Nasıl bir dünyada yaşamak istersiniz sorusunun herkes için farklı bir yanıtı vardır. Bazı yazarlar ise bu yanıtlardan gerçek olmayacak da olsa hayali bir dünya yani ütopya yaratırlar. Gelin bazen hayal etmenin bile güzel olduğu, ah keşke burada yaşasak diye okuyacağınız ütopya konulu kitaplara yakından bakalım.
İdeal bir dünyanın nasıl bir yer olacağını sabaha kadar tartışabiliriz ama tartışamayacağımız tek konu nasıl bir dünyada yaşamak istersiniz sorusunun yanıtının herkes için farklı olacağıdır. Felsefenin de en temel konularından bir tanesi ideal toplum, ideal dünya düzenidir. Filozoflar bunu bir düşünce seviyesinde sunarken bazı yazarlar hayallerindeki ütopyaları kitaplar sayesinde okuyucuya ulaştırmışlardır.

Ütopya konulu kitaplar aslında oldukça geniş bir kategori çünkü ütopya nedir sorusu dibi görünmeyen bir uçurum gibi. Biri için yaşaması ideal olan bir dünya, bir başkası gerçek bir cehennem olabilir. Bu nedenle listemizdeki kitaplar size her zaman istediğinizi vermeyebilir ama yine de ütopya nedir sorusunun yanıtını arayanlar için bir yol gösterici olacağına ve bazı okuyucularımızı hayallere sürükleyeceğine eminiz.

ütopya

Önce temel bir tanım yapalım; Ütopya nedir?
Yunanca ‘olmayan’ anlamına gelen ou, ‘mükemmel’ anlamına gelen eu ve ‘yer’ anlamına gelen topos kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşturulan ütopya; gerçekleşmesi asla mümkün olmayan ideal bir toplum, tasarlanmış bir dünyadır. Ütopyalar bazen toplumu iyiye yönlendirici bir propaganda aracı olarak kullanırken bazen de asla olmayacak, hayal gücü ürünü toplumlar da çizebilir.

Ütopyalar, toplumların farklı açılardan mükemmelleşmiş hallerini gösterebilirler. Ütopyalardaki ekonomi durumu harikadır, politik yapı kararlıdır, din ya yoktur ya da tüm kurallarıyla topluma hakimdir, bilim ve teknoloji insanlığın erişebileceği en üst düzeydedir. Yani bir ütopyadaki her şey, en azından yazarı için, en mükemmel seviyededir.

Okurken hayallere dalacağınız ütopya konulu kitaplardan bazıları:
Devlet - Platon
Ütopya - Thomas More
Ada - Aldous Huxley
Yeni Atlantis - Francis Bacon
Kadınlar Ülkesi - Charlotte Perkins Gilman
Geçmişe Bakış - Edward Bellamy
Güneş Ülkesi - Thoma Campanella
İdeal Devlet - Farabi

Ütopya fikrinin temellerinin atıldığı eser: Devlet


Antik Yunan dünyasının en önemli filozoflarından bir tanesi olan Platon tarafından kaleme alınan Devlet adlı eserde, sağlıklı ve mutlu bir toplum için nasıl bir devlet yapılanması kurulması gerektiği anlatılıyor. Üç sınıfa ayrılmış bir toplum çizen Devlet, her sınıfın kendine özgü erdemleri olması gerektiğinden ve bu erdemler sayesinde toplumun en mutlu hale geleceğinden bahseder.



Toplumsal mutluluğun en büyük örneği: Ütopya


Thomas More tarafından kaleme alınan Ütopya için her şeyi başlatan eser demek mümkün çünkü daha öncesinde de yazarlar ve filozoflar ideal toplum tablosu çizmişlerdir ama bunu isimlendiren kişi Thomas More olmuştur. Romanda toplumsal mutluluğun en net örneğini sunan yazar, aslında Platon’un Devlet kitabında anlattıklarının uygulanmış olduğu bir devletin nasıl yeryüzünde bir cennete dönüştüğünü anlatmaktadır.



