| |
|
30 Kasım 2014, 21:30
| #1 | |
| Çevrimiçi  IF Ticaret Sayısı: (0) | Hücre çeperi anatomisi Hücre Çeperi Genel anlamda hücrede dolayısı ile de bitkilerde şekil ve direnç veren, protoplazmayı çevreleyip koruyan oluşum olarak değerlendirilirse de, çeperin hücrenin devam ettirebilmesi için, özellikle su ekonomisinin sağlanması, belirli maddelerin alınımı salgı gibi önemli metabolik işlevleri de vardır. Eskiden hücre çeperi sitoplazma tarafından salgılanan cansız bir yapı olarak kabul edilmekteydi. Son zamanlarda yapılan çalışmalar hücre çeperinin çok sayıda fiziksel ve kimyasal olayların gerçekleştiği dinamik bir yapı olduğu ortaya konulmuştur. Bu bağlamda, hücre çeperinin protoplazmanın kapsamında, bir organel olduğu yönündeki görüşler ağırlık kazanmaya başlamıştır. Bazı durumlarda çeperin yapısına sitoplazmik oluşumların katıldığı bilinmektedir. Çeperin üzerine çıkarak, hücreler arası madde alış verişinde iş gören bu uzantılara plazmodezm adı verilmektedir. a ) Oluşum halindeki çeper: Bitki hücrelerinin bölünme sürecinde, telofaz aşamasını takiben, iki yavru hücre arasında bir ara tabaka belirmeye başlar. Başlangıçta fragmoplast olarak isimlendirilen bu oluşum, gelişerek orta lamel diye bilinen yapıyı oluşturur. Bu bağlamda, oluşum halindeki çeper orta lamel ile aynı anlama gelir. Kimyasal olarak kalsiyum ve magnezyum da içerir ve pektik bileşiklerden oluştuğundan, pektin lamel olarak da bilinir. Kimyasal olarak, pektik asitlerin türevi olan pektinler, asidik karakterli polisakkaritlerden olan galakturonik asit zincirinden oluşmuş bir makro moleküldür. Genellikle amorf (şekilsiz), koloidal ve kimyasal bakımından pek de aktif olmayan bir madde olarak tanımlanan pektin, kaynatıldığında peltemsi bir hal almaktadır. Oluşum halindeki çeper selülozik karakterli değildir. Asıl işlevi doku oluşturan hücreler arasında bağlantıyı sağlamak ve bir tür yapıştırıcı gibi iş görerek, dokusal düzenin bozulmasını önlemektir. Orta lamel pektinaz enzimi aracılığıyla kolayca parçalanmaktadır. b ) Primer çeper: Büyüme sürecindeki canlı hücrelerde görülen çeper tipidir. Pektin lamel üzerinde ve onun da katkılarıyla oluşmaktadır. Kimyasal olarak başlıca selüloz, hemiselüloz ve pektin gibi polisakkaritlerle, glikoproteinlerden oluşmuştur. Bunlardan hemiselüloz; selüloz fibrilleri yapıştırma işlevi görürken, pektin ve glikoproteinler selüloz fibrillerin arasını doldurur. Bu dolgu maddeleri nedeniyle çeperin gevşeme özelliği vardır. İçinden büyüme olarak tanımlayabileceğimiz intususepsiyon yolu ile büyümektedir. Önce yüzey büyümesi, takiben de kalınlaşma gözlenmektedir. Primer çeperin büyümesi geri dönüşümü olan bir büyüme tipidir. Ekolojik koşullara bağlı olarak, incelip kalınlaşabilir. c ) Sekonder çeper: Genel olarak ****olojik işlevi bulunmayan ölü hücrelerde bulunur. Bununla birlikte, ksilem parankiması, ksilem ışınları, bazı durumlarda da sklerankima hücreleri canlı durumda da sekonder çeper taşımaktadırlar. Kimyasal olarak selülozdan oluşmuşsa da; selüloz oranı, bileşimine katılan lignin, pektin ve suya oranla daha az önemlidir. Primer çeper üzerine yerleşir. Sekonder çeperde optik bakımdan, homojen olmayan anizotropik (ışığı farklı şekillerde kıran tabakalara sahip olması) yapı göstermektedir. Bitkilerin ileri gelişim aşamalarında, sekonder çeper üzerinde farklı bir oluşumun belirdiği gözlenmiştir. Bazı araştırıcılara göre tersiyer çeper olarak da kabul edilen bu oluşum kabarcık ve damlacıklar halinde belirmektedir. ((Çeper Kalınlaşmaları ve Geçitler)) Çeper Kalınlaşmaları Hücre çeperi kimyasal olarak, genel anlamda selülozdan oluşmuştur. Ancak hiçbir bitkide ve hücrede çeper saf selüloz değildir. Selülozun yanı sıra, yarı selüloz karakterinde (hemiselülozik) 5 karbonlu ksilan, araban, manan gibi maddeler ile orta lamelin asıl yapı taşı olan pektik maddeler ve glikoproteinler de bulunmaktadır. Kalınlaşma sürecinde çeperin bileşimine başka bazı maddeler girebilir. Bu maddelere bağlı olarak da çeper özel isim alır. En