SÖLENTERLER Vücutlarının merkezinde bir sindirim boşluğu bulunur. Vücutları iki tabakadan oluşmuştur. Dış hücre tabakasında yakıcı kapsüller vardır. Bu kapsüller canlıyı düşmanlarına karşı korur. Hayvanlar dünyasının ilk gerçek sinir hücreleri sölenterlerde bulunur. Deniz anası, hidra ve mercanlar sölenterlerdendir. MERCANLAR: Knidlilerin mercanlar üst sınıfına bağlı olan, özellikle tropikal denizlerde her zaman bir yere bağlanarak yaşayan ve iskeleti kireçtaşından oluşan hayvan. Kırmızı mercan üstünde, poliplerin yerlerini belirleyen küçük şişkinliklerin bulunduğu çok dallanmış lal rengi “küçük çalı” görünümündedir. Çiçek gibi açabilen poliplerin beyaz rengi, kırmızı renkli polipöbeği üstünde belirgin bir biçimde ayırt edilir. Bu tür bir ortocorallia olduğu için her polipin küçük çıkıntılarla örtülü sekiz dokunacı vardır. Söz konusu polipler, bir çeşit jelatinsi tabaka olan mezoglea içine kök salarlar. Mezoglea, iğnecik olarak adlandırılan kaynaşmış parçalardan oluşmuş kireçtaşından (kalker) bir eksen iskeletin üstünü kaplar: Bu iskelet kuyumculukta kullanılır. Polipöbeği, polipleri birbirine bağlayan ve besin dğimşimlerinin sağlayan kanallar nedeniyle derin çizgili bir görünüm almıştır. Kırmızı mercan özellikle 45 ve 90 metre derinlikler arasında yaşar; Octocorallia sınıfı, daha birçok önemli tipleri kapsar. Gorgonlarda renk daha az canlıdır ve eksen iskeleti kireçten daha çok boynuzsu yapıdadır. Kolonileri tek bir düzlem üstünde yassılaşmıştır ve dalları aralarında birleşebilen “yelpazeler” oluştururlar. Alkyone’de sert bir iskelet bulunmaz, kireçli olan iğnecikleri yalın bir biçimde mezokleanın içinde dağılmıştır. Kolonileri parmak biçimindedir. Sarı ya da portakal rengi olan bu koloniler özellikle deniz mağaralarının çeperlerini süslerler. Parerythropodium cinsinden bir Alkyone ölü bir gorgonun üstüne tutunarak onun biçimini alır. Hexacorallia dan olan madreporlar sürekli olarak mercan diye adlandırırlar. Bunların çoğu, kireçli bir dış iskeleti olan ve koloni halinde yaşayan hayvanlardır, sıcak ve berrak denizlerde gelişen bu mercanlar, biyoloji ve jeoloji açısından büyük önem taşıyan mercan resiflerini oluştururlar. Mercan Resifleri: Deniz düzeyinde çoğalıp yayılan mercan ve öbür deniz organizmaları yığınları olan mercan resifleri özellikle Büyük Okyanus’ta ve Hint Okyanusu’nda yaşarlar ve değişik görünümlerde olurlar. Bir resif, kıyıya yapışarak oluştuğunda kıyı resifi adını alır; ayrıca kıyıya paralel olarak ve belli bir uzaklıkta gelişen resifler de vardır (set resifi). Bunun en belirgin örneği, Avustralya açıklarındaki Büyük Set’tir. Yaşayan organizmalar tarafından oluşturulmuş en katkısız resiflerini mercan adasıdır (atom); bu, açık denizde yer alan dairesel biçimde ve suyun yüzüne çıkmış bölümünün içinde bir deniz gölcüğü (logon) bulunan çok basık bir adadır. Resiflerin oluşumuna karışan organizmalar çeşitlidir. Bunlar arasında önce fazla kireçleşmiş iskeleti olan madreporlar gelir, ama suyosunları ve yumuşakçalar da vardır. Mercanlar çok hareketli bir suda etkili bir biçimde yaşayamadıkları için bunların dayanaklarını suyosunları oluşturur. Büyük boy yassısolungaçlılar olan Tiridacna’lar resiflerin oluşumuna katılırlar.
29 Eylül 2009, 04:50
Normal
