| |
|
16 Nisan 2012, 23:31
| #1 | |
| Çevrimdışı  IF Ticaret Sayısı: (0) | Tendon ve Ligament Yaralanmaları Tendonlar kasları kemiğe bağlayan yoğun beyaz fibröz bantlardır. Uzunlamasına paralel seyreden kollejen fibrillerden oluşmuştur. Tendonlar büyük bir gerilme gücüne sahip fakat oransal olarak elastik değildir. Superfisyal Digital Flexor Tendonitis Anatomi Ön ayaklarda superfisyal digital tendolar humerusun medyal epikondulusuna bağlanırlar. Dizin arka kısmındaki karpal kanalı geçen bu tendon kalınlaşır. Atın topuk kısmında genişleyen düz bir band haline gelir ve derin fleksör tendonun geçtiği yerde bir halka oluşturur. Oluşan halka topuğun altında ayrılır ve tendon distal falanks ile orta falanksın arka kısmına girer. Burkulma Tendon aşırı gerildiği zaman bir burkulma meydana gelir. Oluşan hemoraji ve yangı kolajen fibrillerin normal yapısını bozar. Bu burkulmalar hafif bir yangıdan tendonun tamamen kopmasına kadar uzanan bir dağılım gösterebilir. Bu durum tendonitis olarak adlandırılır. Etkilenen Atın Tipi Safkan yarış atları superfisyal digital fleksor tendonitise karşı daha yatkındırlar ve genellikle ön ayakları etkilenir. Gallop sırasında ön ayaklar yere değer ve topuk aşırı gerilir ve superfisyal digital tendon limitleri zorlanır. Superfisyal digital tendon yaralanmaları diğer atletik atlarda da gözlenir, özellikle 3 günlük yarışmada kullanılan atlar buna dahildir ancak ponylerde daha az gözlenir. Nedenleri Tendonlara aşırı yük bindiren nedenler: - Düşük konformasyon - Aşırı yorulma - Sert ve bozuk zeminde çalıştırma - Uygun olmayan antrenman programları - Binicinin ağırlığı - Yaş: Atın yaşı arttıkça risk artar - Diğer hastalıklar-Örneğin viral hastalıklı atlar. Klinik Belirtiler - Isı artışı - Şişme - Topallık - Palpasyon sırasında ağrı Topallık hafiften ciddiye kadar değişir. Bazı vakalarda at etkilenen ayağa daha az ağırlık bindirir, dizi bükülmüş olarak durur ve topuğu zeminden hafifce kaldırılmış olarak durur. Tendondaki hasar büyük olduğunda ise topuk yere normaldekinden daha fazla yakınlaştırılır. Bununla beraber orta düzeyde bir tendon hasarı olan bir at hiçbir topallık belirtisi de vermeyebilir. Diğer belirtiler tendonun şişmesi ve ısı artışıdır. Palpasyon sırasında ağrı, etkilenen ayak flekse edildiğinde ki sadece baş parmak ile hafifce bastırılması durumunda bile at bacağını geri çekecektir. Teşhis Teşhis klinik belirti ve ultrasonografik muayeneden sonra yapılır. Hasarın tam yeri ve şiddetini belirlemede tarama önemlidir ve teşhis sadece bacağı hissederek yapılamayabilir. Oluşan hasarın resminin çekilebilmesi için 4 gün beklenmesi gerekir. Bundan daha önce hareket edilirse o bölgedeki şişlik oluşan hasarı tam olarak belirlemede zorluklar çıkarabilir. Her iki bacağın da muayenesi şarttır. Böylece diğer bacakta oluşabilecek dejeneratif değişiklikler de belirlenebilir. Tarama Prosedürü Bacağın kılları kesilir ve bir özel jel ile kaplanır. Modern ultrason cihazları iyi kalitede ayrıntılı imajlar oluşturur ve bu görüntüler bu muayenelere alışkın bir veteriner tarafından kolaylıkla yapılır. Diz ve topuk arasındaki birkaç bölgeden uzunlamasına ve enlemesine görüntüler alınır. Tendon hasarının belirtileri: - Tendonun çapraz bölgelerinde bir artış - Tendon yapısının yoğunluğunda azalma. Bu tendon içinde koyu alanlar olarak gözlenir. - Tendonun şeklinde değişiklik - Longitudinal hizadaki liflerin uzunlamasına görüntüsünde kaybolma Tüm imajlar incelenerek, veteriner pozisyonu bilecek ve oluşan hasarın ciddiyetini belirleyebilecektir. İyi kaliteli imajlar ile yapılan tedavinin ne yöne doğru gittiği de belirlenebilecektir. Hemoraji ve yangının azalmasını takip eden 4 hafta sonra da ikinci bir muayene yapılmalıdır. İyileşmenin Aşamaları ve Patoloji