yaygın maddeler ve çeperin aldığı özel isimler; lignin katılmasıyla lignifiye, silis katılmasıyla silisifiye, kalsiyum katılmasıyla kalsifiye, süberin katılmasıyla süberinize, kütin katılımıyla kütinize çeperler olarak sayılabilir. Bitkilerin gelişim aşamalarına bağlı olarak, çeperlerde farklı kalınlaşmalar dikkat çekmektedir. Bu kalınlaşmaları, öncelikle iki başlık altına toplamak olasıdır. A ) Homojen çeper kalınlaşması: Bu tür kalınlaşmada çeper her tarafında aynı derecede kalınlaşmaktadır. Bunlar en tipik olarak taş hücrelerinde görülmektedir. B ) Heterojen çeper kalınlaşması: Bu tip kalınlaşmış çeperlerde, kalınlaşma her bölgede aynı derecede görülmemektedir. Bu tür kalınlaşmada başlıca üç farklı tip ayırt edilmektedir. Bunlar; sentripetal, sentrifugal ve mesark tır. Sentripetal (Eksark): Çeper kalınlaşması, çeperden merkeze doğru olmaktadır. Sentrifugal (Endark): Çeper dışa doğru büyümektedir. Mesark: Hem sentripetal hem de sentrifugal kalınlaşmaların birlikte görüldüğü çeper kalınlaşmalarını ifade eder. Geçitler Çeper kalınlaşma sürecinde, çeperin bazı bölgelerinde mikrofibril oluşumu durmaktadır. Mevcut mikrofibriller ise farklı biçimde düzenlenerek, primer geçit adını verdiğimiz yapılar ortaya çıkar. Primer geçitlerin bulunduğu yerlerde çeper kalınlaşması olmaz. Gerçek anlamda geçit diyebileceğimiz yapılar ise sekonder kalınlaşma gösteren çeperlerde görülürler. A ) Basit geçitler: Genel olarak basit delikler şeklinde görülen geçitlerdir. B ) Kenarlı geçitler: Basit geçitlere oranla daha karmaşık yapıdadır. En yaygın biçimde trake ve trakeidlerde (genel anlamda trakeal elemanlar) görülürler. Sekonder çeper kemer şeklinde büyüyerek, primer çeper üzerinde bir kemer oluşturmuştur. Mikroskop altında iç içe geçmiş iki daire şeklinde görülmektedir. Geniş halka primer çeperin, dar halka ise sekonder çeperin açıklığına karşılık gelmektedir. Sekonder çeperin oluşturduğu kemerin altında kalan bölgeye geçit odası, geçit odasının ağzına da geçit açıklığı adı verilmektedir. Ayrıca geçitin ortasındaki zar kalınlaşarak, bir tür tıkaç görünümündeki torus denilen yapıyı oluşturmuştur. Primer kalınlaşma ürünü olan torusun etrafındaki ince bölge magro olarak isimlendirilmektedir. Leguminosae (Baklagiller), Cruciferae (Hardalgiller), Myrtaceae (Mersingiller) ve Caprifoliaceae (Hanımeligiller) gibi Dikotiledonea familyalarında, sekonder odunda, sekonder çeper, geçit açıklığı etrafında ince, basit veya dallanmış yapılar taşır. Kalburlu geçitler olarak isimlendirilen bu yapılar, filogenetik bakımdan ileri düzeyde gelişmiş ksilem elemanlarında bulunmaktadır. Eğer komşu iki hücreden birinde kenarlı, diğerinde basit geçit mevcut ise, bu durumda yarı kenarlı geçitlerden söz edilir. Bu tür geçitler sıklıkla trakeal elemanlar ile parankimatik hücreler arasında bulunurlar. Nadir de olsa, iki komşu hücre arasında, birinde geçit bulunurken, diğerinde geçit yer almaz ya da geçit intersellülar (hücreler arası) alanın karşısında yer alabilir. Bu tür geçitler işlevsel olmayıp, kör geçit olarak bilinirler. Trakeal elemanlar üzerinde geçitlerin yapı ve dizilimleri faklılık göstermektedir. Eğer geçit enlemesine uzanmış ve merdiven benzeri bir görünüm kazanmışsa, skalariform (merdivensi) geçitlerden söz edilir. Bunun yanı sıra karşılıklı ve almaşlı geçit dizilimleri de söz konusudur.
__________________ Geçmiş daima unutulur Rimbaud! | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| anatomisi, Çeperi, hÜcre |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Hücre Çeperi Büyüme Tipleri | RaMSeS | Biyoloji | 0 | 30 Kasım 2014 21:24 |
| Hücre Çeşitleri, prokaryot hücre nedir, Ökaryot hücreler nedir | Violent | Biyoloji | 0 | 02 Kasım 2014 13:07 |
| Prokaryotik hücre ile ökaryotik hücre arasindaki farklar | Ecrin | Mikrobiyoloji | 0 | 06 Kasım 2011 16:24 |
| Uzlaşmanın Anatomisi | Kalemzede | Felsefe | 0 | 04 Ekim 2011 23:22 |
| Bir ayrılığın anatomisi. | kont_dracula | Şiir, Hikaye ve Güzel Sözler | 1 | 20 Temmuz 2006 17:10 |
Normal
