Çevrimdışı

italyanca düzensiz çoğullar - italyanca iki farklı çoğul şekli olanlar - italyanca birleşik isimlerin çoğulu - italyanca kelimeler

plurali irregolari - düzensizler
nomi con doppio plurale - iki farklı çoğul şekli olanlar
plurale dei nomi composti - birleşik isimlerin çoğulu

Sayılarına göre isimler tekil ya da çoğul olurlar. Italyancada isimleri çoğul yapmak için birtakım kurallar vardır.
maschile isimler için:

1. -o ile biten isimler çoğulda -i ekini alırlar:
giorno (gün) giorni (günler)
libro (kitap) libri (kitaplar)
cavallo (at) cavalli (atlar)

2. -co ve go ile biten isimler çoğul olurken 'g' ve 'k' sesinin korunması gerektiğinden -chi ve -ghi olurlar:
banco (sıra) banchi (sıralar)
gioco (oyun) giochi (oyunlar)
fuoco (ateş) fuochi (ateşler)
luogo (yer) luoghi (yerler)
albergo (otel) alberghi (oteller)
lago (göl) laghi (göller)
cuoco (aşçı) cuochi (aşçılar)
ago (iğne) aghi (iğneler)

Bazı maschile kelimeler -a ile bitebilirler. Bu durumda da aynı kural geçerlidir. Örneğin:
duca (dük) duchi (dükler)
monarca (hükümdar) monarchi (hükümdarlar)
collega (meslektaş) colleghi (meslektaşlar)

Ancak bazı kelimeler 'g' ve 'k' sesini koruyamadan -ci ve -gi ekini alırlar.

asparago (kuşkonmaz) asparagi (kuşkonmazlar)
monaco (rahip) monaci (rahipler)
porco (domuz) porci (domuzlar)
parroco (papaz) parroci (papazlar)
greco (yunanlı) greci (yunanlılar)
austriaco (avusturyalı) austriaci (avusturyalılar)
3. -ico ile biten isimler çoğul olurken –ici veya -ichi ekini alırlar:
amico (arkadaş) amici (arkadaşlar)
medico (doktor) medici (doktorlar)
nemico (düşman) nemici (düşmanlar)

incarico (görev) incarichi (görevler)
fico (incir) fichi (incirler)
valico (geçit) valichi (geçitler)
pizzico (çimdik) pizzichi (çimdikler)


-ico ile biten sıfatlar da çoğulda –ici ekini alırlar.
laico (laik) laici (laikler)
magico (sihirli) magici (sihirliler)
classico (klasik) classici (klasikler)
arcaico (eski) arcaici (eskiler)

4. -io ile biten isimlerde (i) seslisi vurgusuz ise çoğul kullanımda -i, vurgulu ise -ìi halini alır:
figlio (oğul) figli (oğullar)
viaggio (yolculuk) viaggi (yolculuklar)
occhio (göz) occhi (gözler)
bacio (öpücük) baci (öpücükler)
libraio (kitapçı) librai (kitapçılar)
guaio (dert) guai (dertler)
fantoccio (kukla) fantocci (kuklalar)
studio (çalışma) studi (çalışmalar)

zìo (amca) zìi (amcalar)
addìo (veda) addìi (vedalar)
mormorìo (mırıltı) mormorìi (mırıltılar)
leggìo (ayaklı sehpa) leggìi (ayaklı sehpalar)
ronzìo (uğultu) ronzìi (uğultular)
fruscìo (hışırtı) fruscìi (hışırtılar)

Sonundaki –i harfi vurgusuz olduğu halde başka isimlerle karıştırılmaması için bazı isimler çoğulda ii halini alabilir.
suicidio (intihar) suicidii (intiharlar)
Suicida kelimesi ‘intihar eden’ anlamına gelir ve çoğulu suicidi’dir. Bu kelimeyle karıştırmamak için suicidio’nun çoğulu suicidii olmuştur.
tempio (tapınak) tempii (templi) (tapınaklar)
Tempo (zaman) kelimesinin çoğulu olan tempi ile karıştırmamak için bu yola başvurulmuştur.

