Tanrıyı veya Dini Reddeden Akımlar - Agnostisizm - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Sihir · 10 Ekim 2011, 10:36

Agnostisizm, bilinmezcilik olarak tanımlanan Tanrı'nın varlığının ya da yokluğunun şu an için bilinemeyeceğini öngören felsefe akımı.

Kökeni eski Yunan'daki Sofistlere kadar uzanan Agnostisizm kelime olarak eski Yunanca'daki agnostos, yani "bilinemez olan" kelimesinden gelir. Gerçekte, bir dindenThomas Henry Huxley, agnostisizm'i tanımlarken insanların ölüm sonrası ve tanrının varlığı konularında akıl yürütmekten kaçınmaları gerektiğini söylemekle kalmamış, bu bakış açısından değerlendirildiğinde değillenemeyecek hiçbir önerme ya da yanlışlanamayacak hiçbir bilgi olmadığını da eklemiştir.
ya da öğretiler bütününden ziyade bir konsepttir. "Bilinmezcilik" olarak tanımlanması, aslında dinlerin öne sürdüğü Tanrı anlayışının gerçekliğinin bilinemezliği değildir. Bu akım, insanın bilme yetisinin sınırlı olduğunu ve bu nedenle, görülebilenin ardındaki hakikati yakalayamayacağını savunur.
Agnostisizm, tüm dinleri ve dolayısıyla onların tanrılarını kesin olarak reddeder. Fakat, Teizmin sundukları dışında; doğaya müdahale etmeyen, belki bilinci dahi olmayan bir Tanrı'nın olup olamayacağını bilemeyeceğimizi öngörür. Bu anlamda Deizmin ve Ateizmin dogmatik tutumundan uzak olduğu vurgulanabilir.

Felsefi bir ekol olarak kayıtlara geçmesi 19. yüzyılın ikinci yarısına denk gelir, Batı felsefesindeki başlıca temsilcileri Herbert Spencer, William Hamilton ve Leslie Stephen'dir. Agnostisizm'in Doğu'daki karşılığını ise tasavvufun hemen her kolunda bir miktar bulmak mümkündür. Araştırma için Türkçe kaynak olarak 1997 yılında Vadi Yayınları'ndan çıkan Şinasi Gündüz'ün Son Gnostikler: Sabiiler, İnanç Esasları ve İbaretleri adlı kitaba bakılabilir.

Agnostisizm Nedir?

Gerçek ve mutlak varlığın, kendinde nesne lerin ve dayanağının insan ruhu tarafından bi linemeyeceği öğretisine agnostisizm denir. Dolayısıyla gerçek varlığa, a) ya büsbütün eri-ş, İlemeyeceği; b) ya da akıl ve bilgiyle değil de, ancak İman ile ulaşılabileceği ileri sürülür. Thomas Huxley ve Herbert Spencer tarafın dan bilginin ancak varlığımızın güven içinde bilebileceği konularla sınırlı bulunduğunu sa vunan bir akım halinde ortaya konulmaya çalı şılmıştır.

Agnostisizm terimi, Yunanca'dan alınmış "(/" olumsuzluk edatı İle, "bilgi, bilinebilir" an lamına gelen "^/ias7av" kelimelerinin birleşme sinden oluşmuştur. Dolayısıyla "a-gnosli-sizm", bilinebilir karşıtı olarak "bilinenıezci-Uk" anlamını taşıyan bir kavramdır. Bu anlam da "gnosos" kelimesi, Arapçadaki ilin terimi değil "ûfan" terimi, "agnostos"da "itfamye" karşılığında kullanılır.

Kavram olarak agnostisizm, XIX. yüzyılda Huxley tarafından, bilginin duyuma ait algı dan İleriye gitmesinin imkansız olduğu ve ak lın olayların ve görünüşlerin Ötesine nüfuz edemeyeceği anlayışını temellendirmek üzere ortaya atılmış, dolayısıyla, olay ve görünüşle rin dışında hiçbir şeyin kabul edilmemesini önermiştir. Bu görüşe bazan fenomenizm (p-henomenism) adı da verilmiştir. Algısal güçle rimizin sınırlılığı ilkesine dayanan agnosti-sizm'in en geniş şekli, duyularımızla algıladığı mız şeylerin dışında kalan nesnelerin varlığı hakkında bilgisizliğimizi itiraf etmektir. Açık ça görüldüğü üzere burada, daha çok Hıristi yan ve Yahudi gnostisizminin karşısına çıkıl makla; Yahudi-Hristiyan tanrıcılığı İle tanrı ta nımazlık reddedilmektedir. Böylece Tanrının varlığının ne kabul edilebilir, ne de reddedile bilir olduğu savunulmakta, bu gibi akıl-üstü ve dinî düşünceler bir tarafa bırakılmaktadır.

