[YapraK]

Karışımların Ayrılma Yöntemleri

KARIŞIMLARI AYIRMA YÖNTEMLERİ
1.)ELEKTRİKLENME İLE AYRILMA

Cam çubuk,ipek kumaşa ya da ebonik çubuk yün kumaşa sürtülürse elektrikle yüklenir ve küçük kağıt parçaları,karabiber,pul biber gibi küçük tanecikleri çeker.Bu özellik kullanılarak bazı karışımlar bileşenlerine ayrılabilir.





2.)MIKNATIS İLE AYRILMA

Mıknatıs,demir,kobalt ve nikel metallerini çeker.Bu metalleri içeren bazı karışımlar mıknatısla bileşenlerine ayrılabilir.



3.)ÖZKÜTLE FARKI İLE AYRILMA

A)KATI-KATI KARIŞIMLARI

Karışımı önce toz haline getirip,bileşenlerinin özkütleleri arasındaki bir değere sahip ve bu maddelerle etkileşmeyen bir sıvı içerisine atarak karışımı bileşenlerine ayırabiliriz.

dKUM>dSU>dODUNTALAŞI

B)SIVI-SIVI KARIŞIMLARI

Birbiri ile karışmayan,farklı özkütlelere sahip sıvı karışımları katmanlar halinde sıralanır.Bu karışımlar ayırma hunisi ile bileşenlerine ayrılabilir.

4.)SÜZME İLE AYRILMA

Bir sıvıda çözünmemiş ve dağınık halde bulunan katı tanecikleri katı-sıvı karışımından süzme yöntemi ile ayrılır.Bu yöntemde karışım huniye yerleştirilmiş uygun bir süzgeç kağıdından geçirilir.Süzgeç kağıdı üzerinde kağıttan geçemeyen katı tanecikleri kalır.Sıvı ise süzgeç kağıdından geçerek alttaki kapta toplanır.Kullanılan süzgeç kağıdının gözenekleri katı taneciklerinin geçemeyeceği kadar küçük olmalıdır.



5.)ÇÖZÜNÜRLÜK FARKI İLE AYRILMA

Sudaki çözünürlükleri çok farklı olan veya çözünürlükleri sıcaklıkla farklı şekilde değişen maddeler bu özellikleri kullanılarak karışımdan ayrılabilir.Örneğin;yemek tuzu ile kumun oluşturduğu karışımda yemek tuzu suda çözünürken kum çözünmez.Bu nedenle süzme ile kum karışımdan ayrılırken geriye kalan yemek tuzu da suyun buharlaştırılmasıyla elde edilir.
Su buharlaştıkça çözünen maddenin düzgün geometrik şekilli katı tanecikleri halinde kabın dibinde oluşmasıyla elde edilen katılara kristal,bu olaya da kristallenme denir.
Karışımdaki maddeler aynı sıvıda çözünüyorsa bu durumda karışımdaki maddelerin çözünürlüklerinin sıcaklıkla değişimi kullanılır.Örneğin;potasyum nitrat ve sezyum sülfat tuzları suda çözünür.Fakat bu tuzların çözünürlükleri sıcaklıkla farklı şekilde değişir.Sıcaklığın artırılmasıyla potasyum nitratın sudaki çözünürlüğü artarken sezyum sülfatın ki azalır.Böyle bir karışım suya atılarak tamamının çözünmesi sağlanır.Çözelti ısıtılırsa sezyum sülfat,soğutulursa potasyum nitrat kabın dibine çöker.Daha sonra süzgeç kağıdından süzülerek ayrılır.Çözeltide kalan tuz suyun buharlaştırılmasıyla kristaller halinde elde edilir.Bu şekilde çözeltideki birden fazla tuzun farklı sıcaklıklarda katı halde çöktürülmesine ayrımsal kristallendirme denir.

6.)HAL DEĞİŞTİRME SICAKLIKLARI FARKIYLA AYIRMA

Hal değiştirme sıcaklıklarının farklı olmasından yararlanarak erime noktaları farklı olan katı-katı karışımları,kaynama noktaları farklı olan sıvı-sıvı karışımları ve yoğunlaşma noktaları farklı olan gaz-gaz karışımları bileşenlerine ayrılabilir.





A)KATI-KATI KARIŞIMLARI

Bu yöntemler ayrılacak olan katı maddelerin erime sıcaklıkları birbirinden farklı olmalıdır.Örneğin;demirin erime noktası 1540 santigrat derece,kurşunun erime noktası 327,5 santigrat derece.Böyle bir karışım ısıtıldığında erime noktası düşük olan kurşun önce erir.Sıvı hale geçen kurşun süzülerek demirden ayrılır.

B)SIVI-SIVI KARIŞIMLARI

Birbiri içerisinde tamamen karışarak çözelti oluşturan sıvı-sıvı karışımlarının kaynama noktalarının farklı olmasından yararlanılarak bileşenlerine ayrılır.Su+etil alkol karışımından oluşan sıvılar ısıtıldığında karışımın sıcaklığı önce etil alkölün kaynama noktası olan 78 santigrat dereceye ulaştığında etil alkol buharlaşır.Buharlaşan etil alkol soğuk olan deney tüpünde yoğunlaştırılır.Sonuçta sıvılar ayrılmış olur.
Bir sıvının buharlaştırılarak soğuk bir ortamda tekrar sıvılaştırılmasına damıtma denir.
Sıvı karışımları basit damıtma ile bileşenlerine ayrıldığında elde edilen maddeler saf olmayabilir.İçinde karışımdaki diğer sıvılardan bir miktar bulunabilir.Çünkü sıvılar her sıcaklıkta buharlaşır.
Sıvı-sıvı karışımların %100’e yakın saflıkta ayırmak için basit damıtma yerine ayrımsal damıtma işlemi yapılır.Ayrımsal damıtmada fraksiyon kolonu kullanılır.Bu kalan sadece istenen sıvı buharının geçmesine izin verecek şekilde düzenlenir.
Petrolün bileşenlerine ayrılmasında da ayrımsal damıtma kullanılır.

C)GAZ-GAZ KARIŞIMLARI

Gaz karışımlarının bileşenlerine ayrılabilmesi için uygun yöntem yüksek basınç ve düşük sıcaklıkta gaz karışımının sıvılaştırılıp ayrımsal damıtma uygulanmasıdır.Bu yöntemle havadan oksijen ve azot gazları elde edilebilir.
Gaz karışımı yoğunlaşma noktaları farkıyla da bileşenlerine ayrılabilir.Karışım soğutulursa kaynama noktası en yüksek olan gaz yoğunlaşmaya başlar.Yoğunlaşma sırasında sıcaklık sabit kalır.İlk yoğunlaşma bitince sıcaklık tekrar düşmeye başlar.İşlem devam ettirilir.[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Alıntı.