5. -e bitimli isimler çoğulda -i ekini alırlar:
giornale(gazete) giornali (gazeteler)
fiore (çiçek) fiori (çiçekler)
mese (ay) mesi (aylar)
padre (baba) padri (babalar)

6. -a bitimli isimlerde de yine çoğul hali -i olur:
poeta (şair) poeti (şairler)
programma (program) programmi (programlar)
tema (konu) temi (konular)

7. -ologo vebitimli isimlerin çoğulu bazen -gi bazen de -ghi olur.
archeologo (arkeolog) archeologi (arkeologlar)
filologo (filolog) filologi (filologlar)
antropologo (antropolog) antropologi (antropologlar)

catalogo (katalog) cataloghi (kataloglar)
dialogo (diyalog) dialoghi (diyaloglar)
monologo (monolog) monologhi (monologlar)

8. -ista ile biten isimlerin çoğulu -i bitimini alır:

artista (sanatçı) artisti (sanatçılar)
giornalista (gazeteci) giornalisti (gazeteciler)
regista (yönetmen) registi (yönetmenler)

femminile isimler için:
1. -e bitimli isimler çoğulda -i ekini alırlar:

lezione (ders) lezioni (dersler)
neve (kar) nevi (karlar)
nave (gemi) navi (gemiler)
parete (duvar) pareti (duvarlar)
madre (anne) madri (anneler)
volpe (tilki) volpi (tilkiler)
veste (giysi) vesti (giysiler)

2. -a bitimli isimler çoğulda -e seslisiyle biterler:

ragazza (genç kız) ragazze (genç kızlar)
casa (ev) case (evler)
gonna (etek) gonne (etekler)
borsa (çanta) borse (çantalar)
rosa (gül) rose (güller)
gallina (tavuk) galline (tavuklar)
tavola (masa) tavole (masalar)

3. -ca ve -ga ile biten isimleri çoğul hale getirmek için sonlarını -che ve -ghe olarak değiştirmek gerekir:

banca (banka) banche (bankalar)
bocca (ağız) bocche (ağızlar)
amica (arkadaş) amiche (arkadaşlar)
barca (sandal) barche (sandallar)
collega (meslektaş) colleghe (meslektaşlar)
riga (çizgi) righe (çizgiler)
bottega (mağaza) botteghe (mağazalar)
maga (büyücü kadın) maghe (büyücü kadınlar)
foca (fok balığı) foche (fok balıkları)
fatica (yorucu iş) fatiche (yorucu işler)
formica (karınca) formiche (karıncalar)
alga (suyosunu) alghe (suyosunları)

4. -cia ve -gia bitimli isimlerde kelimenin vurgusu (i) seslisi üzerinde değilse çoğulda -ce ve -ge, (i) seslisivurgulu ise çoğulda -cie ve -gie halini alır.

goccia (damla) gocce (damlalar)
arancia (portakal) arance (portakallar)
minaccia (tehdit) minacce (tehditler)
roccia (kaya) rocce (kayalar)
mancia (bahşiş) mance (bahşişler)
focaccia (çörek) focacce (çörekler)
guancia (yanak) guance (yanaklar)
fascia (şerit) fasce (şeritler)
lancia (mızrak) lance (mızraklar)
farmacìa (eczane) farmacìe (eczaneler)
scìa (iz) scìe (izler)

-i seslisinde vurgu olmadığı halde başka kelimelerle karıştırılmaması açısından bazı isimlerin sonuna -cie gelir.

camicia (gömlek) camicie (gömlekler)
(il camice - beyaz önlük ile karıştırmamak için.)

audacia (atılganlık) audacie (atılganlıklar)
(audace – atılgan sıfatıyla karıştırmamak için.)

