Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Ahlak Felsefesinde Özgür İnsanın Özellikleri Nedir? Ne Değildir?

İrade içgüdüden farklı olarak akılsal bir dolayımı gerektirir. İnsan bilinçli bir şekilde düşünerek karar verdiği ve davrandığı sürece bir irade ya da istenç sahibidir. İrade böylece insani özgürlüğü gerektirir. Uyuşturucu bağımlısı bir kişiyi düşünelim.

Eğer söz konusu kişi uyuşturucunun bedeninde yolaçtığı dolaysız etkilerle hareket ederse, davranışının uzun süreçli zararlı sonuçlarını düşünmeden uyuşturucu kullanmaya devam eder. Fakat söz konusu kişi uyuşturucunun kısa ve uzun süreli etkilerini hesaplar ve ona göre davranırsa, iradi bir davranış göstermiş olur. Kuşkusuz uyuşturucu bağımlığı tüm hayvan ve insanlarda temel ve zorunlu olan içgüdülerden farklı bir mahiyet ya da içerik taşır. Uyuşturucu bağımlığı insan bedeni ve dolayısıyla ruhu için temel ve zorunlu bir bağımlılığa ve ihtiyaca işaret etmez.

Açlık, susuzluk, cinsellik, tehlikelerden sakınma gibi temel içgüdülerimiz bizim için zorunlu ve bizi hayata bağlayan içgüdülerdir. İnsanın bu içgüdüleri iradeye dönüştürmesi, onları uzun ve kısa süreli toplumsal ve doğal sonuçlarını düşünmeden tatmin etmekten vazgeçmesi ve gerektiğinde erteleyebilmesiyle ilgilidir. İnsan bu içgüdülerini vahşi ve yabani bir şekilde değil, uygar bir şekilde giderebildiği oranda bir irade gösterebilir.

Herhangi bir vahşi canlının zorlu doğa koşullarında ayakta kalma becerisi göstermesi insani anlamda bir iradeye ya da istence sahip olduğunu değil, içgüdüler zemininde şekillenen bir güç ve enerjiye sahip olduğunu gösterir. İrade daha çok dolaysız içgüdülerin dolayımlanması ve akılsal bir düşünüşle eğitilmesine işaret eder. İrade bu anlamda belli oranda dolaysız içgüdülerden özgürleşmeyi ve diğer insanlarla ilişkilerinde insanın kendi egosunu parantez içine alabilmesini gerektirir.

Bu anlamda hem irade hem de insani anlamda özgürlük, insanlar arası ilişkileri düzenleme iddiasındaki ahlakın temelini oluşturan iki kavramdırlar. İnsan ancak özgür olduğu sürece ve özgür iradesiyle ahlaki bir özne olabilir. Yalnızca ahlaki özneler davranışlarından dolayı ahlaki bir yargı ve değerlendirmeye tabi tutulabilirler. Açıktır ki böyle bir özgür iradeye sahip olabilmek için, öznenin bilinçli bir akılsal düşünme yetisine sahip olması gerekir. Bu nedenle böyle bir donanım ve yetiye yeterince sahip olmadıkları düşünüldüğünden, hayvanlar, deliler ve çocuklar davranışlarından ötürü ahlaki yargı ve değerlendirmeye tabi tutulmazlar.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

English Preparatory Department
School of Foreign Languages
Assistant English Teacher
Ankara Baskent University
2017-18

“Benim, senden öncem ve senden sonram yok, yalnızca sen varsın...”
C.A - 31.12.2010 - ∞

English Language and Literature
Faculty of Humanities and Letters
Ankara Bilkent University
2010-15