Yirmi beş yaşındaydım. Benimle yaşıt bazı arkadaşlarımın artık yaşlanmaya başladığımızı düşünüp bu durumdan üzüntü duyduklarını dile getirmeleri beni oldukça şaşırtmıştı. Yirmi beş yaşında bir insanın yaşlanmaya başladığını düşünmesi son derece ilginç bir durum ve işte tam burada devreye öznel yaş kavramı giriyor. “Hissedilen yaş” ya da “sübjektif yaş” olarak da bilinen öznel yaş, bireyin kendini konumlandırdığı, duygusal olarak kendini tanımladığı yaş grubunu anlatır (Settersten ve Mayer, 1997, Akt. Varışlı, 2020). Evet, öznel yaş kişinin kendisini hissettiği yaştır. Benim anlattığım örnekteki gibi yirmi beş yaşındaki bir genç artık yaşlanmaya başladığını düşünebilirken, altmış yaşındaki biri de kendini genç hissedebilir. Öznel yaş, bilişsel, sosyal ve fiziksel işlevsellik gibi yaşam alanlarıyla ilişkili, çok boyutlu bir kavramdır.

Kendimizi hangi yaşta hissettiğimiz sağlığımızı etkileyebilir. Öznel yaş ile ilgili yapılan bazı araştırmalarda, öznel yaş ileri yaştaki sağlık sorunlarının önemli bir yordayıcısı olarak vurgulanmakta. Kwak ve arkadaşları tarafından yapılan bir araştırmada yaşları 59 ile 84 arasında olan 68 sağlıklı birey öznel yaş anketi doldurmuş, bilişsel becerilerine yönelik sorulara cevap vermiş ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taramaları yapılarak beynin farklı bölgelerindeki gri madde hacmi incelenmiş. Araştırma, öznel olarak yaşından daha yaşlı hissetmenin nispeten daha hızlı yaşlanan beyin yapılarını yansıtabileceğini, buna karşın öznel olarak daha genç hissedenlerin daha iyi korunmuş ve daha sağlıklı beyin yapılarına sahip olacağını göstermekte (Kwak ve ark, 2018). Araştırma sonuçları, yaşından daha yaşlı hisseden yaşlıların beyin sağlığına dikkat etmeleri gerektiğini öne sürmekte. Bir başka araştırmadaysa 17 bin orta yaşlı ve yaşlı kişiyle ilgili uzun süre toplanan veriler incelenmiş ve çoğu kişinin gerçek yaşı ile hissettiği yaş arasında 8 yıllık bir fark olduğu ortaya çıkmıştır (Stephan ve ark, 2018). Yine aynı araştırmaya göre kişinin kendisini 8, 11 ve 13 yaş daha yaşlı hissetmesi, hem ölüm riskini (yüzde 18-25), hem de hastalık yükünü artırıyor.

Siz kaç yaşındasınız? Kendinizi yaşınızdan daha küçük mü hissediyorsunuz, yoksa daha büyük mü? İnsanın yaş kavramına bakışını etkileyenler arasında kişinin yetiştirilme tarzı, eğitim düzeyi, ekonomik durumu gibi faktörler vardır. Burada gerçek yaşımızı inkar ettiğimiz, gençlik takıntılı bir durumdan bahsetmiyorum. Ama yaşlanmaya karşı olumsuz bir bakış açısına sahip olmak hayat kalitemizi negatif bir şekilde etkileyebilir. Dahası ileriki yaşların illa sağlık sorunları getirdiğine dair bir inanç besleyerek kendimizi bu duruma şartlandırabiliriz. Evet, hepimiz yaşlanacağız. Ama hayata karşı her zaman meraklı bir tutum sergileyerek, enerjimizi genç tutarak, aktif olmaya devam ederek, psikolojik ve fiziksel sağlığımıza özen göstererek, gereken doktor kontrollerine giderek, ileriki yaşlarımızda da pekala dinç ve sağlıklı bir şekilde yaşayabiliriz. Hayatın her alanında olduğu gibi burada da işin sırrı dengede. Size yaş konusunda da dengeli günler diliyorum…

uplifers.com