ÜRETİM PLANLAMA ve STOK YÖNETİMİ KONUSUNUN BİLİNMEYENLERİ

Eğitim çalışmalarımızda en çok talep edilen ve hakkında en çok merak edilen konularımız, Satın Alma Yönetimi, Depo Yönetimi, Lojistik Yönetimi, Üretim Planlama ve Stok Yönetimi, Malzeme Tedarik ve Stok Yönetimi başlıklarından oluşmaktadır.

Aslında bu merak bizim için sürpriz olmamakla beraber, bu merakın neden bu kadar geç gerçekleştiğini anlamakta biraz zorluk çekmekteyiz.

Bu konular esasen çok daha önceden çalışılmaya başlanmalıydı. Elbette geç de olsa, konu üzerinde çalışılıyor olması bizi oldukça memnun etmektedir.

Adapazarı’nda yaptığımız son çalışmada mühendislerden oluşan katılımcı çoğunluğu oldukça umutlarımızı artırmıştır. Nedenine gelince, stok ve maliyetler konuları işletmelerimizde geleneksel olarak muhasebe ve finans departmanları vasıtasıyla çözümlenmeye çalışılmaktaydı. Oysa yönetim yaklaşımları ve rekabet unsuru bu yaklaşımı geçersiz kılmaya başlamıştır. Rekabet arttıkça ve maliyet tablolarında kar sıkışmaya başladıkça stok ve maliyet unsurları teknik sorunlar olmaya başladı. Ancak, üretim ve maliyet konusunda fazlaca bilgileri olması beklenmeyen muhasebe ve finansman departmanları bu konuda karar verirken zorlanmaya ve bazen de yanlış kararlar vermeye başladılar. Bu yanlışlıklar, alım satım sıralamaları ve ürün akışları konusunda verilecek olan kararlarda yoğunlaşmaya başladı.

Oysa bu konular klasik olarak Endüstri Mühendisliğinin temel sorunları olarak bilinmektedir. İşletmelerimiz Endüstri Mühendisliği kavramı ile yeni yeni tanışmaya başlamıştır. Belki de zamanımız doğru zamandır.

Temel olarak maliyet muhasebesinin (elbette resmi muhasebe kayıtları için gereken resmi, çalışmaların dışında, ticari maliyet muhasebesi için) teknik bir problem olarak ele alınmasının nasıl açılımlar yaratabileceğini anlamak kolay değildir. Ham maddenin gereken zamanlarının tasarlanması, alınacak olan malzemelerin miktarlarındaki ince hesaplar, fire hesapları, stoklarda bulunması gereken ürünlerin miktarlarının hesaplanması, iş yönetimi ve maliyet düşümlerinin temellerini oluşturmaktadır.

Ayrıca, belki de son on beş yılın vazgeçemediğimiz kötü alışkanlıklarından olsa gerek, çoğunlukla maliyet, stok ve satın alma konusunda yetkili olan muhasebe ve finansman departmanları, maliyet düşümü konusunu, sadece ve sadece alımların vadesini uzatmak ve taahhüt edilen zamanlarda ödemeyerek gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar. Belki de yüksek enflasyon ortamında başarılı olabilecek olan bu argüman, yüksek faizle paranın değerlendirilmesi olanağı ile bir anlam kazanabilirdi. Oysa, neredeyse değişmeyen bir döviz fiyatı ve hiç de yeterli olmayan bir para değerlendirme faizi bu konuda muhasebe ve finansman departmanlarının ister istemez ellerini ve kollarını bağlamıştır. Bu departmanların neler yapmaları gerektiği konusunu iyice çalışırsak, o zaman bu departmanların görevlerinin, vergiye esas resmi kayıtların düzenli tutulması ve nakit akış tablosundaki değerlere uygun olarak paranın en verimli şekilde yönetilmesi olduğunu göreceğiz. Ancak, teknik departmanların nakit akış tablosunu yaratacak ihtiyaç zamanlamaları ve satış zamanlamaları konusunun çalışılmasının daha faydalı olacağını görmek durumundayız. Bu durumda, para maliyeti konusunu teknik personelin öğrenmesinin, muhasebe ve finansman departmanlarının teknik konuları öğrenmesinden daha hızlı, pratik ve yararlı olduğunu tespit etmemiz gerekecektir. İş planlamalarının teknik departmanlar tarafından yapılması, hatta sorumluluklarının da bu departmanlara verilmesi, esasen üretimi de yönetenler onlar oldukları için, bu planlamaların çok daha disiplinli uygulanması sonucunu doğal olarak verecektir.

Yapılmış olan eğitim çalışmalarımızın bu konularda sonuç vereceğine olan inancımız oldukça fazladır. Elbette geleneksel yapıdaki işletmelerimiz bu konuya muhalif olacakladır. Ama bu muhalefet, uygulamaya geçmeyi düşünenleri etkileme sınırına varmamalıdır. Zira geleneksel yöntemlerle bundan sonra neler olabileceği konusunu en son krizde yaşamıştık. Tekrar o günlere geri dönmek istemediğimize göre, bu durumda diyoruz ki;

Bu gün yeni şeyler söylemek zamanıdır!

Bol kazançlı, iyi ve verimli çalışmalar dilerim.