Çevrimdışı

Türkçe etkinliği çocukların Türkçe’yi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak, sözcük dağarcıklarını geliştirmek ve iletişim becerilerini artırmak için planlanan etkinliklerdir. Türkçe etkinliklerinin amacı; çocukların Türkçe’yi düzgün kullanmasını, sesleri çıkarabilmesini, farklı söz dizimsel yapıları anlama ve kullanmasını, dinleme becerilerini kazanmasını, duygu ve düşüncelerini sözel ve sözel olmayan yollarla ifade etmesini, ses tonunu ayarlamasını ve sözcükleri doğru üretmesini sağlamaktır.

Bunların yanı sıra Türkçe etkinliklerinin önemli işlevlerinden birisi çocukların kitaplara karşı olumlu tutum geliştirmelerini desteklemek ve kitap sevgisini aşılamaktır.

Eğitim programlarında dil ve iletişimin desteklenebilmesi için çocuk-çocuk ve yetişkin-çocuk iletişimini teşvik eden bir yaklaşımın kullanılması önemlidir. Seçilen etkinliklerin sözel ve sözel olmayan dil becerilerini kapsaması, örneklerle çeşitlendirilmesi, yorumlara ve farklı çıkarımlara olanak sağlaması, ilk elden deneyim kazanmanın, yaparak-yaşayarak öğrenmenin desteklenmesi kalem-kâğıda dayalı becerilerden çok daha fazla önem taşımaktadır.

Erken okuryazarlık becerileri çocuğun gelecekteki okuma ve yazma süreci ve okul başarısı için çok önemlidir. Dil ve erken okuryazarlık birbiri ile yakından ilişkilidir. Okuma yazmadan farklı olan erken okuryazarlık, özellikle okulöncesi dönemde dil becerilerini geliştirmeye yönelik eğitim programları ile desteklenmekte ve çocukların gelecekteki okuryazarlık başarılarında önemli rol oynamaktadır. Çocukların harfleri öğrenmelerini hedefleyen programlar yerine sınıf içinde uyaklı sözcüklerden oluşan şarkılar söylenmesini ve seslerin sözcük içindeki konumlarına dayalı oyunlar oynanmasını destekleyen programlar onlara anlamlı deneyimler sağlar.

Türkçe etkinlikleri planlarken öğretmenlerin çocukların yaş ve gelişim özelliklerine dikkat etmesinin yanı sıra eğitim ortamını düzenlemesi, farklı yöntem ve teknikleri kullanması, sosyal ve kültürel olarak dezavantajlı çocukları göz önünde bulundurması gerekmektedir.

Örnek Etkinlikler: Tekerleme söyleme, parmak oyunu oynama, şiir okuma, bilmece sorma, sohbet etme, resimli kitap okuma, etkileşimli ve paylaşımlı okuma, öykü anlatma, taklit oyunları, dramatizasyon (canlandırma), öykü tamamlama, başka öykü oluşturma, öyküyü tekrar anlatma, bir öyküyü resimlendirme ve resimlerden yeni bir öykü oluşturma gibi etkinliklerdir.

Resimli öykü okuma çalışmalarında eğitimciler, öykü sonunda çocuklarla sohbet ederek öyküdeki ana olay, karakterler, öyküyü oluşturan sorunlar ve giriş, gelişme ve sonuç hakkında sorular sorabilirler. Resimli kitapları oluşturan resim, yazı, renk, boyut gibi temel özellikler ile yazar ve çizerler hakkındaki konuşmalar çocuklara kitabı oluşturan unsurları tanıtır.

Etkileşimli kitap okuma çalışmalarında öğretmen çocuklara sorular sorar, tahminlerde bulunmalarını isteyerek onların kitapta geçen olay ve karakterlere tepki vermesini sağlar, hedef sözcükler belirleyerek yeni sözcükler kullanır. Paylaşımlı kitap okuma çalışmalarında öğretmen büyük ve resimli öykü kitapları kullanarak çocukların kitabın yazı ve resimlerini görmelerini sağlayacak şekilde oturur. Kitap, birlikte etkileşimli bir şekilde okunur.

