canlıların evrimiyle ilgili görüşler - canlıların uzun zaman içindeki değişimleri - Darwin evrim teorisi

• ...Evrim,canlılar arasında zaman içerisinde görülen değişikliklerin nasıl olduğunu açıklamaya çalışan bir görüştür.
• ...Canlıların uzun bir zaman içinde geçirdiği ve geçirmekte olduğu değişiklikleri evolusyon(evrim) bilimi inceler.
• ...Evrime göre yeni türler eski türlerin tesadüfen ve zaman içinde değişmesiyle meydana gelmekte ;bu değişme olayı günümüzde de devam etmektedir.
• ...Başka bir ifadeyle evrimciler,türlerin sabit olmadığına ve devamlı değiştiğine,canlıların ortak bir atadan oluştuklarına inanmaktaydılar.
• ...Evrimcilere göre günümüzün canlıları çok basit ve ilkel bir veya birkaç ortak atadan milyonlarca yılda evrimleşerek meydana gelmiştir.


1.): Lamarck’ın Evrim ile ilgili Görüşleri
• ...Lamarck doğada türlerin değişebileceğini ileri sürerek çevre şartlarının türleri etkilediğini bu nedenle oluşan türlerdeki değişikliklerin yeni bireylere aktarıldığını savunur.
• ...Biyolojide türlerin değişebileceği görüşünü ilk ortaya atanlar Buffon ve Lamarck’tır.
• ...Bu iki bilim adamı çevrenin etkisiyle canlılarda meydana gelen değişmelerin daha sonraki nesillere geçebileceğine inanmışlardı.
• ...Lamarck doğada türlerin değişebildiğini ileri sürerek çevre şartlarının türleri etkilediğini,bu nedenle oluşan türlerdeki değişikliklerin yeni bireylere aktarılabildiğini savunmuştur.
• …Lamarck’ın görüşüne göre bireyler arasında yaşam savaşı vardır.
• ...Lamarc’a göre çevre değişirse canlı içten duygularla çevresine uyar ve yaşar.Lamarck’ın evrim ile ilgili görüşleri iki başlık altında toplanır:
a.)Kullanma-Kullanmama Görüşü:
• ...Lamarck’a göre canlının kullandığı organ gelişir,kullanmadığı organ ise küçülür ve körelir.
• ...Örneğin;otsuz ve kurak bölgelerde yaşayan zürafalar ,ağaçların yapraklı olan uç dallarına ulaşmak için boyunlarını çok sık olarak uzatmak zorunda kalmışlardır.Buna bağlı olarak da zürafalar uzun bir boyuna ve boya sahip olmuşlardır.
• ...Bu şekilde kazanılan özellik bu görüşe göre kalıtsal olup daha sonra yavrulara aktarılmıştır.Yani çevresel bir etken kalıtsal özellik kazanmıştır.
• ...Buna benzer şekilde ördek ve kazların perde ayaklı olması bu hayvanların su içinde yüzmelerine bağlı olarak ortaya çıkmıştır.
• ...Ancak şimdi biliyoruzki;kullanılan organın gelişmesi bir modifikasyondur.(çevresel etkilerle canlıda meydana gelen değişiklikler) ve kalıtsal özellik taşımaz.Örneğin;kasları gelişmiş bir sporcunun çocuğunda da aynı kas yapısının olması beklenemez.
b.)Sonradan kazanılan karakterlerin yeni nesillere aktarılması(kazanılan karakterlerin kalıtımı):
• ...Kullanma-kullanmama ile kazanılan bu özelliklerin yavrulara geçtiğini savunur.Ancak kullanılan organın gelişmesi bir modifikasyondur ve süreklilik göstermez.
• ...Bir özelliğin kalıtımsal olması ve değişmenin olabilmesi için üreme hücrelerini etkilemesi gerekir.Lamarck’ın bu varsayımı ispatlanamamıştır.Çünkü modifikasyonlar kalıtsal değildir.
• ...A.Weisman sonradan kazanılan karakterlerin kalıtsal olup olmadığını bir deneyle ispatlamıştır.
• ...Deneyinde fareleri kullanmış ve 20 döl boyunca farelerin kuyruklarını kesmiştir.Ancak 21. dölde dahi yeni doğan farelerin kuyruklu olduğunu görmüştür.
• ...Lamarck’ın teorilerinin aksine bugün artık biliyoruzki;ancak üreme hücrelerinde meydana gelen değişiklikler kalıtsal olarak aktarılırlar.Soma(vücut) hücrelerindeki değişiklikler yavru bireylere aktarılamaz.
