerin bazıları ototroftur.

10- Canlılar birbirlerine neden gereksinim duyarlar?

Ototrofların, organik madde üretmek için kullandığı CO2 ve H2O'yu heterotroflar üretir. Heterotroflar için gerekli organik maddeleri ise ototroflar sen¤¤¤ler. Bu yüzden dünyada yalnızca ototrof canlılar ya da heterotrof canlılar yaşayamaz.

11- Ototrof canlıların, heterotrof canlılardan farkı nedir?

Ototrof canlılar (kemosentetik ototroflar hariç) klorofil taşır. Klorofil yeşil renklidir. Bitkilerin yapraklarının yeşil görülmesi bundandır.

12- Canlılar arasında görülen etkileşimler nelerdir?

Mutualizm: Birlikte olmaktan karşılıklı yarar gören iki canlının ilişkisine denir. Mantar ve su yosunu birlikte yaşar. Bunların birlikteliğine, Liken birliği denir. Ototrof olan su yosunu heterotrof olan mantara organik madde ve oksijen, mantar da ototrof olan su yosununa CO2 ve H2O sağlar. Mutualizm ilişkisi "böcek-bitki" , "insan-insan kalın bağırsağında yaşayan bakteri" gibi pek çok canlı arasında da vardır. Kommensalizm: Birlikte yaşayan iki canlıdan birisi bu beraberlikten yararlanırken, diğerinin yarar ya da zarar görmediği yaşama biçimine denir. "Köpek balığı - vantuzlu balık" ilişkisi kommensalizm ilişkisidir. Mutualizm ve kommensalizm yararlı birlikteliklerdir.
Parazitlik: Bir canlı yaşamını bir başka canlının zararına sürdürüyorsa, zarar veren canlıya parazit bu ilişkiye de parazitlik denir

Parazitlerin üç çeşidi vardır:

1. Bir hücreli parazitler: Virüsler, parazit bakteriler, sporlular ve bazı mantarlar bir hücreli parazittir.

2. Bitkisel parazitler: Bitki olan parazitlerdir. Bunların da yarı parazit, tam parazit olan iki çeşidi vardır.Yarı parazitler (ökse otu) üzerinde yaşadığı bitkiden inorganik madde alırken, tam parazitler (cin saçı) organik madde alırlar.

3. Hayvansal parazitler: Hayvan olan parazitlerdir. Bunların da iç parazit ve dış parazit olan iki çeşidi vardır.

Tenyalar, bağırsak kurtları, karaciğer kelebeği, iç parazit, sivrisinek, kene v.b. dış parazittir Parazitler konaklarının gelişmesini engeller.

13. Saprofit yaşam neye denir, neden önemlidir?

Bazı canlılar, ölen canlıların yapısındaki ya da artık maddelerdeki organik maddeleri kullanır. Bu canlılara saprofit (çürükçül), bunların yaşama biçimine saprofit yaşam denir.

Saprofitlerin organik maddeleri inorganik maddelere dönüştürmesi çok önemlidir. Eğer saprofitler olmasaydı yeryüzünde ölen canlılar birikir, buna karşılık su, O2, COİ gibi inorganik maddeler azalır ya da hiç kalmazdı.

Saprofitler, ototrof canlılarla birlikte yeryüzünde organik- inorganik madde dengesini korumaları yüzünden çok önemlidir.

Bazı mantarlar ve bazı bakteriler saprofit canlılardır.