spiaggia (kumsal) spiagge (kumsallar)
pioggia (yağmur) piogge (yağmurlar)
frangia (püskül) frange (püsküller)
valigia (valiz) valige (valizler)

bugìa (yalan) bugìe (yalanlar)
ciliegìa (kiraz) ciliegìe (kirazlar)
nostalgia (özlem) nostalgìe (özlemler)

Latince’den gelip, sonundaki –i seslisini koruyan bazı isimler de vardır.

acacia (akasya) acacie (akasyalar)
fiducia (güven) fiducie (güvenler)
provincia (il) provincie (iller)
règia (idare) règie (idareler)

5. -ista ile biten isimler çoğulda -iste halini alırlar:

artista (sanatçı) artiste (sanatçılar)
pianista (piyanist) pianiste (piyanistler)
farmacista (eczacı) farmaciste (eczacılar)
giornalista (gazeteci) giornaliste (gazeteciler)

çoğulda değişmeyen kelimeler:
1. -i bitimli kelimeler:
il brindisi (kutlama) i brindisi (kutlamalar)
la crisi (kriz) le crisi (krizler)
l’analisi (tahlil) le analisi (tahliller)
la sintesi (sentez) le sintesi (sentezler)
l’oasi (vaha) le oasi (vahalar)
la tesi (varsayım) le tesi (varsayımlar)
l’ipotesi (olasılık) le ipotesi (olasılıklar)
la metropoli (metropol) le metropoli (metropoller)
2. -ie bitimli isimler:
la serie (dizi) le serie (diziler)
la specie (tür) le specie (türler)
la carie (diş çürüğü) le carie (diş çürükleri)
Ancak bu kurala uymayan bazı kelimeler vardır:
la moglie (eş) le mogli (eşler)
la superficie (yüzey) le superfici (yüzeyler)

3. Sesli harfte vurgu olan isimler:
il caffé (kahve) i caffé (kahveler)
la città (şehir) le città (şehirler)
il tabù (tabu) i tabù (tabular)
la virtù (erdem) le virtu' (erdemler)
il falò (kamp ateşi) i falò (kamp ateşleri)
1.Tek heceli isimler:
il re (kral) i re (krallar)
il zar (çar) i zar (çarlar)
la gru (turna) le gru (turnalar)

5. Kısaltılmış isimler:
l'auto (araba) le auto (arabalar)
la moto (motosiklet) le moto (motosikletler)
la foto (fotoğraf) le foto (fotoğraflar)
la radio (radyo) le radio (radyolar)

6. -a ile biten bazı maschile isimler:
il vaglia (havale) i vaglia (havaleler)
il sosia (benzer) i sosia (benzerler)
il gorilla (goril) i gorilla (goriller)
il boa (boa yılanı) i boa (boa yılanları)
il cinema (sinema) i cinema (sinemalar)
il cobra (kobra yılanı) i cobri (kobra yılanları)

7. Yabancı kelimeler:
il bar (bar) i bar (barlar)
lo sport (spor) gli sport (sporlar)
il film (film) i film (filmler)
il gas (gaz) i gas (gazlar)
il bazar (pazar) i bazar (pazarlar)
l’autobus (otobüs) gli autobus (otobüsler)

plurali irregolari (düzensizler)
1. -o ile biten bazı maschile isimler çoğulda -a'ya dönüşebilirler:
l'uovo (yumurta) le uova (yumurtalar)
il riso (gülümseme) le risa (gülümsemeler)
il paio (çift) le paia (çiftler)
il miglio (mil) le miglia (miller)

2. -a ile biten bazı femminile isimler çoğulda -i olur:
l'ala (kanat) le ali (kanatlar)
l'arma (silah) le armi (silahlar)

3. Bazı isimlerin çoğulu ise tamamen farklıdır:

l'uomo (adam) gli uomini (adamlar)
la mano (el) le mani (eller)
il Dio (Tanrı) gli Dei (Tanrılar)
il tempio (tapınak) i templi (tapınaklar)
il bue (öküz) i buoi (öküzler)