2.)Darwin’in Evrim ile ilgili görüşleri:
• ...Darwin türlerin birbirlerinden neden farklılık gösterdiğini ,nasıl değiştiğini,bu farklılıkların oluşumunda nelerin etkili olduğunu doğal seleksiyon hipotezi ile açıklamıştır.
• ...Seleksiyon gen frekansının değişmesinde bir etkendir.
• ...Gen frekansı
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
ir populasyonun bütün genlerine gen havuzu denir.Bu gen havuzunda bir genin bulunma sıklığı (% oranı) o genin,gen frekansını belirler.
• ...Örneğin;hemofili hastalarının toplumda yaşama ve çocuk sahibi olma ihtimalleri azdır.Hemofili geni seleksiyona uğrar.Ancak hemofili allellerinin frekansı hiçbir zaman sıfır olmaz.
• Modifikasyonlar gen havuzunda değişikliğe neden olmaz.
• ...İzolasyon:En önemli izolasyon coğrafik izolasyondur.Sonuçta bu ayrılan populasyonlar birbirleriyle çiftleşmeyecek hale gelirler.
• ...Kalıtsal varyasyonlara sahip olan bireylerden ortam şartlarına uyanlar yaşar,ürer ve kalıtsal özelliklerini döllerine geçirir.Buna doğal seleksiyon adı verilir.

EVRİM ZİNCİRİ: Mutasyon ve eşeyli üremeàkalıtsal varyasyonàDoğal seleksiyonàAdaptasyonàEvrim
• ...Burada mutasyon ve eşeyli üreme evrimin nedenidir.
• ...Varyasyon:Her türün çeşitli fertleri arasında görülen değişiklik ve farklılıklardır.Örnek: Eskimo ile zenci
• …Doğal Seleksiyon: Doğaya uygun olan birey seçilir,uygun olmayan elenir.
• ...Adaptasyon:Canlıların belirli bir çevreye uyumlarını,yaşamalarını ve üreme şanslarını artıran kalıtsal özelliklerine uyumsal özellikler (uyum) denir.
• Ör:Kutuptaki ayıların beyaz renkli olması vb.
• Ör:Kurakçıl bitkilerde yaprakların küçük olması
• Ör:Ekvatoral bölgede hayvanların renkli yapılarda olmaları
• Ör: Dağda yaşayan insanlarda alyuvar artışı
• Ör:Kirpi balıklarının düşmanlarından şişerek korunması vb.
• Ör:Sanayi devrimi sırasında kirletici maddelerin etkisiyle ağaç gövdelerinin kararmasıyla burada yaşan kelebeklerin koyu renge dönüşmesi.
• ...Derideki kılcaldamarların büzülmesi,kılların diken şeklini alması,vücudun büzülmesi gibi özellikler düşük sıcaklıklara karşı korunmak amacıyla dayanıklılık sağlar.
• ...Sudan karaya doğru geçişte omurgalılarda boşaltım sisteminde görev yapan henle kulpu uzar,iç döllenme artar,gamet sayısı azalır,ısı kaybını azaltmak için yağ tabakası artar ..vb...
• ...Kurak bölge bitkilerinde kökteki osmotik basınç düşüktür.Kutikula tabakasının kalın olması ve yaprak yüzeyinin dar olması su kaybını azaltmaya yönelik adaptasyonlardır.
• …Darwin’in evrim zincirinde çevresel varyasyon(modifikasyon) bulunmaz.
• ...Çevresel varyasyon(modifikasyon):Çevre etkisiyle meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişmeler olup ,vücut hücrelerinde meydana gelir.
• Ör:Sirke sineğinin 16 derecede düz 25 derecede kıvrık kanatlı olması.
• Ör:Akşam sefası bitkisinin mavi ve kırmızı çiçekler açması.
• Ör:Tek yumurta ikizlerinin farklı boyda olması.vb.
• Ör:Çuha çiçeğinin 15-20 derecelik kuru ortamda kırmızı,30-35 derecelik nemli ortamda beyaz çiçekler açması.
• ...Kalıtsal varyasyon:İki şekilde görülür:
a.)Eşeyli üreme:
I.Krossing-over:Eşey hücrelerinin oluşumu sırasında homolog kromozomlar arasında parça değişimidir.
II.Mayoz bölünme:Eşey hücrelerinin meydana geldiği bölünme şekli
III.Döllenme:Erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşmesidir.