Superfisyal digital tendonitisler atın aktivitelerine bağlı olarak tekbir olay olarak oluşabileceği gibi bir çok kez tekrarlayan olaylar zinciri olarakl da gelişebilir. Tendonitis belirtisi göstermeyen bir çok yaşlı at tendonlarında dejeneratif değişikliklere sahip olabilir. Her nekadar at bu kadar uzun süre tendonitis ile mücadele edebil se de atın topallığa kadar ulaşan sürede bir dayanma noktası da bulunmaktadır. Akut Yangı Fazı Tipik olarak birkaç gün ile yaralanma sonrası 2 haftaya kadar uzayabilkir. Bölgeye beyaz kan hücrelerini de içeren kan akımındaki artışa bağlı olarak ödem ve hemoraji oluşur. Subakut Tamir Fazı Yaralanmadan birkaç gün sonra başlayan iyileşme periyodunda fibroblast adı verilen hücreler bölgeye ulaşır ve yeni kollajenleri oluşturur. Bu tamir kolajeni rastgele ayarlanır ve orijinal kolajene göre çok daha zayıf ve az elastiktir. Tendon kalınlaşır ve kavislenir. Bu aşamada tendon ayrıca tekrar yaralonamaya da açıktır. Yeniden Şekil Alma Fazı Bu faz yaralanma başladıktan 2-3 ay sonra başlar ve 15 aya kadar sürebilişr. Tip I kollajenler tip 3 ile yer değiştirir. Kolajen lifleri arasında çapraz bağlar oluşur ve yara dokusunun gücünü artırır. Kontrollü egzersiz liflerin uzunlamasına hizalanmasına yardımcı olur. Tamamen iyileşmiş alan daha kalın ve güçlü fakat orijinal tendona göre daha az elastiktir. Bu yüzden de bu bölgeler hasara daha yatkındırlar. Tedavi Tedavinin amaçları: - Ağrıyı azaltma - Yangı ve şişliği azaltma - Destek sağlama - Kolajen liflerin uzunlamasına hizalanarak başarılı bir şekilde iyileşmenin sağlanmasi Ciddi bir tendon yaralnaması aciliyet gerektiren bir durumdur ve tedaviye derhal başlanmalıdır. Ana amaç yangıyı azltmak olacaktır ki böylce bölgede salınan proteolitik enzimlerin sağlkam tendon bölgelerini de hasara ugratması engellenmiş olur. Akut Faz da Tedavi - Soğuk terapi; Yaralanma oluşur oluşmaz ayak soğuk su ile yıkanmalı veya buz kovasına batırılmalıdır ve bu 20-30 dakika sürdürülmelidir. Bu tedavi akut yangı azalana kadar günde 2-3 defa tekrarlanmalıdır. - Tedaviler arasında her iki ayakta bandaja alınmalıdır. - Eğer tendon tamamen kopmuş ise veteriner bir kalıp uygulaması da yapabilir. - At veteriner tavsiyesi ile kontrollü egzersiz yaparak boksunda dinlendirilir. - Kontrollü egzersiz adezyonların oluşumunu engeller ve kolajen liflerin uzunlamasına şekillenmesini sağlamaya yardımcı olur. Eğer hareket mümkün değil ise dizin hafifçe bükülmesi ile de aynı etki elde edilebilir. - Fenilbutazon gibi sistemik non-steroidal ilaçlar ağrı ve yangıyı azaltmak için faydalı olabilir. Bu aşamada yapılabilecek diğer tedaviler: - Tek bir doz sistemik kortikosteroid uygulaması yangıyı azaltmak için yazılabilir. - Polisülfat glikozaminoglikanların kas içi uygulanması da kolajen sentezini yapabilir. - Polisülfat glikozaminoglikanların proteolitik enzimleri inhibe etmesi için lezyonlu bölgeye uygulanması - Ödemi azaltmak için dimetil sülfoksitlerin bölgeye uygulanması. - Tendon ayırmada bölgeye kan akımını hızlandırarak iyileşmeyi artırmada kullanılabilir. - Superfisyel tendonun aksesor ligamentinin kesilmesi. Bunda amaç bu ligamentin kesilmesi ile superfisyel tendon üzerindeki yükün bir kısmının tendonu tutan kas demetine aktarılmasıdır. Subakut Faz Tedavisi - Düzenli ultasonografik muayene ile kontrollü egzersiz önerilir. Gözlemin yapılması daha ileri hasarın oluşumunu engellemek için çok önemlidir. Yapılabilecek ilave tedaviler aşağıdadır. - Yaralanma bölgesi ve etrafına hyaluronan enjeksiyonu (Yapışmaların oluşunu engelleme). - Lezyonlu bölgeye Beta-aminoproprionitril fumarat enjeksiyonu. Bu ilacın artık lisansı yoktur. Bu ilaç kollajen lifleri arasında çapraz bağların oluşunu azaltır. - Büyüme faktörleri (IGF-1) ve transforming