Çevrimdışı

Sevgili Öğretmenler,

Bildiğiniz gibi, çocuklar sınıf içinde alınan kararlardan olumlu ya da olumsuz şekilde etkilenirler. Peki, acaba çocukları da etkileyen bu kararlarda çocukların fikri, görüşü alınıyor mu? Bu kararlara katılımları sağlanıyor mu?

Biz yetişkinler, fikirlerini, görüşlerini özgürce söyleyen, doğruyu savunan çocuklar istiyorsak, çocukları da sınıfın eşit bir bireyi olarak kabul etmek, kendilerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyecek konular hakkında yaşlarına ve gelişim dönemlerine uygun olarak onlara açıklamak, görüşlerini sormak, mış gibi yapmadan bu görüşleri dikkate almak ve karar süreçlerine dahil etmek gerekiyor. Bir başka deyişle, çocukların sınıf içinde alınan kararları anlayamayacakları, doğru görüşler veremeyecekleri ile ilgili yanlış inanışları bir kenara bırakmak, çocukları dinlemek ve fikirlerine saygı duymak gerekiyor.

Türkiye’nin de imzaladığı, Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre her çocuk kendisini ilgilendiren bir karar alınacağı zaman fikirlerini özgürce dile getirme hakkına sahiptir. Yani çocukların kararlara katılımları, çocuk haklarından biri ve gelişimlerinin önemli bir parçasıdır. Kararlara katılımı sağlanan çocukların, zihinsel ve sosyal gelişimi; sorumluluk alma ve problem çözme becerileri desteklenir. Birey olarak görülen, görüşü sorulan, bu görüşü ifade edebilen, kısaca değerli ve önemli olduklarını hissedebilen çocuklar, kendilerini daha iyi koruyabilir, ihmal ve istismara uğrama olasılıkları azalabilir.

Erken çocuklukta yani 0-6 yaş döneminde çocukların alabilecekler kararların sayısı ve niteliği sınırlıdır. Birçok kararı yine yetişkinlerin alması gerekir. Yine de çocukların kararlara katılımını desteklemek için yapılabilecek pek çok şey vardır:

Karar Vermekle İlgili Yetki ve Sorumlulukları Paylaşın

2-3 yaşından itibaren çocuklara, kararlara katılma sorumluluğu kazandırılmaya başlanabilir. Örneğin, bedenleriyle ilgili kararlar almaları teşvik edilebilir. Örneğin, akraba, tanıdık ve yabancı yetişkinlerin onu öpüp, sevip, sarılıp sarılmayacağına çocuğun kendisinin karar vermesi önemlidir. Benzer bir şekilde, hangi oyunu oynamak istediği, hangi merkezde oynamak istediği, hangi parka ne zaman gitmeyi tercih ettiği gibi konularda görüşleri istenebilir, karar verme konusunda zihinsel egzersizler yapmaya başlaması sağlanabilir. 4 yaştan itibaren, örneğin, ne giymek ya da hangi hobiyi yapmak istediği, sınıfa hangi evcil hayvanın alınacağı gibi çeşitli konularda çocuklar karar süreçlerine katılabilir.

Çocukları Dinleyin ve Görüşlerini İfade Etmelerini Destekleyin

Neyi, neden yaptığını anlamadan, sadece yönlendirmelerle hareket eden çocukların gerçek anlamda kararlara katılması mümkün olmaz. Çocuklara en ufak kararlarda bile açıklama yapmak, nedenlerini anlatmak ve çocuğun kararla ilgili duygu ve düşüncelerini içtenlikle sorup, dinlemek önemlidir. Dinlenilmek, çocuğun kendisi değerli, önemli hissetmesini sağlar ve özgüven gelişimini destekler. Böylece, alınacak karar ne olursa olsun, çocuğun ne kadar ve nasıl etkileneceğini öngörülebilir, bazı pratik düzenlemeler yapılabilir.

Unutmayın, çocuklar siz onları dinledikçe ve kararlara katılmalarını destekledikçe kendi ayakları üzerinde durabilen bireyler olarak yetişeceklerdir.

__________________