…Gametlerdeki gen değişimleri türün evrimleşmesine neden olmaktadır.
b.)Mutasyon:Genlerde (DNA) meydana gelen kimyasal değişikliklerdir.Üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar kalıtsaldır.Bu da evrim için önemlidir.
Mutasyonu hızlandırıcı etkenler: Işınlar ,sıcak-soğuk farkları,kimyasal maddeler ,pH değişmeleri vb.
• ...Evrimin gerçekleşmesinde germinal mutasyonlar(üreme hücrelerindeki mutasyonlar) daha çok etkilidir.
• …Mutasyonlar canlı türlerinde değişikliğe neden olur.
• ...Bir mutasyonun kalıtsal olabilmesi için üreme hücrelerinde görülmesi gerekir.
• Kalıtsal mutasyon ve eşeyli üreme kalıtsal varyasyonu artırır.Doğal seçilim evrimin yönünü belirler.
• ...Charles Darwin,biyolojide bugüne kadar tartışılan evrim teorisini ortaya atmıştır.
• ...Darwin’in önceki evrimcilerden farkı,fikirlerini desteklediğine inandığı delilleri doğadan toplamış olmasıdır.
• ...Halbuki Darwin’den öncekilerin görüşleri inandırıcı bir gözleme dayanmıyordu.Sadece fikir olarak ileri sürülüyordu.
• ...Darwin dünyada yaşayan türlerin ayrı ayrı yaratıldığına inanmıyordu.
• ...Bunların ortak bir kökenden geldiğini ve tesadüflerle değişerek çeşitlendiğini,türlerin çok uzun zaman içerisinde başka türlere dönüştüğünü iddia ediyordu.
• ...Darwin;aynı kökenden gelen canlılarda yaşama ortamına bağlı olarak bazı yapısal uyumların geliştiğini kabul etmiştir.
• ...Türlerin değişebilirliği Lamarck’tan beri bilindiği için Darwin sadece bu türlerin hangi mekanizma ile değiştiğini açıklamaya çalışmıştır.
• ...’’Türlerin Kökeni’’ adlı ünlü eseri ile Darwin canlıların evrimine bir açıklık getirdiğine inanıyordu.Bu eserinde Darwin,doğal seleksiyon (doğal seçilim) mekanizması üzerinde durmuştur.
• ...Darwin yapmış olduğu gözlemler sonucunda şu hipotezi ileri sürmüştür:
• ...Türler belli sayıda ve değişmez olmayıp çok uzun zaman sürecinde değişmektedirler.
• ...Darwin evrim görüşünü açıklamak için farklı özellikteki güvercinleri çiftleştirmiş ve yeni güvercin çeşitleri elde etmiştir.(Galapagos adalarındaki ispinoz kuşları)
• ...Bu yolla her biri ayrı ve istenilen özelliklere sahip olan canlıların çiftleştirilmesiyle istenilen özellikteki canlılar elde edilmiştir.
• ...Buna seçilim(seleksiyon) adını vermiştir.
• ...Darwin insanlar tarafından özel amaçlar için yapılan seçilimin kısa zamanda yeni tipler ortaya çıkardığını,doğadaki seçilimin ise daha yavaş olduğuna inanmıştır.
• ...Darwin tarafından öne sürülen Doğal seçilim hipotezi yeni bir türün eski bir türden nasıl geliştiğini ve doğadaki canlı çeşitliliğini açıklamaya çalışmıştır.Bu hipotezin dayandığı görüşler şunlardır:
• ...Doğada var olan organizmalar büyük bir üreme potansiyeline sahiptir.Bütün populasyonlarda çok sayıda gamet(üreme hücresi) oluşturulmaktadır.Bu durumda her kuşakta çok sayıda bireyin oluşması gerekir.
• ...Bazı özel durumlar dışında büyük populasyonlar genel olarak büyüklük bakımından sabit kalmaktadır.
• ...Canlılar geometrik dizi halinde artarken besinler aritmetik dizi şeklinde artar.Bu nedenle doğal kaynaklar sınırlı durumda kalır.
• ...Bir türe ait bireylerin hepsinde kalıtsal varyasyonlar vardır.Bu kalıtsal varyasyonlar dölden döle aktarılabilir.
• ...Darwin yapmış olduğu gözlemlerden ilk üçünü dikkate alarak şu sonuca ulaşmıştır:’’Doğadaki sınırlı kaynakları kullanma bakımından populasyonu oluşturan bireyler arasında yaşamı sürdürmek için sürekli bir rekabet vardır.Bu rekabette üstün gelenler yaşamlarını sürdürerek gelecek kuşaklara kalıtsal özelliklerini aktarırlar.Diğerleri de bu rekabeti kaybederek doğal seçilim sonucu ortadan kalkar.