1.Bazı isimlerin çoğulu yoktur, yalnızca tekil halde kullanılır:
la fame (açlık) la sete (susuzluk)
la prole (çoluk çocuk) il senape (hardal)
il miele (bal) il latte (süt)
la fame (açlık) il pepe (karabiber)
il brio (neşe, canlılık) il sangue (kan)
la gente (insanlar) l'esercito (ordu)
il senno (sağduyu)

5. Bazı isimler ise her zaman çoğul halde kullanılır:
i calzoni (pantolon) gli occhiali (gözlük)
le forbici (makas) gli annali (tarihi olaylar)
le ferie (tatil, izin) i bronchi (bronş)
le cesoie (budama makası) i dintorni (çevre)
le esequie (cenaze) le fauci (hayvan boğazı)
le manette (kelepçe) le moine (naz)
i maccheroni (uzun çubuk le molle (ateş maşası)
makarna) le fattezze (yüz çizgileri)
le nozze (düğün) i posteri (gelecek kuşaklar)
i pantaloni (pantolon) gli spinaci (ıspanak)
le spezie (baharat) le stoviglie (sofra takımı)
i trampoli (koltuk değneği) gli sponsali (düğün)
le tenebre (karanlık) i viveri (yiyecekler)

Bazı coğrafi isimler de her zaman çoğul kullanılır.
le Ande (And dağları) le Baleari (Balear adaları)
i Pirenei (Pirene dağları)

nomi con doppio plurale - iki farklı çoğul şekli olanlar
-o ile biten bazı maschile isimler hem -i hem de -a bitimli olabilir. İkisinde de farklı anlamlar ortaya çıkar:
il braccio (kol)
le braccia (vücuttaki kollar)
i bracci (nehir, koltuk vs. kolları)
il fondamento (temel)
le fondamenta (bir evin temelleri)
i fondamenti (bir bilim dalının temel öğeleri)
il labbro (dudak)
le labbra (dudaklar)
i labbri (vazo, yara vs. kenarları)
il ciglio (kirpik)
le ciglia (gözdeki kirpikler)
i cigli (uçurum, yol vs. kenarları)
il muro (duvar)
le mura (şehir surları)
i muri (evin, vs., duvarları)
il membro (üye, organ)
le membra (vücudun organları)
i membri (kulüp, dernek vs. üyeleri)
grido (bağırma, çığlık)
i gridi (hayvanların çığlıkları)
le grida (insanların çığlıkları)
il frutto (meyve, kazanç)
i frutti (bir işin kazançları)
le frutta (yenilen meyveler)
il gesto (davranış, el kol hareketleri)
i gesti (el hareketleri)
le gesta (kahramanca girişimler)
l’osso (kemik)
gli ossi (hayvan kemikleri)
le ossa (insan kemikleri)
Bazı kelimelerin her iki çoğul çeşidi de aynı anlamı taşır:

ginocchio (diz)
i ginocchi - le ginocchia (dizler)

orecchio (kulak)
gli orecchi - le orecchie (kulaklar)
sopracciglio (kaş)
i sopraccigli – le sopracciglia (kaşlar)

plurale dei nomi composti - birleşik isimlerin çoğulu
Birleşik isimleri çoğul yaparken kelimelerin hangi kelime çeşitlerinden oluştuğunu saptamak gerekir. Oluşumlarına göre farklı kuralları vardır:

1.İki isimden meydana geliyorsa, yalnız ikinci kelimenin sonundaki
harfler değiştirilir:

ferrovia (demiryolu) ferrovie (demiryolları)
l'arcobaleno (gökkuşağı) gli arcobaleni (gökkuşakları)
cavolfiore (karnıbahar) cavolfiori (karnıbaharlar)
madreperla (sedef) madreperle (sedefler)
Ancak bazı kelimeler bu kurala uymaz ve her iki isim de değiştirilir:
cassapanca (tahta kanepe) cassepanche (tahta kanepeler)
pescecane (köpekbalığı) pescicani (köpek balıkları)
pomodoro (domates) kelimesinin üç çoğul şekli vardır:
pomodori (en çok kullanılanı budur)
pomidoro veya
pomidori