büyüme faktörü (TGF B-1) nün bölgeye enjeksiyonun iyileşmeyi hızlandırdığına inanılmaktadır. - Son dönemde kemik iliğinden elde edilen mezenşimal kök hücrelerinin enjeksiyonu üzerinde çalışılmaktadır. Bu kök hücreler herhangi bir tipte hücreye dönüşme potansiyeline sahiptir ve böylece yara dokusu yerine tendon dokusunun oluşumu mümkün olmaktadır. Atın sternumundan alınmış hasarlı ligamente enjekte edilmiş ve bazı yayınlarda başarılı da olmuştur. Şu anda bu tedavinin başarısından bahsetmek için çok erkendir fakat elde edilen sonuçlar oldukça umut vericidir. - Düşük doz lazer tedavisi, terapotik ultrason, elektomanyetik alan tedavisini de içeren fiziksel terapiler. Bu tedaviler yumuşak doku şişliğini azaltacaktır ancak kontrollü egzersiz ve koruyucu tedavi ile kıyaslandığında sınırlı etkilere sahiptirler. - Hidroterapi de popüler hale gelmekte iyileşmedeki olumlu etkileri kabul edilmektedir. Tekrar Şekillenme Evresi 15-18 ay sürebilen bu evre sırasında tip lll kolajen yavaşça tip I kolajene dönüşür. Bu iyileşme süreci ultrason ile sıkı bir şekilde takip edilmelidir. Herhangi bir aşamada çapraz bölgelerin 10% u geçtiği gözlenirse egzersiz azaltılmalıdır. Her bir aşamada tendon yoğunluğunda ve lif tipinde bir gelişme olması umulur. Egzersiz Programı Bu program şunlara bağlı olarak yapılır: - Oluşan yaralanmanın ciddiyeti - Yapılan ilerleme - Atın mizacı - Eldeki imkanlar - Binicinin tecrübesi - Yerin durumu Her bir ata uyacak bir rehber oluşturmak mümkün değildir. Genel bir kaide olarak, çok ciddi vakalar hariç yürüyüş egzersizleri mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde başlatılmalıdır. İyileşmenin ilk 4-6 haftasında atın yürütücü makineye bağlanması istenmez çünkü bir daire içerisinde yürümek hasarlı doku üzerine ekstra bir yük koyacaktır. 8 hafta sonra tendon genellikle tekrar muayene edilir ve iyileşmeye bağlı olarak yürüyüş artırılabilir veya kısa süreli koşulara başlanabilir. Genel olarak, veterinerin tavsiyesine bağlı olarak 1 yıla kadar kontrollü bir egzersize tabi tutulur. Prognoz Bu ilk yaralanmanın ciddiyetine ve iyileşmenin seyrine göre değişir. Başlangıçtaki ultrason taraması ve tedavinin başlangıcındaki seyir atın hızlı çalışmaya dayanıp dayanamayacağını belirleme de oldukça yararlıdır. Hiçbir tedavinin bir diğerine karşı bir üstünlüğü tespit edilememiştir. Önlemler Tedavi sadece sınırlı bir başarıya sahip olduğu için, bu tip l yaralanmaya karşı en önemli anahtar koruma ve erken tanıdır. Aşağıdakiler de dikkat edilmelidir. - Tendon hasarını belirten herhangi bir erken uyarı (Metacarpal bölgede hafif ısı artışı veya şişme). - Eğitim yapılan zeminler ve egzersiz programları - Sert, yumuşak veya bozuk zeminlerde hızlı çalışmadan sakınma - Aşırı yorgun atlar çalıştırılmamalıdır. Çünkü bu atlar koordine olmadan yürür ve ciddi bir yaralanma oluşabilir. - İki yaş altındaki atların egzersizlerini kontrol altında tutmak. İyi kaliteli tendonların gelişimini sağladığına dair kanıtlar vardır. - Klinik olarak belirlenmesi güç olan erken değişikliklerin ultrason ile belirlenmesi. Özellikle zor bir yarışın ardından yarış atlarında uygulanabilir. Termografi ise eğitici veya binici tarafından gözlenebilmeden 2 hafta öncesine kadar oluşan ısı farklarını belirleyebilir. - Genetik. Bazı atlar zayıf tendona sahip olamaya genetik olarak yatkın olabilirler.
__________________ kar havası gibisin dışarda, içimde elmanın dişlenişi. | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| ligament, tendon, ve, yaralanmaları |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Kafatası ve omurga yaralanmaları neden önemlidir? | Sır | Sağlık Köşesi | 0 | 17 Eylül 2011 11:49 |
| Tendon İncinmesi | Candy | Sağlık Köşesi | 0 | 12 Eylül 2010 18:28 |
Normal