• ...Bir populasyondaki bireylerin sahip olduğu varyasyonlara bağlı özellikler populasyon içinde o bireylere diğerlerine oranla çevresel kaynakları daha iyi kullanma ,daha iyi yaşama ve üreme şansına aittir.Canlıların belli çevre şartlarına uyabilmelerini ve yaşama şanslarını arttırmalarını sağlayan kalıtsal özelliklere uyumsal özellikler,bu özelliklerin kazanılmasına da adaptasyon(uyum) denir.
• ...Darwin’ e göre ilk zürafalar içinde muhtemelen uzun ve kısa boyunlular şeklinde çeşitlilik vardı.(kalıtsal varyasyon)Doğal seçilim sonucu kısa boyunlular ölürken uzun boyunlu zürafalar ve yavruları yaşadılar (doğal seçilim). Sonuç olarak sadece uzun boyunlu zürafalar adaptasyon(uyum) sağladı.
• …Canlıların yapılarındaki benzer özellikler evrim teorisine kanıt olarak gösterilmektedir.
• ...Darwin ispinoz kuşları ile yaptığı gözlemlerde tohumla beslenenlerin kısa ve sivri gagalı,hayvan leşiyle beslenenlerin çengel gagalı,su hayvanlarıyla beslenenlerin ise uzun gagalı olduğunu saptamıştır.Darwin’e göre bu çeşitlilik doğal seleksiyonun sonucudur.

• ...Evrimleşme bireylerde değil populasyonlarda olur.
• ...Evrimin nedeni mutasyon ve eşeyli üremedir.
• …Evrimin hammaddesi kalıtsal varyasyonlardır.Doğal seleksiyon,krossing-over gibi olaylar kalıtsal varyasyonları artırır.
• ...Evrimin mekanizması doğal seleksiyondur.
• ...Evrimleşme bazı jeolojik ortamlarda daha hızlı olmuştur.Zamanımızda da devam etmektedir.
• ...Evrimleşme, farklı hayvan grupları arasında farklı hızda yürütülür.Genel bir ilke olarak herhangi bir populasyonun evrimleşme hızı yeni tür oluşturulurken fazladır.Çevresine uyum yaptıktan sonra adım adım düşer.
• ...Yeni türler gelişmiş özelleşmiş canlılardan değil,daha basit daha az özelleşmiş canlılardan ürer.
• ...Evrimleşme her zaman basitten gelişmişe doğru yürütülemez.
• ...Tür sayısı sabit olmayıp giderek artmaktadır.Populasyonlardaki bireyler ise az-çok sabitlik gösterir.
• ...Tüm canlılar ortak bir atadan oluşmuştur.
• ...Homolog organlar,embriyolojik benzerlikler ve indirgenmiş(körelmiş) organlar evrimi deteklemektedir.Analog organlar ve kromozom sayıları evrimi desteklemez.
• …Soğuk bölgelerde yaşayan memeli canlılarda vücut uzantılarının kısaldığı kıllarının ise uzadığı tespit edilmiştir.Yani çevreye uyumlu özellikler yaşama şansını artırır.
• …Coğrafik izolasyon aynı türde farklılaşmalara neden olabilir.Bu şekilde evrimleşebilen canlıların yaşama ortamları farklıdır.
• ...Evrim teorisi canlıların tür içi ilişkilerini incelemez.
Daralan Evrim:
• ...İki veya daha fazla sayıda kökten gelen yani evrim bakımından akraba olmayan hayvan grupları başlangıçta birbirlerinden farklı yapıda oldukları halde birbirlerine benzeyen ortamlarda yaşadıklarında ve ortamlarında adapte olduklarında zamanla birbirlerine benzeyen analog yapı (kökenleri farklı görevleri aynı yapılar) kazanırlar.
• ...Örnek: Denizlerde yaşayan köpekbalığı ve yunusların fosiform olması.
Açılan Evrim:
• ...Aynı kökenden gelen türlerin farklı ortamlarda kazandığı ,****olojik ve yapısal özellikleri birbirinden ayrı olan bir çok yeni canlı türünün ortaya çıkmasına neden olur.Buna açılan evrim(uyumsal açılım) denir.Yeni ortama uygun yapılar kazanmasına da yapısal uyum denir.
• ...Örnek:Galapagos adalarında yaşayan ispinoz kuşları.