2. Bir isim ve bir sıfattan oluşuyorsa her ikisi de değişir:
cassaforte (para kasası) casseforti (para kasaları)
pellerossa (kızılderili) pellirosse (kızılderililer)
terracotta (pişmiş toprak) terrecotte (pişmiş topraklar)
Ancak bazı kelimeler bu kurala uymaz, sadece ikinci kelimeleri değiştirilir:
pianoforte (piyano) pianoforti (piyanolar)
palcoscenico (sahne) palcoscenici (sahneler)
3. Bir sıfat ve ardından bir isimden oluşuyorsa, sadece ikinci kelime değiştirilir:
bassorilievo (kabartma) bassorilievi (kabartmalar)
francobollo (posta pulu) francobolli (posta pulları)
altoparlante (hoparlör) altoparlanti (hoparlörler)
Ancak bazı kelimeler bu kurala uymaz, iki öğesi de değiştirilir:
mezzaluna (hilal) mezzelune (hilaller)
bassofondo (sığ yer) bassifondi (sığ yerler)
mezzanotte (geceyarısı) mezzenotti (geceyarıları)

4. Bir edat ve bir isimden oluşan birleşik isimler çoğulda ya olduğu gibi kalır ya da ikinci kelimenin soneki değiştirilir:

il fuoribordo (takma motor) i fuoribordo (takma motorlar)
Fark anlaşılsın diye articolo - tanım edatı kullanılmıştır.

soprattassa (ek vergi) soprattasse (ek vergiler)
sottufficiale (astsubay) sottufficiali (astsubaylar)

5. İki fiilden, bir fiil ve bir isimden, bir fiil ve bir zarftan oluşuyorsa, değişmezler:

l'apribottiglie (açacak) gli apribottiglie (açacaklar)
il portacenere (kül tablası) i portacenere (kül tablaları)
il cavalcavia (üst geçit) i cavalcavia (üstgeçitler)
il fuggifuggi (kaçışma) i fuggifuggi (kaçışmalar)
il portachiavi (anahtarlık) i portachiavi (anahtarlıklar)
il parapetto (korkuluk) i parapetto (korkuluklar)
il portavoce (sözcü) i portavoce (sözcüler)

Ancak bu kurala uymayan bazı kelimeler vardır. Eğer isim maschile - eril ve singolare - tekil ise -i bitimini alır:
passaporto (pasaport) passaporti (pasaportlar)
asciugamano (havlu) asciugamani (havlular)
grattacielo (gökdelen) grattacieli (gökdelenler)
grattacapo (sıkıntı) grattacapi (sıkıntılar)
6. Capo kelimesiyle oluşturulan birleşik isimlerde belirli bir kural yoktur, kelimenin kendisine göre farklı kullanımlar ortaya çıkar, her iki kelime de değişebilir:
capoluogo (bölge merkezi) capiluoghi (bölge merkezleri)
caposaldo (işaret noktası) capisaldi (işaret noktaları)
Yalnızca ilk kelime çoğul hale getirilebilir:
capostazione (istasyon şefi) capistazione(istasyon şefleri)
capoclasse (sınıf başkanı) capiclasse (sınıf başkanları)
capodanno (yılbaşı) capidanno (yılbaşları)
İkinci kelime değişikliğe uğrayabilir:

capolavoro (başyapıt) capolavori (başyapıtlar)
capoverso (satırbaşı) capoversi (satırbaşları)
capostipite (ilk ata) capostipiti (ilk atalar)
capogiro (baş dönmesi) capogiri (baş dönmeleri)
capocomico (baş oyuncu) capocomici (baş oyuncular)


alıntı

__________________

#MustafaKemaLAtatürkTorunuyum..ღ ❦

{22~02~`22..∞}
{09~09~`22..ღ}