Türkçe etkinlik zamanında uygulayabileceğiniz etkinliklere yönelik öneriler:

Tekerleme, Şiir ve Bilmece:

Çocukta dil gelişimi okul öncesinde gerçekleşir. Bu gelişimi destekleyen en güzel araçlardan biri tekerlemeler, şiirler ve bilmecelerdir. Sözleri, dili ve duyguları geliştirici olan, ezgileri uygun ses aralığında yazılmış, söz-müzik cümleleri uyumlu, doğru cümleler, doğru vurgulamalarla söyletilen şarkılar da dil gelişimini desteklemeye yardımcı olur.

Tekerlemeler, parmak oyunları, şarkılar, şiir, ve bilmece örnekleri ile bu konuyu taçlandırabiliriz.

Kitap Okuma:

Kitapların çocuğun okuma-yazma becerilerini desteklemesi yönündeki katkıları saymakla bitmez. Örneğin, kitap okuma ile çocukların dili anlama ve kullanma becerileri gelişir. Kitapta yer alan yeni kelimeleri duydukça kelime haznesi genişler. Farklı cümle yapılarını duyarak dilbilgisi kurallarını öğrenir. (örneğin soru cümlesi ya da fiillerin farklı zaman eklerini öğrenir)

Dinleme, dinlediğine dikkatini verme ve sürdürme, dinlediğini anlama ve daha sonrasında hatırlaması gelişir. Dikkat süresi artar. Kitaplar sayesinde çeşitli bilgiler edinir; hayal gücü genişler. Hikayede yer alan kahramanların yerine kendine koyarak başkalarının duygu ve düşüncelerini anlama becerisi yani empati gelişir.

Görüldüğü gibi çocuğun gelişimine bu denli önemli katkıları olan kitaplar günlük eğitim akışı içerisinde mutlaka yerini almalıdır. Aileler çocuklarına kitap okumanın önemi hakkında bilgilendirilmeli hatta kitap önerileri verilerek evde çocuklarına kitap okumaları tavsiye edilmelidir.

Öykü Anlatma:

Yetişkinin çocuklara öyküyü sözel olarak anlatması ya da öykü kartlarından yararlanarak anlatması
Çocuğun sınıfta sevdiği bir öyküyü ezberinden anlatması ya da sıralama kartından yararlanarak anlatması
Kaset ya da cd den öykü anlatılması
Öğretmen kendi imkanları ve çalıştığı grubun ilgi/ihtiyaçlarını dikkate alarak öykü anlatma etkinliğine günlük programında farklı şekillerde yer verebilir.

Taklit Oyunları:

Taklit oyunları çocukların beden dillerini kullanarak kendilerini ifade etmeleri, başkalarına birşey anlatmaları olarak tanımlanabilir. Taklit etmek aynı zamanda bir kişinin zihninde olan bir durum, olay ya da kişiyi başkalarına aktarma ve onlar tarafından anlaşılmasını sağlama amacını taşır.

Örnek: Çocuklardan değişik yiyecekleri yeme taklidi (çorba, dondurma, makarna, karpuz, elma, vb.) ya da bazı yemekleri hazırlama taklidi yapmalarını isteyebilirsiniz. Ayrıca bazı malzemeleri ve araçları kullanma taklidi (örneğin araba kullanma, elektrik süpürgesi ile süpürme taklidi, çekiç kullanarak duvara çivi çakma taklidi) yapmalarını önerebilirsiniz.

Pandomim:

Çocukların kelimeler yerine vücut dillerini, yüz ifadelerini kullanarak kendilerini ifade etmeleri anlamına gelir. Örneğin, çocuklardan sert bir rüzgara karşı yürüdüklerini hayal etmelerini ve nasıl hareket edeceklerini göstermelerini isteyebilirsiniz. Ayrıca çamurlu bir yolda yürüdüklerini, suyun dizlerine kadar geldiği bir nehirde karşıdan karşıya geçmeye çalıştıklarını hayal edebilirler.

Dramatizasyon:

Okuduğunuz bir hikayenin sınıfta canlandırılmasını planlayabilirsiniz. Hikayede yer alan kahramanların rollerini çocuklara vererek hikayeyi canlandırmalarını isteyebilirsiniz.

Öykü Tamamlama:

Bir hikayeyi sınıfta okuyabilir, daha sonra bu hikaye hakkında sorular sorarak (örneğin, şimdi sizce ne olacak?) çocukların hikayeyi tamamlamasını isteyebilirsiniz.

__________________