Ototrof Hipo¤¤¤i
Tabiattaki canlıları beslenme bakımından ototrof ve heterotrof olarak ikiye ayırmak mümkündür.Ototrof canlılar,bazı inorganik maddeleri ve güneş enerjisini kullanarak kendi besinini yapabilmektedir.Ototrof hipo¤¤¤ine göre,dünyamızda ilk meydana gelen canlı ototroftur.Ototroflar hem kendilerine,hem de başka canlıların yararlanabileceği besinleri üretebildiğine göre,karmaşık yapıda bir organizmadır.Bazı biyologlar ,ilk meydana gelen canlının,böyle kendi besinini üretebilecek kadar karmaşık bir yapıya sahip olamayacağını belirterek,ototrof hipo¤¤¤ini reddetmektedirler.Ototrof canlının bu karmaşık yapıyı kazanabilmesi için milyonlarca yıllık değişmeler geçirmesi gerektiğini savunan bilim adamları vardır.Kendi besinini üreten organizmanın nasıl meydana geldiği açıklanamadığı için ,ototrof hipo¤¤¤ine karşı daha sonra heterotrof hipo¤¤¤i ileri sürülmüştür.
Heterotrof Hipo¤¤¤i
Heterotrof Hipo¤¤¤i Heterotrof hipo¤¤¤ine göre,ilk canlı heterotrof bir organizma olup,bu da cansız maddelerin uzun bir "kimyasal evrim" geçirmesiyle meydana gelmiştir.Cansız maddelerin bir araya gelerek canlıları nasıl oluşturduğuna ait görüşler ,OPARIN(Oparin)ve HALDANE(Haldan) bazı bilim adamlarının hipo¤¤¤lerine dayandırılmaktadır.Bu bilim adamları,ilk atmosferde serbest oksijenin bulunmadığını,oksijenin su ve oksitlere bağlı olabileceğini iddia etmektedirler.Ayrıca ilk atmosferde metan (CH4 ) amonyak (NH3 )ve su(H2O buharının da bulunabileceği ileri sürülmektedir.Bilim adamları,bu maddelerin yoğun mor ötesi ışınlarının enerjisi ile daha karmaşık bileşikleri yapabilecek reaksiyonlara girdiklerini iddia etmektedirler.Bu reaksiyonlarla meydana gelen maddeler,yeryüzünde biriken suların oluşturduğu denizlere taşınarak,basit organik bileşikleri yaptılar. Stanley MILLER(Stenli Miller),1953 yılında,dünyanın ilk atmosferinde su buharı ,metan,amonyak ve hidrojen gazlarının buluduğunu varsayarak bir deney düzenledi.MILLER ,yukarıdaki karışımı bir cam balon içinde yedi gün elektrik boşalması(ark)'na tutarak,balonda amino asitlere benzeyen bazı basit organik maddelerin meydana geldiğini gösterdi. Bu deney ,hiçbir zaman bilim adamlarını tatmin etmedi.Çünkü,ilk dünya şartlarını kesin olarak tasvir etmek mümkün değildir.Bu yüzden,yapılan deneylerde birer kurgudan ibaret kalmaktadır.MILLER'in deneyinde bazı organik maddelerin meydana gelmesi,ilk canlı moleküllerinin de buna benzer bir olayla meydana geldiğini göstermez.Bugüne kadar,organik moleküllerden yeni bir canlı yapılamadığına göre,düzenlenen deneylerin tahmine dayadığı söylenebilir. Heterotrof hipo¤¤¤ine göre,denizlerde biriken organik moleküller birbirini etkileyerek,gittikçe büyüyen ve karmaşıklığı artan yeni moleküller meydana getirmiştir.Reaksiyonlar sonucu meydana gelen ilk organik moleküllerin proteinler olduğu ileri sürülmektedir.Hipo¤¤¤e göre,proteinmoleküllerinin bazıları enzim özelliği kazanmış ve diğer moleküllerin oluşmalarını hızlandırmıştır.Bilindiği gibi enzimler,reaksiyonları başlatan ve tekrar tekrar kullanılabilen biyolojik katalizörlerdir.Bu hipo¤¤¤i savunan bilim adamları,denizlerde meydana gelen nükleik asitlerin ilk canlı için çok önemli olan,"nükleik asit-protein" yapısında bazı kümeleri oluşturduğunu savunmaktadırlar.Onlara göre,bu kümeler tıpkı bir virüs veya "gen" gibi davranarak kendi kopyalarını