AugusteComte'un pozitivizmi, Kant'm eleş tiriciliği, Spencer'in evrimciliği ve Hamİl-ton'ıın izafetçiiiği gibi görüş ve düşünceleri, başka yönlerden birbirinden farklı olmakla birlikte, bilgi ve marifet konusunda agnosti sizm içinde yer alırlar. Agnostisizm'in diğer iki temsilcisi Lange ve Jodl İse, her türlü meta fiziği imkansız saymış ve inkar etmişlerdir. Ag nostisizmi "Kuşkuculuktan ayırmak gerekir.

Agnostisizmin temel ilkesi mutlak ve şarta bağlanmamış varlığa bilgimizin erişemeyeceği önermesidir. Spencer, evrenin bize açtığı kud retin Özünü tamamiyle kavrayamayacağımız görüşündedir. Bu bakımdan insan ilk nedenle re (causes primaİres), son amaca (cause final) nüfuz edemez.

Littre'ye göre, sınırsız uzay (mekan) gibi maddî, sonsuz nedenlerin dizilişi gibi manevî olmak üzere nesnenin ötesinde olan "perde nin" arkasında bulunana insan ruhu kesin su retle yanaşamaz. Fakat bu yanaşamama, onun yokluğu anlamında düşünülemez. Çünkü ge rek maddi, gerekse manevi bir payansızlık ve sonsuzluk sıkı rabıtalarla bilgilerimize bağlı ol malıdırlar.

Metafizik meselelerin anlam ve önemini kay bettiğini, bilgimizin sınırlı hiçbir şeyin gerçek özüyle bilinemediğini ve bilinemeyeceğini sa vunan inkarcıları agnostiklerden ayırmak ge rekir Agnostikler tabiatı açıklamak için biline mezciliği temel alırlarken, bunu bilimin sınır ları dahiline sokmak isterler. Evren, onlara gö re bir kudretin görünüşüdür ve biz bunu bile*meyiz, fakat evreni açıklamak ve anlamak ba kımından da ona ihtiyacımız vardır. Zihin için kendisine nüfuz olunamaz bir mutlak varlığın tasdiki, bilim ile din arasında ortak ve kesişen nokta, uzlaşma alanı ve birbirinin kaynaşacağı bir ilkedir.Yeni-E leş tir içil ik'e göre agnostisizm;

a) bir taraftan mutlakı, sonsuzu, aslî cevheri;

b) öte taraftan gözlemlenmesi mümkün olan olayla rın kaynak ve amacını birbirine karıştırmak tır. Onlara göre birinciler

a) insan zihninden bütünüyle atılmalıdır, çünkü düşünülebilir bir gerçeği anlatmazlar. İkinciler

b) ise, bilimsel bilginin ötesindedirler. Fakat felsefe ve din alanında bunların inkar edilemez konumları vardır.

Teologlara göre agnostisizm, reddedilmesi gereken nedenleri içinde taşımaktadır. İlk ne denler ve nihai amaç konusunda açık ve kesin bir şey bilemiyor isek, hangi yelki ve gerekçey le buna bir gerçeklik atfedebiliyoruz? Nihai amaç veyeıerli neden konusunda hakikat ke malden ibarettir. Bir anlamda nesne ve zihnin karşılıklı sınırında duran Descartes, düşünce sinde daha İleri gitmeyip ruhun kudreti dahi linde bu sonsuz ışığın kıyas kabul etmez, eşine rastlanmaz güzelliğini düşünür ve ibadetin ge*rekliliğini hatırlatır.

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Agnostisizm Nedir?	Kalemzede	Felsefe	1	04 Ekim 2011 23:29
Kuran, hadis veya dini bilgilerin olduğu tcl lazım ..	pRivate	Eggdrop, NeoStats, BNC	1	28 Temmuz 2007 03:35

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.