Almanya'da vatandaş olmak isteyen yabancılara uygulanan vatandaşlık testinin yürürlüğe girmesininüzerinden 5 yıl geçti. Peki, sınavın konması vatandaşlığa geçişleri nasıl etkiledi? Büyük şehirlerde neredeyse her iki kişiden birinin göçmen kökenli olduğu Almanya'da Alman vatandaşlığına geçmek isteyenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Ancak bu o kadar da kolay bir süreç değil, zira vatandaşlığa geçmek isteyen göçmenler, beş yıldan bu yana 'vatandaşlık sınavı' adı verilen bir testi geçmek zorunda. Üstelik tek bürokratik engel bu sınavda değil.

Almanya'nın simgesi hangi hayvan? 'Halkın egemenliği' ne anlama geliyor? Bunlar Almanya'da vatandaşlık sınavında sorulan 33 sorudan yalnızca ikisi. Gürcistan'dan Almanya'ya göç eden Ketevan Yandieri de vatandaşlık sınavında bu soruları yanıtlamak zorunda kalmış. Bir Almanla evli olan Yandieri, 2005 yılından bu yana Almanya'da yaşıyor. Yandieri sınava iyi hazırlandığını söylüyor ve ekliyor: "İnternette sınava çalışma imkanı çok, sınavda çıkabilecek soruların örnekleri internette bulunuyor. Yani sınava iyi çalışmak mümkün."

Sorular basitleştirildi

Vatandaşlık sınavı Almanya'da beş yıl önce yürürlüğe girdi. O dönemde sınavın anlamlı olup olmadığı çok tartışılmıştı. Soruların zor ve detaylı olduğu yönünde eleştiriler yapılmıştı. Ancak geçen süre içerisinde sorular basitleştirildi. Göç konusunda araştırmalar yapan Dieter Thränhardt yine de sınavda zorlanan kişilerin olduğuna dikkat çekiyor: "Eğitimli olmayan göçmenler, Almancası iyi olmayanlar bu sınavda zorlanıyorlar."

Almanya'da vatandaşlık sınavı yürürlüğe girdikten sonra vatandaşlığa geçenlerin sayısında bir düşüş yaşandı ancak yalnızca kısa bir süreliğine. Zira sayı dört yıldan bu yana artış gösteriyor, geçen yıl da Alman vatandaşlığına geçenlerin sayısı bir önceki yıla kıyasla yüzde 5 oranında artış göstererek 112 bine ulaştı.

'Ehliyet sınavı gibi'

Bochum'daki 'Vatandaşlık Faaliyet Bürosu' adlı dernekten Kenan Araz, Alman vatandaşlığına geçmek isteyen göçmenlere danışmanlık hizmeti veriyor. Araz, vatandaşlık sınavının artık çok da fazla dert edilmediğini ifade ediyor: "Ehliyet sınavıymış gibi düşünülüyor. Geçen onca yıldan sonra insanlar bunun normal olduğunu düşünmeye başladı."

Alman vatandaşlığına geçenler arasında en büyük grubu Türkler oluşturuyor. Ancak özellikle Euro Krizi'nden sonra Güney Avrupalıların da Alman vatandaşlığına geçme eğiliminin güçlendiği gözleniyor. Geçen yıl Alman vatandaşlığına geçmek isteyen Yunanların sayısı yüzde 80 dolayında, İtalyanlar arasında ise bu oran yüzde 30 arttı. Bunlar arasında kendi ülkelerinde gelecek görmeyen ve daha iyi iş olanakları için Almanya'ya gelen genç ve eğitimli kesim başı çekiyor.

'Evet, istiyorum'

Alman devleti, iyi eğitimli göçmenlerin Almanya'ya çekilmesi için çaba gösteriyor. Zira belli branşlardaki nitelikli eleman açığı Alman ekonomisinin başlıca sorunlarından biri. Bazı eyaletler bu nedenle göçmenlerin Alman vatandaşlığına geçmesi yönünde özelikle çalışmalar yapıyor. Örneğin Kuzey Ren Vestfalya'da bu konuda hazırlanan afişlerde 'Evet, istiyorum' ifadeleri göze çarpıyor. Sivil Toplum Kuruluşu görevlisi Kenan Araz'a göre ise bu tam bir göz boyama taktiği: "Bu kampanyalar için on binlerce euro harcanıyor ancak bu tür kampanyalar bir iki siyasetçiye yarar sağlıyor, insanlara değil."

Almanya'da halihazırda her iki göçmenden biri Alman vatandaşlığına geçmiş durumda. Fakat eyaletler tanıtım kampanyaları yaparak göçmenleri vatandaş olmaya teşvik etmeye çalışsa da vatandaşlık sınavı göçmenlerin önündeki tek bürokratik engel değil. Alman vatandaşlığına geçebilmek için en az sekiz yıl Almanya'da yaşamış olmak, suç işlememiş olmak ve sosyal yardımlara muhtaç olmayı gerektirmeyecek ölçüde gelir sahibi olmak gerekiyor. Öte yandan iyi düzeyde Almanca bilmek de koşullar arasında. Göç uzmanı Dietrich Thränhardt'a göre Alman devleti göçü kolaylaştıracak önlemler almalı: "Almanya vatandaşlık konusunda Avrupa ülkelerine bakıldığında gerilerde yer alıyor. Koşulların daha ağır olduğu tek ülke Avusturya."

Örneğin Türkler, Sırplar ve Makedonlar Alman vatandaşı olabilmek için, kendi ülke vatandaşlığından çıkmak zorunda. Fakat çoğu köklerinden kopmak istemiyor. Thränhardt'a göre böyle bir şart olmasaydı, vatandaşlığa geçenlerin sayısında gözle görülür bir artış yaşanırdı.