yapmaya başladılar. Denizlerdeki organik maddelerin birleşmesiyle meydana gelen ilk canlılar,oksijensiz bir atmosferde bulunduklarından,kendileri için gerekli enerjiyi,o zamanki mevcut organik bileşiklerin oksijensiz solunumundan sağlanmış olabilirlerdi.Bu sebepledir ki,heterotrof hipo¤¤¤i,ilk organizmaların kendi besinini hazır olarak aldıklarını iddia eder. Heterotrof hipo¤¤¤i dikkatle incelenirse,tutarsızlığı ortaya çıkar.Gerçekten bu hipo¤¤¤,ilk canlıları meydana getiren moleküllerin ve atomların nasıl varolduğunu ve nereden geldiğini açıklamaktan uzaktır.Kendiliğinden oluş hipo¤¤¤i çürütüldüğüne göre,acaba atomlar,durup dururken daha karmaşık molekülleri ve ilkel canlıları nasıl meydana getirebilmişlerdir?ilk canlıların ortaya çıkışını,MILLER'in deneyine benzer deneylerle açıklamak imkansızdır.Milyonlarca yıl süren bir olayı,yedi günlük mbir deneyle açıklamak ne derece mantıklı olabilir?Madem ki canlıları meydana getren temel organik mmoleküller sen¤¤¤lenebiliyor;o halde,ilk canlıyı temsil eden bir organizmayı yapmak neden mümkün olamıyor?Bugüne kadar,cansız maddelerden canlı organizmalar meydana getirebilecek bir deney tertip edilememiştir.Bu da gösteriyor ki,hayatın yeryüzünde nasıl başladığını izah etmek,oldukça karmaşık bir meseledir Canlıların metabolizma olaylarını yapabilmeleri için beslenmeleri,yani vucuda ham madde sağlayacak besini almaları gerekir.Besin; vucuda enerji sağlayan ,dokuların meydana gelmesine,onarılmasına yarayan, vucuttaki kimyasal olayları düzenleyen maddelerdir.
Canlılar besinlerini kısmen havadan, sudan veya topraktan,kısmen de ölü veya canlı diğer organizmalardan sağlarlar.Yeşil bitkiler besinlerini anorganik maddelerden fotosen¤¤¤le sağlayabildiklerinden bunlara OTOTROF canlılar denir.Hayvanlar ise besinlerini ölü veya canlı diğer organizmalardan sağladıklarından bunlara da HETEROTROF canlılar denir.Heterotrof canlılar besin çeşidine göre üç çeşittir.
1)Herbivorlar,bitkilerle beslenirler.ör;geviş getiren memeliler,kemiriciler.
2)Karnivorlar:Hayvansal besinlerle beslenirler.Ör;kediler,bazı deniz hayvanları.
3)OmnivorlaHem bitkisel hem hayvansal besinlerle beslenirler.Ör;insan,ayı...
Heterotrof beslenme ayrıca üç grupta incelenebilnir:
1)Holozoik Beslenme:Organik besin maddelerini katı parçalar halinde yiyen veya başka canlı organizmayı bütün veya parçalar halinde yutan ve bunları sindirerk emen canlılara (b)holozoik(b) canlılar bu tarz beslenmeyede (b)Holozoik beslenme(b) denir.
2)(b)Saprozoik Beslenmeb)Erimiş organik besinleri doğrudan hücre zarlarından emerek beslenen canlılara (b)saprozoik(b)canlılar, bu tarz beslenmeyede saprozoik beslenme denir.Bu tür canlılar çürümekte olan hayvan ve bitkilerden beslenirler.ör,maya ve küf mantarları, bakterilerin çoğu.Bu canlılar çürümeyi sağlarlar.Karbonhidratların anaerobik parçalanmasına (b)fermantasyon(b),protein ve amino asitlerin anaerobik parçalanmasına (b)putrifikasyon(b) (çürüme) denir.Ölmüş hayvan ve bitkilerin çürümesi esnasında duyulan pis koku,aslında putrifikasyon olayından dolayı kükürt ve azotlu bileşiklerin oluşması nedeniyledir.
Parazitik Beslenme:Herhangi bir canlının ,konuk veya konak adı verilen diğer bir organizmanın üzerinde veya içinde yaşayarak onun zararına beslenmesidir.ör;viruslar,riketsiyalar,bakteriler. ..
(b)Simbiyoz Beslenme(b):İki organiz