Toplumun ve bireyin mutluluğunun zirvesi: Ada


Aldous Huxley ismini aslında hepimiz tüyler ürperten distopya eseri Cesur Yeni Dünya ile tanıyoruz. Yazar ölmeden önce son bir gol atmak istemiş ve tam tersi bir ütopyayı anlattığı Ada eserini kaleme almıştır. Kaza eseri bir adaya düşen karakterimizin gözünden anlatılan hikayede, oldukça zengin bir ada olan Pala’daki ideal yaşantıyı izliyoruz. Hikaye hem toplumsal hem de psikolojik anlamda gerçek bir ütopya çiziyor.



Her şeyin sırrı bilimde: Yeni Atlantis


Yeni Atlantis aslında tamamlanmamış bir eser, Francis Bacon öldükten sonra Sylva Sylvarum adlı eserinin son sayfalarında bulunan bir hikaye. Kitabın en büyük özelliği ise mutluluğun sırrını bilimde gören ilk eserlerden bir tanesi olmasıdır. Anlatılan toplum, geleneklere sırtını dönmemesine rağmen bilimi kendine esas alıyor ve bilimle birlikte gelişen teknoloji sayesinde toplumsal bir düzen kuruluyor.



Tek bir erkeğin bile olmadığı bir dünya: Kadınlar Ülkesi


Dünyayı kadınlar yönetse nasıl olur diye merak ediyorsanız buyrun size Charlotte Perkins Gilman tarafından kaleme alınan feminist ütopya Kadınlar Ülkesi. Üç Amerikalı erkeğin kadınlardan oluşan bir topluluğa denk gelmesiyle başlayan hikaye, tamamının kadınlarda oluştuğu ve yöneticilerin de kadın olduğu bir toplumun nasıl olacağını anlatıyor. Tabii her satırda cinsiyet rollerinin derin bir sorgulamasına şahit oluyoruz.



Sosyalist bir ütopya: Geçmişe Bakış


Tam adı Geçmişe Bakış: 2000’den 1887’ye olan eser, Edward Bellamy tarafından 1887 yılında kaleme alındı. Yayımlandığı gibi en çok satanlar listesine giren kitapta sosyalist bir ütopya anlatılıyor. Tabii bu açıdan bir tür propaganda olduğunu söylemek gerekiyor çünkü sosyalist ideoloji üzerinden kurulmuş bir toplumdaki üretim dinamiklerinin ve yönetim ilişkilerinin sosyal yaşamda nasıl yansıyacağına dair bir anlatı sunuyor.



Özel mülkiyetin olmadığı bir ada: Güneş Ülkesi


Thoma Campanella tarafından kalem alınan Güneş Ülkesi, Thomas More’un Ütopya eserinden önemli izler taşıyor. Hikaye, Cenevizli bir kaptanın bir ada keşfetmesiyle başlıyor. Bu adadaki insanlar bir tür komün hayatı yaşamaktadır. Adada özel mülkiyet tamamen yasak olduğu için insanlarda kendini beğenmişliğin olmadığı anlatılır. Eğitimin ön planda tutulduğu bu yerdeki insanlar, doğanın içindeki olumlu yanı kendi hayatlarına yansıtmışlardır.



Platoncu İslami yaklaşım: İdeal Devlet


İslam Altın Çağı’nın en önemli isimlerinden bir tanesi olan Farabi tarafından kaleme alınan ve El-Medinetül Fazıla, İdeal Toplum gibi isimlerle de bilinen İdeal Devlet adlı eserde yazar, Platoncu düşünce anlayışını İslam inancı ile birleştiriyor. Platon’un Devlet adlı eserinden izler taşıyan kitapta, İslamiyet’e uygun olarak imam şeklinde nitelenen bir devlet başkanı vardır. Bu yönetici bir tür halife olarak görev yapmaktadır ve tek amacı toplumun mutluluğunu sağlamaktır.



Gerçekleşmesi imkansız olarak görülen ideal toplumun anlatıldığı ütopya nedir sorusunu yanıtlayarak ütopya konulu kitaplardan bazılarını listeledik.

webtekno